DRESDEN

ΔΡΕΣΔΗ

ΣΑΞΟΝΙΑ - ΓΕΡΜΑΝΙΑ

Ανατολικά της Γερμανίας, στην κοιλάδα του ποταμού Έλβα, βρίσκεται μια πανέμορφη κι ιστορική πόλη που η Ουνέσκο κήρυξε μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Η πρωτεύουσα της Σαξονίας, η δοκιμασμένη σκληρά από το βομβαρδισμό των συμμάχων στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Δρέσδη. Η “Βενετία” ή “Φλωρεντία” του βορρά, για πολλούς. Μια πόλη, όχι πολύ μεγάλη, αναγεννημένη, σύγχρονη αλλά και με μία ατμόσφαιρα που έρχεται από τα παλιά. Με δική της αρχιτεκτονική “σχολή” σε κτίρια δημόσια και ιδιωτικές κατοικίες, με ρομαντικές γέφυρες κι εντυπωσιακά παλάτια, με χρώματα μπαρόκ, μεσαιωνικά, σοσιαλιστικά αλλά και μοντέρνα.

Οι περισσότεροι επισκέπτες συνδυάζουν την Δρέσδη με ένα ταξίδι στο Βερολίνο. Τα τελευταία χρόνια, τα μεγάλα ταξιδιωτικά γραφεία έχουν εντάξει την πόλη σαν πρόσθετο δώρο, κι όλη την κοιλάδα του Έλβα, σε τουριστικά πακέτα Βερολίνο – Πότσδαμ – Δρέσδη. Είναι αλήθεια μια πόλη γοητευτική, αρκετά διαφορετική από άλλες κεντρο- ευρωπαϊκές, πιο νότια, πιο γήινη, που σε πολλά σημεία του λεγόμενου ιστορικού κέντρου μοιάζει με υπαίθριο μουσείο. Με μόλις μισό εκατομμύριο πληθυσμό και τέτοια απλωσιά, περπατάς σε μια ανθρώπινη πόλη.
Η πρωτεύουσα του ομόσπονδου κράτους της Σαξονίας, τμήμα της μητροπολιτικής περιοχής του αποκαλούμενου σαξονικού τριγώνου –Δρέσδη, Λειψία, Κένμιτς- έχει μια μακρόχρονη ιστορία.
Όλη αυτή η ιστορία της Δρέσδης, αντανακλά πάνω της. Δεν είναι τυχαία πόλη. Κτίρια, σπίτια, γειτονιές, άνθρωποι, γέφυρες, μαρτυρούν το παρελθόν της σε όλες τις ιστορικές περιόδους. Βασιλιάδες, τέχνη, πλούτος, πόλεμοι, βομβαρδισμοί, καταστροφή, οικοδόμηση απ’ την αρχή, κομμουνιστικό καθεστώς, επανένωση, αναδημιουργία: οχτακόσια χρόνια πόλη. Τα συμπλήρωσε το 2006.
Μόλις το 2005 ανοικοδομήθηκε από τα ερείπια, η περίφημη Frauenkirche, η εκκλησία της Παναγίας, ένα αριστοτεχνικό μπαρόκ πέτρινο κτίσμα με θόλο σε σχήμα καμπάνας που λειτούργησε σαν σύμβολο της καταστροφής του πολέμου. “Σ’ αυτή τη σημαδεμένη πόλη, που υπάρχουν ακόμη τρύπες στη θέση παλιών σπιτιών, με την αναγέννηση της εκκλησίας της Παναγίας, είναι σα να κλείνουν και κάποιες πληγές”, σκέφτεται φωναχτά κάποιος δίπλα μου. Το μουσείο Zwinger, η όπερα, το παλάτι, το πέτρινο μπαλκόνι του Έλβα, τα εστιατόρια – μπυραρίες σε μεσαιωνικά κτίσματα. Κάτι από την παλιά αίγλη, και κάτι ανθρώπινο από τις εναλλασσόμενες ιστορικές περιόδους: βλέπεις ίσως μια από τις ωραιότερες πόλεις της Ευρώπης.



