Να λοιπόν, πέρασε ένας χρόνος από τις φωτιές της Ηλείας, της Αρκαδίας, της Εύβοιας. Μνημόσυνο για εβδομήντα νεκρούς. Μια σιωπηρή κραυγή στα ξερά, καμμένα τοπία της Αρτέμιδας, από ένα μικρό σιωπηλό πονεμένο πλήθος. Ούτε ένα αγριολούλουδο κοντά, να το κόψεις, να το αφήσεις εκεί που πρόλαβε να τρέξει η Αθανασία και τα τέσσερα αγγελούδια. Πάλι στο ανθοπωλείo πρέπει να πας. Στη πλάτη τους έστησε όλη την επιχείρηση βοήθειας ο αρχιγκάγκστερ της περιοχής και τα πήρε από κράτος, λαό και επιχειρηματίες. Μέχρι και την κυβέρνηση των Αυστραλών ξεγέλασε, και τους ελληνομερικανούς λεφτάδες. Φτου! βρωμίζω το στόμα μου. Να ζήσουμε να σας θυμόμαστε, όπως λέει ο λαός.
Δείτε το blog του Νοδάρου για περισσότερο ρεπορτάζ:http://mnodaros.blogspot.com/2007/07/blog-post_27.html και για σχόλια στις Τρικλοποδιές http://triklopodies.blogspot.com/
Wednesday, August 27, 2008
Wednesday, August 20, 2008
Για τα CANADAIR....
Από email ήρθε το παρακάτω και το δημοσιεύω αυτούσιο, εκτός από τις φωτογραφίες που το συνόδευαν:
ΤΟ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟ
Το Σάββατο, 12/7/2008, πηγαίνοντας για μπάνιο, στη Σκύρο, βρέθηκα μπροστά σε μιά εξαιρετικά δυσάρεστη έκπληξη, διαπιστώνοντας οτι το σύννεφο στο βάθος δεν ήταν ακριβώς σύννεφο, αλλά πυκνός καπνός.
Ηταν καπνός από μεγάλη φωτιά στο πευκοδάσος που κάλυπτε το βόρειο κομμάτι του μικρού νησιού.
Και ήταν μεγάλη η φωτιά γιατί λίγα λεπτά αργότερα, μόλις βρέθηκα στην αμμουδιά της Καλαμίτσας, είδα τα πυροσβεστικά Canadair CL-415 να κατεβαίνουν στη θάλασσα γι’ανεφοδιασμό, κι’ήταν επτά (από τα 10 που διαθέτουμε!!!).
Αν και είχαν αρχίσει νωρίτερα τις ρίψεις, να μιλήσω μόνο γι’αυτό που είδα:
Με τα μάτια μου, λοιπόν, τα έβλεπα, εξήμισι ώρες, να πηγαινοέρχονται σε κύκλους χτυπώντας το θηρίο που είχε ξυπνήσει απ’το πρωί και κατάτρωγε το δάσος.
Ορμούσαν μέχρι που νύχτωσε, ξανά και ξανά, χωρίς ανάσα, χωρίς φαί, ακατούρητοι, ακούραστοι, χωρίς φόβο, πολεμώντας με τις μικρές τους υδάτινες λόγχες να γκρεμίσουν το θεόρατο καθεδρικό των πύρινων γλωσσών.
Δεν φοβήθηκαν ούτε όταν, κατά τις δύο το μεσημέρι, το τέρας σηκώθηκε όρθιο και ούρλιαξε τόσο δυνατά που ο καπνός του έφτασε στο Σούνιο.
Από κοντά πολέμαγαν και δυό ελικόπτερα, αυτά που είναι σαν τεράστιες ακρίδες, πολύ μικρά όμως στην άνιση μάχη.
Και δεν έφυγαν, παρά μόνο σαν νύχτωσε και δε βλέπανε άλλο.
Και απ’τα χαράματα της Κυριακής ξανάρχισε ο πόλεμος.
Μέχρι που τελικά, νικήσανε.
ΤΕΧΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Οσες ώρες τα έβλεπα, τα Canadair γύριζαν σε κύκλους των οκτώμισι λεπτών (άντε πές εννέα), δηλαδή έκαναν τουλάχιστον 43 ρίψεις το καθένα.
Με 5,5 τόνους νερό περίπου σε κάθε ρίψη κουβάλησαν και έριξαν στη φωτιά τουλάχιστον 236 τόνους νερού το καθένα.
Και συνολικά ρίξανε, όσο τα έβλεπα εγώ, πάνω απο 1655 τόνους νερού.
Οι 43 ρίψεις αντιστοιχούν σε όσες απο/προσγειώσεις κάνει ένα πλήρωμα Boeing 747 σε 6 μήνες, αν δεν κάνω λάθος.
Η μέγιστη ταχύτητα των CL-415 είναι 375 km/h (λίγο πιο γρήγορα από Formula 1), ενώ όταν κάνουν ρίψη, πετούν (?) με 195 km/h (πιο αργά απο την τελική του οικογενειακού μας αυτοκινήτου).
Το κάθε πλήρωμα αποτελείται από δύο άτομα που ανήκουν στην Ελληνική Πολεμική Αεροπορία.
ΚΑΙ ΤΩΡΑ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ
Είναι πιλότοι, αλλά όχι τέτοιοι πιλότοι
Είναι στην Πολεμική Αεροπορία, αλλά όχι σ’αυτήν την Πολεμική Αεροπορία
Εχουν τελική μεγαλύτερη από Formula 1, αλλά δεν οδηγούν Formula 1.
Και δεν έχει βέβαια, καμία σχέση ο μισθός τους με αυτόν των πιλότων της Formula 1!
Δεν πετούν σε ρομαντικά ηλιοβασιλέματα, πετούν μέσα σε καπνό και φλόγες.
Οι σμαραγδένιες θάλασσες, που κολυμπάμε εμείς που «βλέπουμε» είναι νερό για να σβήσει η φωτιά
Οταν, όταν και άν, τελειώσουν και γυρίσουν στην Ελευσίνα δεν τους περιμένει κανείς.
Δεν απεργούν. Ποτέ!
Δεν επιτρέπεται να είναι ευρύπυγοι, άρα δεν συνδικαλίζονται.
Δεν είναι αρμόδιοι, άρα είναι υπεύθυνοι.
Δεν φορούν φανταχτερές στολές και δεν εμφανίζονται ποτέ σε κανάλια.
Η γειτονιά τους ξέρει μόνο οτι δουλεύουν (!) στην Αεροπορία.
Δεν θα αναφερθεί ποτέ κανείς γι’αυτούς με το μικρό τους όνομα.
Ούτε με το επίθετο, διότι
είναι ανώνυμοι!!!
Νομίζω όμως, οτι θυμάμαι κάποιους αριθμούς:
2049
2044
2054
2053
2050
2052
2051
ΑΦΙΕΡΩΣΗ
Με κατανόηση, στην παγκόσμια κότα, που δήλωσε σε «κανάλι» στην τελευταία φωτιά του Υμηττού «...τ’αεροπλάνα κάνανε μία ώρα νάρθουν...» !!!
Μία, να είναι η ώρα σας, μαντάμ.
Κι εκείνη, στο κρεββάτι!
