ALBEROBELLO

ALBEROBELLO θα πει ΠΑΝΕΜΟΡΦΟ ΔΕΝΤΡΟ


“Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ένα χωριό στην Ιταλία, το Alberobello, με κάτι παράξενα σπίτια που τα έλεγαν trulli και κατοικούσαν μάγισσες”. Σαν παραμύθι η παγανιστική ομορφιά στη καρδιά της Απουλίας (Puglia) στο Πανέμορφο Δέντρο, δηλαδή στο παράξενο χωριό Alberobello.



Αν η αλλόκοτη γοητεία αυτού του ημιορεινού ιταλικού χωριού, στην επαρχία της Απουλίας, σαγηνεύει πριν καν το επισκεφτείς, άλλο τόσο ξενίζει την αντίληψη περί ωραίου, ερεθίζει την αισθητική με λίγα λόγια. Λίγες σκόρπιες φωτογραφίες σε τουριστικούς οδηγούς και δυο λόγια της παράξενης ιστορίας του Alberobello στο διαδίκτυο, το δέλεαρ. Και νάμαστε! Παρέκκλιση της πορείας από Μπάρι – Μπρίντεζι προς Λέτσε, για την παράξενη αίγλη του. Ένα χωριό μοναδικής αρχιτεκτονικής και ιστορίας χαμένης ανάμεσα σε θρύλους και παραδόσεις.
Αφήνοντας τους ιταλούς να περιμένουν όχι τόσο υπομονετικά το ατελείωτο –λες- μποτιλιάρισμα του κυριακάτικου μεσημεριού στον αυτοκινητόδρομο, κόβουμε στο ύψος της παραλιακής Monopoli προς Alberobello και Locotorondo. Το τρυφερό πράσινο των ελαιώνων του κάμπου διαδέχεται ένα αγροτικό τοπίο με απαλούς λόφους, άφθονη βλάστηση, γενναιόδωρο. Περιβόλια, ελιές, αμπέλια, αμυγδαλιές, λουλούδια και φρεσκοασβεστωμένα, ηλιόλουστα trulli. Ασυνήθιστα και μοναδικά στο κόσμο κυκλικά κτίσματα με κωνικές οροφές και θόλο (τρούλο), δεκάδες πριν ακόμη φτάσουμε στο χωριό που είναι αποκλειστικά χτισμένο με αυτά.
Με έναν ουρανό που από ώρα έχει εγκαταλείψει το χρώμα της άκουα μαρίνα, τα trulli φαντάζουν πιο λαμπερά και λευκά, κάνοντας θεαματικό ακομπανιαμέντο με τη γη και τα λιθόχτιστα σοκάκια. Το ίδιο το χωριό είναι χτισμένο πάνω σε δύο λόφους που κάποτε χώριζε η κοίτη ενός ποταμού. Στον ανατολικό λόφο βρίσκεται η νέα πόλη με τα πιο μοντέρνα στοιχεία, ενώ δυτικά τα trulli παρατεταγμένα ελεύθερα. Άναρχα, κατά τους όρους της χωροταξίας και της πολεοδομίας. Η πόλη των trulli διαιρείται σε δύο συνοικίες, την Rione Monti με χίλια trulli και την Aia Piccola με τετρακόσια. Και οι δύο αποτελούν εθνικά μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς.
Η ιδιόμορφη ομορφιά, η πρωτοτυπία και μοναδικότητα του Alberobello, συγκεντρώνει πλήθη επισκεπτών. Αναπόφευκτα, η πρωτεύουσα των trulli –τα οποία πλέον χτίζονται σε όλη τη γύρω περιοχή σε ακτίνα αρκετών χιλιομέτρων- έχει γίνει τουριστικό στέκι. Τα σοκάκια των συνοικιών, ιδιαίτερα τα σαββατοκύριακα και την περίοδο των διακοπών είναι γεμάτα κόσμο που θέλουν να δουν από κοντά το περίεργο αυτό χωριό με τα ξεχωριστά σπίτια. Και να μάθουν τι είναι αυτά τα μαγικά σύμβολα που ζωγραφίζουν στις στέγες τους, τι σημαίνουν, αν κάποτε ζούσαν εδώ μάγισσες ή ο λαός εφηύρε τρόπους για να αντιμετωπίζει τους δυνάστες του.