Η Δρέσδη ήταν η έδρα και κύρια βασιλική κατοικία για τους βασιλιάδες της Σαξονίας από τον 12ο αιώνα, η ιστορία όμως της περιοχής ξεκινά από τη νεολιθική εποχή. Αν και πρόκειται για νεώτερη πόλη σλαβικής προέλευσης, στην περιοχή ήταν εγκατεστημένες φυλές κατά τη Νεολιθική περίοδο του πολιτισμού της γραμμικής αγγειοπλαστικής. Η ίδρυση κι ανάπτυξη της Δρέσδης ήρθε με την επέκταση προς ανατολάς των γερμανικών λαών που έβγαζαν στα κοντινά βουνά μετάλλευμα, αλλά και με την ίδρυση του μαγραβάτου (ηγεμονίας) του Μέισεν. Αργότερα, η Δρέσδη εξελίχθηκε σε πρωτεύουσα της Σαξονίας.
Στα τέλη του 12ου αιώνα, ένας σλαβικός εποικισμός αποκαλούμενοι Drezdany –αλλούβιοι (λατινική λέξη σημ. χώμα, βούρκος, ιζήματα από το ποτάμι) κάτοικοι του δάσους- είχαν αναπτυχθεί στη νότια όχθη. Και μια άλλη εγκατάσταση υπήρξε στη βόρεια όχθη, με ασαφές σλαβικό όνομα, γνωστή σαν αρχαίοι δρέσδιοι, που επαληθεύτηκε αργότερα, το 1350, ως Altendressen. Ο Ντίτριχ, ηγεμόνας του Μέισεν, επέλεξε την Δρέσδη ως προσωρινή κατοικία του το 1206, αποκαλώντας τη θέση Civitas Dresdene. Μετά το 1270 η Δρέσδη έγινε πρωτεύουσα της ηγεμονίας. Αποκαταστάθηκε από την βασιλική δυναστεία των Βετίνων το 1319 και από το 1485 ήταν η βάση των δουκών της Σαξονίας, όπως επίσης και των πριγκίπων εκλεκτόρων από το 1547.
Την εποχή του κυβερνήτη της Σαξονίας Φρειδερίκου Αυγούστου, γνωστού σαν Αύγουστος ο Ισχυρός, 1670 – 1733, πολλοί από τους καλύτερους μουσικούς, αρχιτέκτονες και ζωγράφους της Ευρώπης έζησαν και δημιούργησαν στη Δρέσδη. Τότε η πόλη κατείχε τα πρωτεία στην τεχνολογία και την τέχνη. Στον επταετή πόλεμο (1756-1763) μεταξύ άγγλων και γάλλων, όπως όλη η Ευρώπη, και η Δρέσδη υπέστη καταστροφές. Εξακολουθούσε μέχρι το 1918 να είναι η πρωτεύουσα της Σαξονίας, η οποία έγινε τμήμα της γερμανικής αυτοκρατορίας το 1871. Στους ναπολεόντειους πολέμους ήταν βάση επιχειρήσεων, ενώ το 1849 ήταν το κέντρο των γερμανικών επαναστάσεων της γνωστής Εξέγερσης του Μάη εναντίον της μοναρχίας, όταν και πάλι η ιστορική πόλη δοκιμάστηκε.
Τον 19ο αιώνα η Δρέσδη ήταν σημαντικό κέντρο οικονομίας: αυτοκινητοβιομηχανία, επεξεργασία τροφίμων, κατασκευή ιατρικού εξοπλισμού και τράπεζες. Αρχές του 20ου αιώνα ήταν ιδιαίτερα γνωστή για τα εργοστάσια τσιγάρων και φωτογραφικών μηχανών. Από το 1918 ως το 1934 υπήρξε πρωτεύουσα της πρώτης ελεύθερης πολιτείας της Σαξονίας. Κέντρο της ευρωπαϊκής μοντέρνας τέχνης μέχρι το 1933. Αλλά και κέντρο της στρατιωτικής βιομηχανίας τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Αυτό είναι που της στοίχισε…Η Δρέσδη της κουλτούρας, η παλιά, όμορφη, πλούσια πόλη, άλλαξε σε μια μέρα. Μετά τον βομβαρδισμό της.