ΕΥΧΗ
Την έχει κάνει η γιαγιά μου:
«Γειά στα χεράκια σας παλληκάρια μου»
και,
«Να σας χαίρεται η μανούλα σας λεβέντες μου»
Και η γυναίκα σας και τα παιδιά σας κι εμείς
οι κολυμβητές, οι παρατηρητές, οι αμέτοχοι,
οι ευγνώμονες
Υ.Γ. Σαν παρατηρητής, κολυμβητής, αμέτοχος και θλιβερά ανίκανος, έσφιγγα ασυναίσθητα τις γροθιές μου όταν οι πιλότοι πίεζαν (και ίσως με τα ίδια τους τα χέρια τους τραβούσαν) τα CL-415, να σηκωθούν φορτωμένα, βογγώντας από την Καλαμίτσα.
Ο ήχος από τους P&W, που αγωνίζονταν να ισορροπήσουν τα αεροπλανάκια που κλυδωνίζονταν στο δυνατό Βοριά δεν είχε τίποτα το ηρωικό, το φαντασμαγορικό, τέλος πάντων!
Γιαγιά, οι άγγελοι έχουν φτερά;
Εχουν, αγόρι μου.
Γιαγιά, οι άγγελοι έχουν ονόματα;
Εχουν αγόρι μου.
Και πώς τους λένε:
- 2049, 2044, 2054, 2053, 2050, 2052, 2051.
ΤΟ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟ
Το Σάββατο, 12/7/2008, πηγαίνοντας για μπάνιο, στη Σκύρο, βρέθηκα μπροστά σε μιά εξαιρετικά δυσάρεστη έκπληξη, διαπιστώνοντας οτι το σύννεφο στο βάθος δεν ήταν ακριβώς σύννεφο, αλλά πυκνός καπνός.
Ηταν καπνός από μεγάλη φωτιά στο πευκοδάσος που κάλυπτε το βόρειο κομμάτι του μικρού νησιού.
Και ήταν μεγάλη η φωτιά γιατί λίγα λεπτά αργότερα, μόλις βρέθηκα στην αμμουδιά της Καλαμίτσας, είδα τα πυροσβεστικά Canadair CL-415 να κατεβαίνουν στη θάλασσα γι’ανεφοδιασμό, κι’ήταν επτά (από τα 10 που διαθέτουμε!!!).
Αν και είχαν αρχίσει νωρίτερα τις ρίψεις, να μιλήσω μόνο γι’αυτό που είδα:
Με τα μάτια μου, λοιπόν, τα έβλεπα, εξήμισι ώρες, να πηγαινοέρχονται σε κύκλους χτυπώντας το θηρίο που είχε ξυπνήσει απ’το πρωί και κατάτρωγε το δάσος.
Ορμούσαν μέχρι που νύχτωσε, ξανά και ξανά, χωρίς ανάσα, χωρίς φαί, ακατούρητοι, ακούραστοι, χωρίς φόβο, πολεμώντας με τις μικρές τους υδάτινες λόγχες να γκρεμίσουν το θεόρατο καθεδρικό των πύρινων γλωσσών.
Δεν φοβήθηκαν ούτε όταν, κατά τις δύο το μεσημέρι, το τέρας σηκώθηκε όρθιο και ούρλιαξε τόσο δυνατά που ο καπνός του έφτασε στο Σούνιο.
Από κοντά πολέμαγαν και δυό ελικόπτερα, αυτά που είναι σαν τεράστιες ακρίδες, πολύ μικρά όμως στην άνιση μάχη.
Και δεν έφυγαν, παρά μόνο σαν νύχτωσε και δε βλέπανε άλλο.
Και απ’τα χαράματα της Κυριακής ξανάρχισε ο πόλεμος.
Μέχρι που τελικά, νικήσανε.
ΤΕΧΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Οσες ώρες τα έβλεπα, τα Canadair γύριζαν σε κύκλους των οκτώμισι λεπτών (άντε πές εννέα), δηλαδή έκαναν τουλάχιστον 43 ρίψεις το καθένα.
Με 5,5 τόνους νερό περίπου σε κάθε ρίψη κουβάλησαν και έριξαν στη φωτιά τουλάχιστον 236 τόνους νερού το καθένα.
Και συνολικά ρίξανε, όσο τα έβλεπα εγώ, πάνω απο 1655 τόνους νερού.
Οι 43 ρίψεις αντιστοιχούν σε όσες απο/προσγειώσεις κάνει ένα πλήρωμα Boeing 747 σε 6 μήνες, αν δεν κάνω λάθος.
Η μέγιστη ταχύτητα των CL-415 είναι 375 km/h (λίγο πιο γρήγορα από Formula 1), ενώ όταν κάνουν ρίψη, πετούν (?) με 195 km/h (πιο αργά απο την τελική του οικογενειακού μας αυτοκινήτου).
Το κάθε πλήρωμα αποτελείται από δύο άτομα που ανήκουν στην Ελληνική Πολεμική Αεροπορία.
ΚΑΙ ΤΩΡΑ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ
Είναι πιλότοι, αλλά όχι τέτοιοι πιλότοι
Είναι στην Πολεμική Αεροπορία, αλλά όχι σ’αυτήν την Πολεμική Αεροπορία
Εχουν τελική μεγαλύτερη από Formula 1, αλλά δεν οδηγούν Formula 1.
Και δεν έχει βέβαια, καμία σχέση ο μισθός τους με αυτόν των πιλότων της Formula 1!
Δεν πετούν σε ρομαντικά ηλιοβασιλέματα, πετούν μέσα σε καπνό και φλόγες.
Οι σμαραγδένιες θάλασσες, που κολυμπάμε εμείς που «βλέπουμε» είναι νερό για να σβήσει η φωτιά
Οταν, όταν και άν, τελειώσουν και γυρίσουν στην Ελευσίνα δεν τους περιμένει κανείς.
Δεν απεργούν. Ποτέ!
Δεν επιτρέπεται να είναι ευρύπυγοι, άρα δεν συνδικαλίζονται.
Δεν είναι αρμόδιοι, άρα είναι υπεύθυνοι.
Δεν φορούν φανταχτερές στολές και δεν εμφανίζονται ποτέ σε κανάλια.
Η γειτονιά τους ξέρει μόνο οτι δουλεύουν (!) στην Αεροπορία.
Δεν θα αναφερθεί ποτέ κανείς γι’αυτούς με το μικρό τους όνομα.
Ούτε με το επίθετο, διότι
είναι ανώνυμοι!!!
Νομίζω όμως, οτι θυμάμαι κάποιους αριθμούς:
2049
2044
2054
2053
2050
2052
2051
ΑΦΙΕΡΩΣΗ
Με κατανόηση, στην παγκόσμια κότα, που δήλωσε σε «κανάλι» στην τελευταία φωτιά του Υμηττού «...τ’αεροπλάνα κάνανε μία ώρα νάρθουν...» !!!
Μία, να είναι η ώρα σας, μαντάμ.
Κι εκείνη, στο κρεββάτι!
ΕΥΧΗ
Την έχει κάνει η γιαγιά μου:
«Γειά στα χεράκια σας παλληκάρια μου»
και,
«Να σας χαίρεται η μανούλα σας λεβέντες μου»
Και η γυναίκα σας και τα παιδιά σας κι εμείς
οι κολυμβητές, οι παρατηρητές, οι αμέτοχοι,
οι ευγνώμονες
Υ.Γ. Σαν παρατηρητής, κολυμβητής, αμέτοχος και θλιβερά ανίκανος, έσφιγγα ασυναίσθητα τις γροθιές μου όταν οι πιλότοι πίεζαν (και ίσως με τα ίδια τους τα χέρια τους τραβούσαν) τα CL-415, να σηκωθούν φορτωμένα, βογγώντας από την Καλαμίτσα.