Τα trulli αιώνες τώρα χτίζονται από ντόπιο ασβεστόλιθο, μιας και η περιοχή αποτελείται από βράχους με ασβεστώδη πετρώματα. Η καταγωγή τους αβέβαιη και σκοτεινή επιστημονικά, ωστόσο το όνομα trulli τοποθετείται σε αρχαίους σφαιρικούς τύμβους (τάφους) που βρέθηκαν στη ρωμαϊκή ύπαιθρο. Η πιο πρόσφατη ιστορία αυτής της ασυνήθιστης πόλης, πηγαίνει πίσω στον 16ο αιώνα. Όταν το Alberobello ήταν ένα μικρό φέουδο υπό τον έλεγχο της οικογένειας Acquaviva, κόμηδες του Conversano. Τότε η περιοχή άρχισε να γεμίζει με αγρότες που έκαναν τη Selva, όπως ονομαζόταν, μια γη καρποφόρα.
Η τότε εξουσία λοιπόν, οι κόμηδες, επέτρεψαν στους αποίκους τους να φτιάξουν μικρά, πρόχειρα οικήματα, για να μπορούν να τα κατεδαφίζουν εύκολα σε περίπτωση βασιλικής επιθεώρησης! Άκουσον, άκουσον! Στην πραγματικότητα, μία πόλη χωρίς αστική δομή, τάξη, άναρχη που θα απαιτούσε την είσπραξη φόρων. Ένα κόλπο λοιπόν για να εξοικονομούν φορολογία από σπίτια που δεν συγκροτούσαν κανονική πόλη.
Όλα αυτά μέχρι το 1797 που μια ομάδα ντόπιων απηυδισμένων από την άδικη κι επισφαλή αυτή κατάσταση, πήγε στον Τάραντα να ζητήσει βοήθεια από τον βασιλιά Φερνινάρδο τον 4ο των Βουρβόνων. Εκείνος τους έδωσε μία υπόσχεση και λίγο καιρό μετά έστειλε ένα διάταγμα με το οποίο το μικρό χωριό έγινε ελεύθερο. Η παράδοση όμως των trulli παρέμεινε, μαζί με τα θρησκευτικά, παγανιστικά και μαγικά σύμβολα στις στέγες που εξακολουθούν και σήμερα να τα ζωγραφίζουν.
Τα σύμβολα αυτά διαιρούνται σε τρεις κατηγορίες, τα μαγικά, τα αρχαία – πρωτόγονα και τα χριστιανικά. Και το να ζωγραφίζουν τον ήλιο του Χριστού, την καρδιά της Παναγίας, τον Σταυρό κλπ, γίνεται κατανοητό λόγω θρησκείας. Αλλά κάτι άλλα περίεργα που συμβολίζουν επικλήσεις, παράξενους σταυρούς, θεούς του Ολύμπου, από πού πηγάζουν; Το πρώτο που ρωτάνε οι τουρίστες, και μεις βέβαια, τους φιλόξενους ντόπιους είναι αυτό. Και εκείνοι απαντούν πως έτσι τα βρήκαν, πως προέρχονται από μακρινές εποχές, όταν οι πρόγονοί τους και κάθε φαμίλια ξεχωριστά έβαζε στην εξωτερική πλευρά του σπιτιού της σημάδια των πεποιθήσεων, προλήψεων, ιδεών ακόμη και ειδωλολατρικών που είχαν τότε. Και φυσικά δεν ζούσαν μάγισσες εδώ, αλλά κόσμος που ταλαιπωρήθηκε για χρόνια από φεουδάρχες και ξόρκιζε το κακό με το έμβλημα που ζωγράφιζε έξω από την οικία του. Είναι καμιά εικοσαριά τα σύμβολα αυτά που όλα σημαίνουν κάτι διαφορετικό.