Όταν τα συμμαχικά αεροπλάνα βομβάρδισαν στα μέσα Φεβρουαρίου 1945 τη Δρέσδη και ισοπέδωσαν το ιστορικό κέντρο, ένα πραγματικό μνημείο του ευρωπαϊκού πολιτισμού χάθηκε, μαζί με τις ζωές πάνω από 35000 ανθρώπων. Ο λόγος του βομβαρδισμού ήταν πως η πόλη αποτελούσε σημαντικό επικοινωνιακό και συγκοινωνιακό κέντρο για τις ναζιστικές δυνάμεις που πρόβαλλαν αντίσταση στο σοβιετικό στρατό που προέλαυνε στο ανατολικό τμήμα της Γερμανίας. Η Δρέσδη, μετά από αυτό, απέκτησε τη σημειολογία για τα εγκλήματα πολέμου των συμμάχων κι ακόμη ερίζουν επιστήμονες, ιστορικοί κλπ για το αν ήταν απαραίτητο το χτύπημα αυτό για να τελειώσει ο πόλεμος και να ησυχάσει η αιματοκυλισμένη από τον Χίτλερ Ευρώπη.
Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο, η Δρέσδη έγινε σημαντικό βιομηχανικό κέντρο στην σοσιαλιστική πλέον, Ανατολική Γερμανία, με μεγάλη ερευνητική υποδομή. Πολλά σπουδαία ιστορικά κτίσματα ξανακτίστηκαν, αν και μεγάλες περιοχές οικοδομήθηκαν κατά το λεγόμενο σοσιαλιστικό σύγχρονο στυλ, απέχοντας από την ατμόσφαιρα της παλιάς γερμανικής μπουρζουαζίας.
Το 1989, στις 3 Οκτωβρίου, ένα κομβόι τρένων με ανατολικογερμανούς πρόσφυγες από την Πράγα πέρασε από τη Δρέσδη με κατεύθυνση τη δυτική Γερμανία. Ακτιβιστές ντόπιοι και κάτοικοι ενώθηκαν σε ένα κίνημα ανυπακοής που εξαπλώθηκε στην ανατολική Γερμανία.
Η ιστορία από δω και πέρα είναι λίγο πολύ γνωστή. Το τείχος του Βερολίνου έπεσε το 1989 κι ένα χρόνο μετά επιτεύχθηκε η επανένωση της Γερμανίας. Το γερμανικό κοινοβούλιο επέστρεψε από τη Βόννη στο Βερολίνο. Κι η Δρέσδη, τρεις ώρες μακριά από το Βερολίνο, μέσα από μια πορεία δραματικών αλλαγών σε όλη τη δεκαετία του 1990, άρχισε να παίρνει τα πάνω της. Με τα όποια προβλήματα. Όπως, μια μειοψηφία ανεγκέφαλων ακροδεξιών νοσταλγών των ναζί που εμφανίζονται στην τελετή για τον βομβαρδισμό που γίνεται κάθε χρόνο στις 13 Φεβρουαρίου. Αυτοί βέβαια δεν μπορούν να χαρακτηρίσουν μια πόλη σαν τη Δρέσδη που κοιτάει μπροστά.
Δεν υπάρχει καλύτερη βόλτα από αυτή σε μια τόσο ευρύχωρη πόλη. Στη Δρέσδη, που μπορεί να καυχιέται πως είναι μία από τις πιο πράσινες πόλεις στην Ευρώπη, με το 63% της μες σε δάση, πάρκα και κοιλάδες, προστατευμένες περιοχές, 110 μνημεία της φύσης, πεζόδρομοι, πλατείες και δίπλα στον Έλβα λιβάδια 20 χιλιομέτρων, όσο ο ποταμός διασχίζει την πόλη.