Ο ήχος από τους P&W, που αγωνίζονταν να ισορροπήσουν τα αεροπλανάκια που κλυδωνίζονταν στο δυνατό Βοριά δεν είχε τίποτα το ηρωικό, το φαντασμαγορικό, τέλος πάντων!
Γιαγιά, οι άγγελοι έχουν φτερά;
Εχουν, αγόρι μου.
Γιαγιά, οι άγγελοι έχουν ονόματα;
Εχουν αγόρι μου.
Και πώς τους λένε:
- 2049, 2044, 2054, 2053, 2050, 2052, 2051.
Left.gr - Η αριστερή ματιά στην επικαιρότητα
Left.gr - Η αριστερή ματιά στην επικαιρότητα
“Λίγο Ελλάδα ακόμη”
Κάθε Κυριακή 2.30 – 4.00 το μεσημέρι, η Ντίνα Μπατζιά παρουσιάζει την εκπομπή “Λίγο Ελλάδα ακόμη” στους 105,5 “Στο Κόκκινο”. Όπως δηλώνει και ο τίτλος, η εκπομπή είναι ένα ταξίδι στην Ελλάδα του χτες και του σήμερα, με τη μορφή ενός μουσικού και ταξιδιωτικού ντοκιμαντέρ στο ραδιόφωνο. Ένα οδοιπορικό στο χρόνο και το τόπο, μέσα από τις ιδιαιτερότητές του και στοιχεία ιστορικά, λαογραφικά, περιβαλλοντικά, κοινωνικά. Με τραγούδια και μουσική που κατάγεται, αλλά και παράγεται σήμερα στην περιοχή που αναφέρεται η κάθε εκπομπή.
Από τις 10 Σεπτέμβρη, είμαστε πάλι εδώ ΣΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ, με καινούρια ταξίδια. Καλή αντάμωση!
“Λίγο Ελλάδα ακόμη”
Κάθε Κυριακή 2.30 – 4.00 το μεσημέρι, η Ντίνα Μπατζιά παρουσιάζει την εκπομπή “Λίγο Ελλάδα ακόμη” στους 105,5 “Στο Κόκκινο”. Όπως δηλώνει και ο τίτλος, η εκπομπή είναι ένα ταξίδι στην Ελλάδα του χτες και του σήμερα, με τη μορφή ενός μουσικού και ταξιδιωτικού ντοκιμαντέρ στο ραδιόφωνο. Ένα οδοιπορικό στο χρόνο και το τόπο, μέσα από τις ιδιαιτερότητές του και στοιχεία ιστορικά, λαογραφικά, περιβαλλοντικά, κοινωνικά. Με τραγούδια και μουσική που κατάγεται, αλλά και παράγεται σήμερα στην περιοχή που αναφέρεται η κάθε εκπομπή.
Από τις 10 Σεπτέμβρη, είμαστε πάλι εδώ ΣΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ, με καινούρια ταξίδια. Καλή αντάμωση!
Sunday, August 17, 2008
ΘΕΣΣΑΛΙΚΟΣ ΚΑΜΠΟΣ
Ο αχανής, καυτός θεσσαλικός κάμπος. Τα στάρια θερισμένα, το βαμβάκι λουλουδιασμένο, το νερό λίγο. Στέρεψαν τα ποτάμια, ο Πηνειός κινδυνεύει, οι γεωτρήσεις δε βγάζουν στάλα νερό. Τι άλλο πρέπει να γίνει για να σταματήσουν οι υδροβόρες καλλιέργειες όπως το μπαμπάκι και το καλαμπόκι;ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΠΑΝΗΓΥΡΙ ΣΤΟΝ ΑΗ ΓΙΩΡΓΗ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ
Το διήμερο πανηγύρι του Δεκαπενταύγουστου στον Άγιο Γεώργιο (δήμος Μητρόπολης Καρδίτσας) έγινε μες το δάσος, κάτω από τις καστανιές, στο ξωκκλήσι της Παναγίας. Πέντε χιλιόμετρα χωματόδρομος πάνω από το σημερινό χωριό, στη θέση που κάποτε ήταν το παλιό χωριό του Άη Γιώργη. Διανυκτέρευση στο δάσος, γεννήτριες για το ρεύμα, ψητά στη σούβλα και καζάνια με γίδα και πλιγούρι για όλους, εσπερινός και λειτουργία ανήμερα, η κάθε οικογένεια στη δική της καστανιά, φιλοξενία, χορός και τραγούδι, ωραίο έθιμο.
Saturday, August 9, 2008
DRESDEN
ΔΡΕΣΔΗ
ΣΑΞΟΝΙΑ - ΓΕΡΜΑΝΙΑ
Ανατολικά της Γερμανίας, στην κοιλάδα του ποταμού Έλβα, βρίσκεται μια πανέμορφη κι ιστορική πόλη που η Ουνέσκο κήρυξε μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Η πρωτεύουσα της Σαξονίας, η δοκιμασμένη σκληρά από το βομβαρδισμό των συμμάχων στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Δρέσδη. Η “Βενετία” ή “Φλωρεντία” του βορρά, για πολλούς. Μια πόλη, όχι πολύ μεγάλη, αναγεννημένη, σύγχρονη αλλά και με μία ατμόσφαιρα που έρχεται από τα παλιά. Με δική της αρχιτεκτονική “σχολή” σε κτίρια δημόσια και ιδιωτικές κατοικίες, με ρομαντικές γέφυρες κι εντυπωσιακά παλάτια, με χρώματα μπαρόκ, μεσαιωνικά, σοσιαλιστικά αλλά και μοντέρνα.
Ανατολικά της Γερμανίας, στην κοιλάδα του ποταμού Έλβα, βρίσκεται μια πανέμορφη κι ιστορική πόλη που η Ουνέσκο κήρυξε μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Η πρωτεύουσα της Σαξονίας, η δοκιμασμένη σκληρά από το βομβαρδισμό των συμμάχων στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Δρέσδη. Η “Βενετία” ή “Φλωρεντία” του βορρά, για πολλούς. Μια πόλη, όχι πολύ μεγάλη, αναγεννημένη, σύγχρονη αλλά και με μία ατμόσφαιρα που έρχεται από τα παλιά. Με δική της αρχιτεκτονική “σχολή” σε κτίρια δημόσια και ιδιωτικές κατοικίες, με ρομαντικές γέφυρες κι εντυπωσιακά παλάτια, με χρώματα μπαρόκ, μεσαιωνικά, σοσιαλιστικά αλλά και μοντέρνα.
Οι περισσότεροι επισκέπτες συνδυάζουν την Δρέσδη με ένα ταξίδι στο Βερολίνο. Τα τελευταία χρόνια, τα μεγάλα ταξιδιωτικά γραφεία έχουν εντάξει την πόλη σαν πρόσθετο δώρο, κι όλη την κοιλάδα του Έλβα, σε τουριστικά πακέτα Βερολίνο – Πότσδαμ – Δρέσδη. Είναι αλήθεια μια πόλη γοητευτική, αρκετά διαφορετική από άλλες κεντρο- ευρωπαϊκές, πιο νότια, πιο γήινη, που σε πολλά σημεία του λεγόμενου ιστορικού κέντρου μοιάζει με υπαίθριο μουσείο. Με μόλις μισό εκατομμύριο πληθυσμό και τέτοια απλωσιά, περπατάς σε μια ανθρώπινη πόλη.