Όσο για την αρχιτεκτονική δομή ενός trulli, είναι όπως είπαμε συνυφασμένη με τα πρώτα, λιτά, στεγνά και πρόχειρα καταλύματα των κατοίκων. Μια ολόκληρη παράδοση που θέλει ένα trulli να χτίζεται από ασβεστόλιθο στοιβαγμένο χωρίς προσθήκη λάσπης, ασβεστωμένους τοίχους, στέγες με πλάκες από πέτρα και πάνω τα σύμβολα, λίγα κουφώματα (βασικά πόρτα εισόδου) και ανοίγματα στις οροφές για να μπαίνει φυσικό φως στο σπίτι. Το εσωτερικό τους επίσης, χαρακτηρίζεται από κοιλώματα στους τοίχους σαν θέσεις κρεβατιών ή ντουλαπιών, από καμάρες και αψίδες με ξύλο, από τις chiancole πέτρες για το δάπεδο και τις chianche για την οροφή και από τα ανοιχτά – συνεχόμενα δωμάτια με τρόπο ώστε η κουζίνα, τα υπνοδωμάτια και το σαλόνι να είναι σαν ένα μεγάλο δωμάτιο.
Αρκετοί άνθρωποι μας άνοιξαν τα σπίτια τους για να δούμε κι από μέσα πως είναι τα trulli, κατανοώντας την περιέργειά μας. Πολλά παλιά trulli ανακαινίζονται και γίνονται τουριστικά μαγαζιά, εστιατόρια, άλλα πωλούνται ακόμη και μέσα από το internet, ωστόσο όλα είναι προσεγμένα, ινδάλματα με την έννοια της ιδεατής μορφής ενός ζεστού, όμορφου, ξεχωριστού και επικοινωνιακού σπιτιού. Λιτά και πεντακάθαρα, όπως οι δρόμοι τους, όχι μόνο εκεί που έχει τα καταστήματα με προϊόντα ντόπια που απευθύνονται στους επισκέπτες ή στα sic restaurant, αλλά και στις γειτονιές που απλοί άνθρωποι κρατούν τη παράδοση συνειδητά ή όχι. Με φωτεινά λουλούδια στις αυλές, δίπλα στις εξώπορτες που βγαίνουν κατευθείαν στα καλντερίμια, χωρίς πεζοδρόμια.
Φυσικά τα αυτοκίνητα παρκάρουν έξω από τη συνοικία, κοντά στη Piazza del Popolo, ή στον καθεδρικό που είναι επίσης trulli, όπως και το Μουσείο. Στο largo Matelotta αγοράζουμε φιστίκια και αποξηραμένα φρούτα και ξεχυνόμαστε στα γραφικά στενάκια των δύο παλιών συνοικιών. Μαθημένοι οι άνθρωποι από τουρίστες, σχεδόν στήνονται όποτε σηκώνεις φωτογραφική μηχανή. Χαμογελαστοί, προτείνουν ένα ποτήρι extra vino και προσπαθούν να εξηγήσουν μισά ιταλικά μισά νοήματα τα σύμβολα που είναι αναρτημένα σε πόστερς παντού.
Περιφερειακά του Alberobello, είναι χτισμένα ακόμη και ξενοδοχεία trulli. Φεύγουμε προς τη Selva di Fasano, μια πανέμορφη έκταση, καταπράσινη, με υπέροχη θέα προς τη θάλασσα. Γεμάτη επαύλεις, πολλές από τις οποίες μεγάλα και συνεχόμενα trulli, δίνει την εντύπωση αμέσως μιας περιοχής που έχουν οι πλούσιοι τις οικίες τους, κάτι σαν τη δική μας Εκάλη, αλλά με πιο διευρυμένο ορίζοντα, πράσινο και βέβαια ανοιχτή στην Αδριατική. Μια ξεχωριστή ακουαρέλα, πριν αφήσουμε τον επαρχιακό δρόμο και ξαναβγούμε στην εθνική προς Lecce.