Υπάρχουν γειτονιές που έχουν ακόμη το χρώμα παλιού χωριού και συνοικίες που διατηρούνται τελείως αγροτικές. Άλλες αστικές περιοχές είναι τα ιστορικά περίχωρα του 18ου ου αιώνα κι άλλες προάστια με διάσπαρτες κατοικίες. Οι βίλες της Δρέσδης με χαρακτηριστικά ρομαντικά, μακριά από τον αυστηρό κλασικισμό της βόρειας Ευρώπης, από ευφάνταστους αρχιτέκτονες που δημιουργούν τη “σχολή της Δρέσδης” η οποία θα επηρεάσει την εξέλιξη της αρχιτεκτονικής μονοκατοικιών. Υπάρχουν τα τσιμεντένια μπλοκ των σοσιαλιστικών πολυκατοικιών, αλλά και τα αυθεντικά τμήματα της πόλης στην Παλιά (Altstadt) και στη Νέα Πόλη (Neustadt), όπου η αποκατάσταση των κατεστραμμένων από τους βομβαρδισμούς ιστορικών κτισμάτων έχει σχεδόν ολοκληρωθεί. Οι περισσότεροι επισκέπτες από δω αρχίζουν. Και χάρη σε αυτή την αρχιτεκτονική αναγέννηση, η Ουνέσκο κήρυξε τη Δρέσδη και το τμήμα της στην κοιλάδα του ποταμού Έλβα παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά.
Αν το πολύ μπαρόκ σε μικρές πόλεις με στενούς δρόμους φαίνεται κουραστικό σε έναν μεσόγειο, στη Δρέσδη κερδίζει το μάτι και την όρεξη για περπάτημα, αφού υπάρχει μεγάλη ανοιχτωσιά. Από το πάρκο Bruhlsche Terrasse με θέα προς τον Έλβα και την Όπερα Semper, μέχρι το συγκρότημα Zwinger και τον Τοίχο των Διαδόχων, είναι αρκετή, αλλά όμορφη διαδρομή. Να μη δεις και την όπερα από μέσα; Η Δρέσδη είναι γεμάτη μουσική. Μια παράδοση που έρχεται από τον 19ο αιώνα, όταν ήταν μουσική μητρόπολη. Μπάντες και χορωδίες παίζουν παντού στη πόλη, κόσμος πηγαίνει στα κονσέρτα της Όπερας, μουσικές τζαζ, κλασσική, έθνικ βγαίνουν από τα παμπ. Κι έπειτα να μη μπεις στο μνημειακό κτίριο Zwinger; Να μην περπατήσεις στους κήπους που περιβάλλουν το πλήρως αναστηλωμένο παλάτι; Να απολαύσεις και τη Μαντόνα Σιστίνα του Ραφαήλ κι άλλα σπουδαία έργα που φιλοξενεί η γκαλερί; Να χαζέψεις τα 24000 πορσελάνινα πλακάκια που απεικονίζουν την πομπή Σαξόνων ηγεμόνων στον περίφημο Τοίχο των Διαδόχων που φτάνει τα 102 μέτρα;
Σε δυο μέρες με τα πόδια ή με τα πολύ άμεσα μεταφορικά μέσα, την παλιά πόλη την έχεις γυρίσει. Τα βράδια στις παμπ, στα παραδοσιακά εστιατόρια με τις τεράστιες μερίδες, στην όπερα ή στην οπερέτα, βλέπεις το ρυθμό της πόλης. Λίγος χρόνος ακόμη για τα περίχωρα, αξίζει η Δρέσδη για τις διαφορετικές εικόνες της. Λίγο ακόμη στις όχθες του Έλβα, εκεί που το βλέμμα αντικρίζει το συνδυασμό φύσης κι ανθρώπινης παρέμβασης. Που γίνεται όλο και πιο σπάνιο…





.