Η πρωτεύουσα του ομόσπονδου κράτους της Σαξονίας, τμήμα της μητροπολιτικής περιοχής του αποκαλούμενου σαξονικού τριγώνου –Δρέσδη, Λειψία, Κένμιτς- έχει μια μακρόχρονη ιστορία.
Όλη αυτή η ιστορία της Δρέσδης, αντανακλά πάνω της. Δεν είναι τυχαία πόλη. Κτίρια, σπίτια, γειτονιές, άνθρωποι, γέφυρες, μαρτυρούν το παρελθόν της σε όλες τις ιστορικές περιόδους. Βασιλιάδες, τέχνη, πλούτος, πόλεμοι, βομβαρδισμοί, καταστροφή, οικοδόμηση απ’ την αρχή, κομμουνιστικό καθεστώς, επανένωση, αναδημιουργία: οχτακόσια χρόνια πόλη. Τα συμπλήρωσε το 2006.
Μόλις το 2005 ανοικοδομήθηκε από τα ερείπια, η περίφημη Frauenkirche, η εκκλησία της Παναγίας, ένα αριστοτεχνικό μπαρόκ πέτρινο κτίσμα με θόλο σε σχήμα καμπάνας που λειτούργησε σαν σύμβολο της καταστροφής του πολέμου. “Σ’ αυτή τη σημαδεμένη πόλη, που υπάρχουν ακόμη τρύπες στη θέση παλιών σπιτιών, με την αναγέννηση της εκκλησίας της Παναγίας, είναι σα να κλείνουν και κάποιες πληγές”, σκέφτεται φωναχτά κάποιος δίπλα μου. Το μουσείο Zwinger, η όπερα, το παλάτι, το πέτρινο μπαλκόνι του Έλβα, τα εστιατόρια – μπυραρίες σε μεσαιωνικά κτίσματα. Κάτι από την παλιά αίγλη, και κάτι ανθρώπινο από τις εναλλασσόμενες ιστορικές περιόδους: βλέπεις ίσως μια από τις ωραιότερες πόλεις της Ευρώπης.
Η Δρέσδη ήταν η έδρα και κύρια βασιλική κατοικία για τους βασιλιάδες της Σαξονίας από τον 12ο αιώνα, η ιστορία όμως της περιοχής ξεκινά από τη νεολιθική εποχή. Αν και πρόκειται για νεώτερη πόλη σλαβικής προέλευσης, στην περιοχή ήταν εγκατεστημένες φυλές κατά τη Νεολιθική περίοδο του πολιτισμού της γραμμικής αγγειοπλαστικής. Η ίδρυση κι ανάπτυξη της Δρέσδης ήρθε με την επέκταση προς ανατολάς των γερμανικών λαών που έβγαζαν στα κοντινά βουνά μετάλλευμα, αλλά και με την ίδρυση του μαγραβάτου (ηγεμονίας) του Μέισεν. Αργότερα, η Δρέσδη εξελίχθηκε σε πρωτεύουσα της Σαξονίας.
Στα τέλη του 12ου αιώνα, ένας σλαβικός εποικισμός αποκαλούμενοι Drezdany –αλλούβιοι (λατινική λέξη σημ. χώμα, βούρκος, ιζήματα από το ποτάμι) κάτοικοι του δάσους- είχαν αναπτυχθεί στη νότια όχθη. Και μια άλλη εγκατάσταση υπήρξε στη βόρεια όχθη, με ασαφές σλαβικό όνομα, γνωστή σαν αρχαίοι δρέσδιοι, που επαληθεύτηκε αργότερα, το 1350, ως Altendressen. Ο Ντίτριχ, ηγεμόνας του Μέισεν, επέλεξε την Δρέσδη ως προσωρινή κατοικία του το 1206, αποκαλώντας τη θέση Civitas Dresdene. Μετά το 1270 η Δρέσδη έγινε πρωτεύουσα της ηγεμονίας. Αποκαταστάθηκε από την βασιλική δυναστεία των Βετίνων το 1319 και από το 1485 ήταν η βάση των δουκών της Σαξονίας, όπως επίσης και των πριγκίπων εκλεκτόρων από το 1547.
Την εποχή του κυβερνήτη της Σαξονίας Φρειδερίκου Αυγούστου, γνωστού σαν Αύγουστος ο Ισχυρός, 1670 – 1733, πολλοί από τους καλύτερους μουσικούς, αρχιτέκτονες και ζωγράφους της Ευρώπης έζησαν και δημιούργησαν στη Δρέσδη. Τότε η πόλη κατείχε τα πρωτεία στην τεχνολογία και την τέχνη. Στον επταετή πόλεμο (1756-1763) μεταξύ άγγλων και γάλλων, όπως όλη η Ευρώπη, και η Δρέσδη υπέστη καταστροφές. Εξακολουθούσε μέχρι το 1918 να είναι η πρωτεύουσα της Σαξονίας, η οποία έγινε τμήμα της γερμανικής αυτοκρατορίας το 1871. Στους ναπολεόντειους πολέμους ήταν βάση επιχειρήσεων, ενώ το 1849 ήταν το κέντρο των γερμανικών επαναστάσεων της γνωστής Εξέγερσης του Μάη εναντίον της μοναρχίας, όταν και πάλι η ιστορική πόλη δοκιμάστηκε.
Τον 19ο αιώνα η Δρέσδη ήταν σημαντικό κέντρο οικονομίας: αυτοκινητοβιομηχανία, επεξεργασία τροφίμων, κατασκευή ιατρικού εξοπλισμού και τράπεζες. Αρχές του 20ου αιώνα ήταν ιδιαίτερα γνωστή για τα εργοστάσια τσιγάρων και φωτογραφικών μηχανών. Από το 1918 ως το 1934 υπήρξε πρωτεύουσα της πρώτης ελεύθερης πολιτείας της Σαξονίας. Κέντρο της ευρωπαϊκής μοντέρνας τέχνης μέχρι το 1933. Αλλά και κέντρο της στρατιωτικής βιομηχανίας τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Αυτό είναι που της στοίχισε…Η Δρέσδη της κουλτούρας, η παλιά, όμορφη, πλούσια πόλη, άλλαξε σε μια μέρα. Μετά τον βομβαρδισμό της.
Όταν τα συμμαχικά αεροπλάνα βομβάρδισαν στα μέσα Φεβρουαρίου 1945 τη Δρέσδη και ισοπέδωσαν το ιστορικό κέντρο, ένα πραγματικό μνημείο του ευρωπαϊκού πολιτισμού χάθηκε, μαζί με τις ζωές πάνω από 35000 ανθρώπων. Ο λόγος του βομβαρδισμού ήταν πως η πόλη αποτελούσε σημαντικό επικοινωνιακό και συγκοινωνιακό κέντρο για τις ναζιστικές δυνάμεις που πρόβαλλαν αντίσταση στο σοβιετικό στρατό που προέλαυνε στο ανατολικό τμήμα της Γερμανίας. Η Δρέσδη, μετά από αυτό, απέκτησε τη σημειολογία για τα εγκλήματα πολέμου των συμμάχων κι ακόμη ερίζουν επιστήμονες, ιστορικοί κλπ για το αν ήταν απαραίτητο το χτύπημα αυτό για να τελειώσει ο πόλεμος και να ησυχάσει η αιματοκυλισμένη από τον Χίτλερ Ευρώπη.
Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο, η Δρέσδη έγινε σημαντικό βιομηχανικό κέντρο στην σοσιαλιστική πλέον, Ανατολική Γερμανία, με μεγάλη ερευνητική υποδομή. Πολλά σπουδαία ιστορικά κτίσματα ξανακτίστηκαν, αν και μεγάλες περιοχές οικοδομήθηκαν κατά το λεγόμενο σοσιαλιστικό σύγχρονο στυλ, απέχοντας από την ατμόσφαιρα της παλιάς γερμανικής μπουρζουαζίας.
Το 1989, στις 3 Οκτωβρίου, ένα κομβόι τρένων με ανατολικογερμανούς πρόσφυγες από την Πράγα πέρασε από τη Δρέσδη με κατεύθυνση τη δυτική Γερμανία. Ακτιβιστές ντόπιοι και κάτοικοι ενώθηκαν σε ένα κίνημα ανυπακοής που εξαπλώθηκε στην ανατολική Γερμανία.
Η ιστορία από δω και πέρα είναι λίγο πολύ γνωστή. Το τείχος του Βερολίνου έπεσε το 1989 κι ένα χρόνο μετά επιτεύχθηκε η επανένωση της Γερμανίας. Το γερμανικό κοινοβούλιο επέστρεψε από τη Βόννη στο Βερολίνο. Κι η Δρέσδη, τρεις ώρες μακριά από το Βερολίνο, μέσα από μια πορεία δραματικών αλλαγών σε όλη τη δεκαετία του 1990, άρχισε να παίρνει τα πάνω της. Με τα όποια προβλήματα. Όπως, μια μειοψηφία ανεγκέφαλων ακροδεξιών νοσταλγών των ναζί που εμφανίζονται στην τελετή για τον βομβαρδισμό που γίνεται κάθε χρόνο στις 13 Φεβρουαρίου. Αυτοί βέβαια δεν μπορούν να χαρακτηρίσουν μια πόλη σαν τη Δρέσδη που κοιτάει μπροστά.
Δεν υπάρχει καλύτερη βόλτα από αυτή σε μια τόσο ευρύχωρη πόλη. Στη Δρέσδη, που μπορεί να καυχιέται πως είναι μία από τις πιο πράσινες πόλεις στην Ευρώπη, με το 63% της μες σε δάση, πάρκα και κοιλάδες, προστατευμένες περιοχές, 110 μνημεία της φύσης, πεζόδρομοι, πλατείες και δίπλα στον Έλβα λιβάδια 20 χιλιομέτρων, όσο ο ποταμός διασχίζει την πόλη.
Υπάρχουν γειτονιές που έχουν ακόμη το χρώμα παλιού χωριού και συνοικίες που διατηρούνται τελείως αγροτικές. Άλλες αστικές περιοχές είναι τα ιστορικά περίχωρα του 18ου ου αιώνα κι άλλες προάστια με διάσπαρτες κατοικίες. Οι βίλες της Δρέσδης με χαρακτηριστικά ρομαντικά, μακριά από τον αυστηρό κλασικισμό της βόρειας Ευρώπης, από ευφάνταστους αρχιτέκτονες που δημιουργούν τη “σχολή της Δρέσδης” η οποία θα επηρεάσει την εξέλιξη της αρχιτεκτονικής μονοκατοικιών. Υπάρχουν τα τσιμεντένια μπλοκ των σοσιαλιστικών πολυκατοικιών, αλλά και τα αυθεντικά τμήματα της πόλης στην Παλιά (Altstadt) και στη Νέα Πόλη (Neustadt), όπου η αποκατάσταση των κατεστραμμένων από τους βομβαρδισμούς ιστορικών κτισμάτων έχει σχεδόν ολοκληρωθεί. Οι περισσότεροι επισκέπτες από δω αρχίζουν. Και χάρη σε αυτή την αρχιτεκτονική αναγέννηση, η Ουνέσκο κήρυξε τη Δρέσδη και το τμήμα της στην κοιλάδα του ποταμού Έλβα παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά.
Αν το πολύ μπαρόκ σε μικρές πόλεις με στενούς δρόμους φαίνεται κουραστικό σε έναν μεσόγειο, στη Δρέσδη κερδίζει το μάτι και την όρεξη για περπάτημα, αφού υπάρχει μεγάλη ανοιχτωσιά. Από το πάρκο Bruhlsche Terrasse με θέα προς τον Έλβα και την Όπερα Semper, μέχρι το συγκρότημα Zwinger και τον Τοίχο των Διαδόχων, είναι αρκετή, αλλά όμορφη διαδρομή. Να μη δεις και την όπερα από μέσα; Η Δρέσδη είναι γεμάτη μουσική. Μια παράδοση που έρχεται από τον 19ο αιώνα, όταν ήταν μουσική μητρόπολη. Μπάντες και χορωδίες παίζουν παντού στη πόλη, κόσμος πηγαίνει στα κονσέρτα της Όπερας, μουσικές τζαζ, κλασσική, έθνικ βγαίνουν από τα παμπ. Κι έπειτα να μη μπεις στο μνημειακό κτίριο Zwinger; Να μην περπατήσεις στους κήπους που περιβάλλουν το πλήρως αναστηλωμένο παλάτι; Να απολαύσεις και τη Μαντόνα Σιστίνα του Ραφαήλ κι άλλα σπουδαία έργα που φιλοξενεί η γκαλερί; Να χαζέψεις τα 24000 πορσελάνινα πλακάκια που απεικονίζουν την πομπή Σαξόνων ηγεμόνων στον περίφημο Τοίχο των Διαδόχων που φτάνει τα 102 μέτρα;
Σε δυο μέρες με τα πόδια ή με τα πολύ άμεσα μεταφορικά μέσα, την παλιά πόλη την έχεις γυρίσει. Τα βράδια στις παμπ, στα παραδοσιακά εστιατόρια με τις τεράστιες μερίδες, στην όπερα ή στην οπερέτα, βλέπεις το ρυθμό της πόλης. Λίγος χρόνος ακόμη για τα περίχωρα, αξίζει η Δρέσδη για τις διαφορετικές εικόνες της. Λίγο ακόμη στις όχθες του Έλβα, εκεί που το βλέμμα αντικρίζει το συνδυασμό φύσης κι ανθρώπινης παρέμβασης. Που γίνεται όλο και πιο σπάνιο…
.
Friday, August 8, 2008
ΟΧΙ ΜΕΤΑΛΛΕΙΑ ΣΤΗΝ ΟΙΤΗ
ΟΧΙ ΜΕΤΑΛΛΕΙΑ ΣΤΗΝ ΟΙΤΗ
Η ΟΙΤΗ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ «ΓΚΙΩΝΑ»
Για όλους εμάς η Οίτη είναι το βουνό των λουλουδιών με τη μεγαλύτερη βιοποικιλότητα, το βουνό με τα πλούσια νερά, με τα περισσότερα και ομορφότερα φαράγγια της Ελλάδας, τις ιαματικές πηγές, το αγριοκάτσικο της Οίτης, το βουνό του μυθικού Ηρακλή και της Εθνικής μας Αντίστασης. Είναι το βουνό που ο καθένας μπορεί να το απολαύσει, ακόμα και με μονοήμερες εκδρομές, στις δεκάδες πεζοπορικές του διαδρομές, σε μια απόσταση δύο ωρών από Αθήνα και Θεσσαλονίκη, δίπλα στην Εθνική Οδό και την σιδηροδρομική γραμμή. Είκοσι δύο χωριά είναι απλωμένα στα ριζά του βουνού, χωριά που ανήκουν στους δύο νομούς, Φθιώτιδας και Φωκίδας, σε πέντε δήμους και σε μια κοινότητα. Από το Μαυρολιθάρι και την Παύλιανη, μέχρι την Υπάτη και τα Λουτρά, τις Κομποτάδες και το Κουμαρίτσι, την Καστανιά, το Νεοχώρι και την Ανατολή. Όλα ξακουστά χωριά, που σήμερα, μετά τη λαίλαπα της εσωτερικής μετανάστευσης και της γήρανσης του πληθυσμού, παλεύουν και αγωνιούν για το μέλλον, προσπαθούν να δημιουργήσουν προϋποθέσεις επιστροφής των νέων μέσα από ήπιες οικοτουριστικές κυρίως επενδύσεις, μια και οι αποστάσεις από τα κέντρα εδώ είναι πραγματικά μικρές, και πολλές φορές ασήμαντες.
Τον τελευταίο καιρό όμως μεταλλευτική εταιρεία προσπαθεί να επεκτείνει τις δραστηριότητές της στην Οίτη, σε δάση και δασικές εκτάσεις, δημόσιες και ιδιωτικές, ακόμα και μέσα στον Εθνικό Δρυμό, σε προστατευόμενες περιοχές από το ΝΑΤURA 2000 και Ευρωπαϊκές Οδηγίες για την προστασία των πτηνών, αλλά και κοντά σε χωριά και αρχαιολογικούς χώρους. Σχεδιάζονται άμεσα δύο νέες θέσεις εξόρυξης βωξίτη δίπλα στο χωριό Κουμαρίτσι. Σχεδιάζεται επέκταση των δραστηριοτήτων της στις θέσεις “Ψωμούλα”, στο όμορφο οροπέδιο της Λούκας, και “Κοκκινόβραχος” και μάλιστα μέσα στα όρια του Εθνικού Δρυμού. Επίσης σχεδιάζονται γεωτρήσεις για έρευνα με προοπτική την εξόρυξη σε 296 σημεία, σε όλο το Β - ΒΑ τμήμα του βουνού.Αν αυτά τα σχέδια προχωρήσουν, η Οίτη διατρέχει σοβαρούς κινδύνους εκτεταμένων μη αναστρέψιμων καταστροφών, με αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομική δραστηριότητα, στο περιβάλλον, την υγεία, την ίδια τη ζωή των κατοίκων της περιοχής, του μέλλοντος της νέας γενιάς. Με τη μετατροπή της περιοχής σε μεταλλευτική, εκατοντάδες επαγγελματίες και εργαζόμενοι στο τουρισμό, στον επισιτισμό, στις οικοδομές, στο εμπόριο, αλλά και αγρότες και κτηνοτρόφοι θα αντιμετωπίσουν το φάσμα της ανεργίας, ενώ θα πληγούν σοβαρά και οι συνταξιούχοι αγρότες.Σήμερα που οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τις κλιματικές αλλαγές και όλες οι κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις διακηρύσσουν την ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος, είναι χρέος ΟΛΩΝ να προστατεύσουμε μία από τις σημαντικότερες περιοχές απείρου φυσικού κάλλους της χώρας μας.
Petition:
Οι εποχές που η εγκατάσταση μεταλλείων γινόταν για λόγους “δημοσίου συμφέροντος” και η μεταλλευτική εταιρεία δέσμευε την περιοχή, και μαζί δέσμευε τις τύχες των κατοίκων της, πέρασαν ανεπιστρεπτί.Δεν μπορούμε να μείνουμε θεατές στο επιχειρούμενο έγκλημα.Ζητάμε από την κυβέρνηση, τα αρμόδια Υπουργεία και τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Φθιώτιδας να μην εγκρίνουν την άδεια στην εταιρεία και να απορρίψουν τις Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για επέκταση των δραστηριοτήτων της στο βουνό. Καλούμε όλους τους φορείς, όλους τους πολίτες, να αντιταχθούν με όποιο τρόπο θεωρούν πιο πρόσφορο, ώστε να ματαιωθούν αυτά τα σχέδια και να προστατευτεί η Οίτη.
ΟΧΙ ΜΕΤΑΛΛΕΙΑ ΣΤΟ ΒΟΥΝΟ ΤΗΣ ΟΙΤΗΣ
ΝΑΙ ΣΤΗΝ ΗΠΙΑ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
Η ΟΙΤΗ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ «ΓΚΙΩΝΑ»
Για όλους εμάς η Οίτη είναι το βουνό των λουλουδιών με τη μεγαλύτερη βιοποικιλότητα, το βουνό με τα πλούσια νερά, με τα περισσότερα και ομορφότερα φαράγγια της Ελλάδας, τις ιαματικές πηγές, το αγριοκάτσικο της Οίτης, το βουνό του μυθικού Ηρακλή και της Εθνικής μας Αντίστασης. Είναι το βουνό που ο καθένας μπορεί να το απολαύσει, ακόμα και με μονοήμερες εκδρομές, στις δεκάδες πεζοπορικές του διαδρομές, σε μια απόσταση δύο ωρών από Αθήνα και Θεσσαλονίκη, δίπλα στην Εθνική Οδό και την σιδηροδρομική γραμμή. Είκοσι δύο χωριά είναι απλωμένα στα ριζά του βουνού, χωριά που ανήκουν στους δύο νομούς, Φθιώτιδας και Φωκίδας, σε πέντε δήμους και σε μια κοινότητα. Από το Μαυρολιθάρι και την Παύλιανη, μέχρι την Υπάτη και τα Λουτρά, τις Κομποτάδες και το Κουμαρίτσι, την Καστανιά, το Νεοχώρι και την Ανατολή. Όλα ξακουστά χωριά, που σήμερα, μετά τη λαίλαπα της εσωτερικής μετανάστευσης και της γήρανσης του πληθυσμού, παλεύουν και αγωνιούν για το μέλλον, προσπαθούν να δημιουργήσουν προϋποθέσεις επιστροφής των νέων μέσα από ήπιες οικοτουριστικές κυρίως επενδύσεις, μια και οι αποστάσεις από τα κέντρα εδώ είναι πραγματικά μικρές, και πολλές φορές ασήμαντες.
Τον τελευταίο καιρό όμως μεταλλευτική εταιρεία προσπαθεί να επεκτείνει τις δραστηριότητές της στην Οίτη, σε δάση και δασικές εκτάσεις, δημόσιες και ιδιωτικές, ακόμα και μέσα στον Εθνικό Δρυμό, σε προστατευόμενες περιοχές από το ΝΑΤURA 2000 και Ευρωπαϊκές Οδηγίες για την προστασία των πτηνών, αλλά και κοντά σε χωριά και αρχαιολογικούς χώρους. Σχεδιάζονται άμεσα δύο νέες θέσεις εξόρυξης βωξίτη δίπλα στο χωριό Κουμαρίτσι. Σχεδιάζεται επέκταση των δραστηριοτήτων της στις θέσεις “Ψωμούλα”, στο όμορφο οροπέδιο της Λούκας, και “Κοκκινόβραχος” και μάλιστα μέσα στα όρια του Εθνικού Δρυμού. Επίσης σχεδιάζονται γεωτρήσεις για έρευνα με προοπτική την εξόρυξη σε 296 σημεία, σε όλο το Β - ΒΑ τμήμα του βουνού.Αν αυτά τα σχέδια προχωρήσουν, η Οίτη διατρέχει σοβαρούς κινδύνους εκτεταμένων μη αναστρέψιμων καταστροφών, με αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομική δραστηριότητα, στο περιβάλλον, την υγεία, την ίδια τη ζωή των κατοίκων της περιοχής, του μέλλοντος της νέας γενιάς. Με τη μετατροπή της περιοχής σε μεταλλευτική, εκατοντάδες επαγγελματίες και εργαζόμενοι στο τουρισμό, στον επισιτισμό, στις οικοδομές, στο εμπόριο, αλλά και αγρότες και κτηνοτρόφοι θα αντιμετωπίσουν το φάσμα της ανεργίας, ενώ θα πληγούν σοβαρά και οι συνταξιούχοι αγρότες.Σήμερα που οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τις κλιματικές αλλαγές και όλες οι κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις διακηρύσσουν την ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος, είναι χρέος ΟΛΩΝ να προστατεύσουμε μία από τις σημαντικότερες περιοχές απείρου φυσικού κάλλους της χώρας μας.
Petition:
Οι εποχές που η εγκατάσταση μεταλλείων γινόταν για λόγους “δημοσίου συμφέροντος” και η μεταλλευτική εταιρεία δέσμευε την περιοχή, και μαζί δέσμευε τις τύχες των κατοίκων της, πέρασαν ανεπιστρεπτί.Δεν μπορούμε να μείνουμε θεατές στο επιχειρούμενο έγκλημα.Ζητάμε από την κυβέρνηση, τα αρμόδια Υπουργεία και τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Φθιώτιδας να μην εγκρίνουν την άδεια στην εταιρεία και να απορρίψουν τις Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για επέκταση των δραστηριοτήτων της στο βουνό. Καλούμε όλους τους φορείς, όλους τους πολίτες, να αντιταχθούν με όποιο τρόπο θεωρούν πιο πρόσφορο, ώστε να ματαιωθούν αυτά τα σχέδια και να προστατευτεί η Οίτη.
ΟΧΙ ΜΕΤΑΛΛΕΙΑ ΣΤΟ ΒΟΥΝΟ ΤΗΣ ΟΙΤΗΣ
ΝΑΙ ΣΤΗΝ ΗΠΙΑ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
Thursday, August 7, 2008
ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΜΟΥΣΙΚΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ
Όταν τον Ιούνιο του 1821 ο Δημήτρης Υψηλάντης ερχόμενος από τη Τεργέστη έφερε στο Άστρος Κυνουρίας το πρώτο ευρωπαϊκό τυπογραφείο στη χώρα μας, ίσως κανείς δε φανταζόταν τι θα ακολουθούσε. Ο ήρωας της Επανάστασης είχε φυσικά αντιληφθεί το ιερό καθήκον και την ανάγκη έκδοσης ελληνικών εντύπων, σαν πνευματικούς αγωνιστές του έθνους. Όμως το τυπογραφείο αυτό δεν έμελλε να τυπώσει μόνο το κύριο όργανο των ελλήνων επαναστατών “Σάλπιγξ η Ελληνική”, τον Αύγουστο του 1821, υπό την επιμέλεια και σύνταξη του Αρχιμανδρίτη Θεόκλητου Φαρμακίδη. Γεννήθηκαν μια σειρά εντύπων σημαντικών από εκδότες και δημοσιογράφους, σπουδαίες προσωπικότητες της εποχής, που έθεσαν τη βάση στην ιστορία του ελληνικού περιοδικού τύπου. Έντυπα που εκδίδονταν σε τακτά χρονικά διαστήματα, περιοδικά δηλαδή. Ο τύπος γεννήθηκε χρονικά περιοδικός.
Μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα, οι θεματικές εκδόσεις του ελληνικού περιοδικού τύπου είχαν διευρυνθεί. Η λιγότερο τρέχουσα επικαιρότητα και η περισσότερη ανάλυση και σχολιασμός ήταν από τότε χαρακτηριστικό σε περιοδικά πολιτικά, φιλολογικά – λογοτεχνικά, τέχνης, γυναικεία, θρησκευτικά, οικονομικά και άλλα. Εστία, Τέχνη, Παναθήναια, Πινακοθήκη, Διόνυσος, Κριτική, Νουμάς, Δελτίο της Ελληνικής Λαογραφίας, Διάπλαση των Παίδων. Περιοδικά που καλλιέργησαν στους έλληνες την ελληνική και ξένη φιλολογία, φιλοσοφίες και ιδεολογίες, τα νέα ρεύματα. Μεταξύ αυτών και τα σαφώς μουσικά περιοδικά.
Αλήθεια τι θα γνωρίζαμε για τη μουσική ζωή στη χώρα μας –προτιμήσεις κοινού, μουσικά ρεύματα, μουσική εκπαίδευση, συνθέτες, συναυλίες, μουσική κίνηση ανά εποχή- αν δεν υπήρχαν τα μουσικά περιοδικά; Η βιβλιογραφία είναι πολύ φτωχή και τα μουσικά έντυπα φαίνεται να αποτελούν βασική πηγή έρευνας της ιστορίας της νεοελληνικής μουσικής και πληροφοριών γι’ αυτή. Ειδικά άρθρα και κριτικές, αναφορές για τις μουσικές εξελίξεις και συγκρίσεις ελληνικής και ευρωπαϊκής μουσικής, καταγραφή αντιδράσεων του κοινού σε μουσικά γεγονότα, ζωντανεύουν μέσα από τις σελίδες των περιοδικών την ατμόσφαιρα της εποχής.
Σε μια εποχή που η χώρα παλεύει να σταθεί στα πόδια της οικονομικά και πολιτικά, μετά από τετρακόσια χρόνια κατοχής και πίεσης από κουλτούρα διαμετρικά αντίθετης με την ελληνική, σε μια εποχή επιπλέον που έχει ήδη εισαχθεί η ευρωπαϊκή σκέψη κι ο τρόπος ζωής, η πνευματική, πολιτιστική, κοινωνική ζωή δε μπορεί παρά να ακολουθεί τον εξευρωπαϊσμό. Τα αντίστοιχα έντυπα, που στην πλειοψηφία τους εκδίδονται στην Αθήνα, εκφράζουν την εποχή τους και καθρεφτίζουν τις ανησυχίες και το ενδιαφέρον του κόσμου, των καλλιτεχνών και των διανοούμενων. Είναι όμως θαυμάσιο να βλέπεις στα μουσικά περιοδικά αυτής της εποχής άρθρα για τη συνέχιση της παράδοσης της βυζαντινής μουσικής, τη συλλογή δημοτικών τραγουδιών και τις αντιδράσεις του κοινού στους εξ Ευρώπης νεωτερισμούς, ειδησεογραφία για τη δημιουργία ωδείων και μουσικών χώρων, αναφορές για καλλιτέχνες αρεστούς ή όχι στο κοινό και για τη δημιουργία της Εθνικής Σχολής μουσικά.
Το Ωδείον Αθηνών είναι το παλαιότερο ελληνικό μουσικό περιοδικό. Εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1871, ασχολείτο κυρίως με τα συμβαίνοντα στο Ωδείο και κράτησε μέχρι το 1936! Το πρώτο ανεξάρτητο μουσικό περιοδικό είναι η Μουσική Εφημερίς (εκδότης Αλεξιάδης, διευθυντής Λαμπελέτ) που πρωτοεμφανίζεται τον Οκτώβριο του 1893 και κυκλοφορεί μέχρι τον Ιούνιο του 1895. Η ύλη του περιλάμβανε παρτιτούρες και νέα από την Ευρώπη, συγκεκριμένα για το χώρο του θεάτρου και της όπερας.
Μια τριετία πάνω κάτω διαρκεί η κυκλοφορία των μουσικών περιοδικών που γεννιούνται στις αρχές του 20ου αιώνα: Αρμονία (Αθήνα 1900-1902), Φόρμιγξ (Αθήνα 1901) και νέα Φόρμιγξ (1911-1912) που ασχολούνται κυρίως με εκκλησιαστική και δημοτική μουσική, Απόλλων (Αθήνα 1904-1907,62 τεύχη μεταφράσεων ευρωπαϊκού υλικού), Ωδείον (Αθήνα 1904, περιεχόμενο πορτραίτα δημιουργών από τους χώρους της μουσικής, του θεάτρου, της ζωγραφικής), Εθνική Μούσα (Αθήνα 1909 –1911, περί δημοτικής μουσικής), Μουσική (Αθήνα 1911, ένα τεύχος με άρθρα για τη μουσική και δραματική κίνηση στην Ελλάδα και όλη την Ανατολή), Αι Μούσαι (Σάμος 1904 με συνθέσεις του εκδότη Π. Παλλαδινού), Ορφεύς (Αλεξάνδρεια 1910-1912), Παράρτημα Εκκλησιαστικής Αλήθειας (Κωνσταντινούπολη 1900-1907, περιοδικό του μουσικού συλλόγου) και Μουσική (Κωνσταντινούπολη 1912-1915, με ελληνική μουσική και κίνηση).
Υπάρχει ένα κενό, περίπου δεκαετίας, που στην Ελλάδα δεν εκδίδονται μουσικά έντυπα. Μετά το 1921 γενικότερα ο τύπος ανθεί, εκδίδονται περιοδικά κι εφημερίδες, ο κόσμος ενδιαφέρεται. Εμφανίζονται νέα μουσικά περιοδικά, με βάση την Αθήνα, πιο πλούσια σε ύλη, με άρθρα και κριτικές: Μουσική Επιθεώρηση (Αθήνα 1921 –1922, περιεχόμενο συναυλίες, έργα ελλήνων συνθετών, εξετάσεις ωδείων), Νέα Φόρμιγξ (Αθήνα 1921-1922, δημοτική μουσική, κατασκευή οργάνου), Μουσική Ανθοδέσμη (Αθήνα 1927, παρτιτούρες τραγουδιών του εκδότη Κομνηνού), Μουσικά Χρονικά (Αθήνα 1928-1932, κριτικές, μουσικολογικά άρθρα, παρτιτούρες, καλλιτεχνική κίνηση), Μουσικός Κόσμος (Αθήνα 1929-1930, εκκλησιαστική και δημοτική μουσική), Μουσική Ηχώ (Αθήνα 1933), Μουσικός Κόσμος (Αθήνα 1935, επαγγελματικό και καλλιτεχνικό όργανο του Πανελλήνιου Μουσικού Συλλόγου).
Για εικοσιπέντε χρόνια, στα οποία η χώρα γνωρίζει δικτατορία, το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, την Κατοχή, τον Εμφύλιο, ασταθείς πολιτικές κι οικονομικές καταστάσεις και επιπλέον μετανάστευση, δεν εκδίδονται μουσικά περιοδικά, με εξαίρεση τη Μουσική Κίνησις (1949 – 1956) του Ελληνικού Ωδείου που ασχολείται βασικά με τα πεπραγμένα του Ωδείου κι ορισμένα μουσικολογικά ζητήματα, και τέσσερα περιοδικά που δημοσιεύουν στίχους ελαφρών τραγουδιών, των σουξέ της εποχής: Το Τραγούδι (1934-1941), Το Νέο Τραγούδι (1935), Το Ελληνικό τραγούδι (1941-1975), Το Μοντέρνο Τραγούδι (1947-1963).
Τη δεκαετία του 1970 κάνουν την εμφάνισή τους περισσότερα νέα μουσικά περιοδικά, λιγότερο αυστηρά από τα προηγούμενα στη μορφή και στη γλώσσα, με περισσότερο φωτογραφικό υλικό, πιο όμορφα και προσιτά στο ευρύ κοινό. Το ύφος αυτό δεν ακολουθούν ο Λυρικός Κόσμος (1969) που ασχολείτο με τη μουσική και το λυρικό Θέατρο και το Δελτίο Κριτικής Δισκογραφίας (1971-1975) με κριτικές δίσκων. Μάλλον, το πρώτο μουσικό περιοδικό που φέρνει τον αέρα του καινούριου είναι το Ντέφι του Στέλιου Ελληνιάδη, το οποίο εμφανίζεται στα πράγματα το 1982 και ταράζει τα νερά των μέχρι τότε εκδοτικών προσπαθειών. Ένα περιοδικό για την ελληνική λαϊκή και δημοτική μουσική με άποψη και σοβαρότητα, ταυτόχρονα όμως φρέσκο κι ευκολοδιάβαστο, πρωτοποριακό από την άποψη ότι άνοιξε το δρόμο σε περιοδικά ανάλογα που ακολούθησαν τα επόμενα χρόνια. Έκλεισε το 1995.
Από επιστημονικής – ερευνητικής πλευράς, έχουμε τα περιοδικά Μουσικολογία (1985) και Όπερα (1993-1996), καθώς και τα Μουσικοτροπίες και Μου.Σ.Α. από τα τμήματα Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κι Αθήνας αντιστοίχως, όλα περιοδικά με σαφή μουσικολογικό προσανατολισμό. Στο ίδιο κλίμα κινούνται και τα πιο σύγχρονα Μουσικά, Μουσικές Περιπλανήσεις και Πολυφωνία.
Τη δική του ιστορία στο χώρο του μουσικού, κι όχι μόνο, περιοδικού τύπου έγραψε το Τέταρτο του Μάνου Χατζηδάκη που κυκλοφόρησε από το 1985 ως το 1987. Το ίδιο ισχύει, για διαφορετικούς λόγους, για το παλαίμαχο Ποπ και Ροκ, που γνώρισε στην νεοελληνική κοινωνία τα νέα μουσικά ρεύματα που έρχονταν από το εξωτερικό, όπως σαφώς για το Jazz και Τζαζ που επιμένει με συνέπεια και ιδιαίτερα προσεκτική ενημέρωση κι άποψη σε ένα είδος μουσικής, δυστυχώς όχι ιδιαίτερα δημοφιλούς στη χώρα μας. Ο Ήχος βέβαια με τις λεπτομερείς μουσικές αναλύσεις, η Μουσική, ο Μετρονόμος και οι Μουσικοί Ορίζοντες του Πανελλήνιου Μουσικού Συλλόγου, περιοδικές εκδόσεις που άφησαν το στίγμα τους στο χώρο. Τέλος, το Δίφωνο που από το 1996 έχει αλλάξει τόσες μορφές όσες και ιδιοκτησίες.
Πέρασαν ανεπιστρεπτί οι εποχές που οι ειδικοί του μάρκετινγκ υποστήριζαν πως στην Ελλάδα τα μουσικά περιοδικά είναι ανερχόμενα. Το κοινό εξακολουθεί να ενδιαφέρεται για τη μουσική, αλλά το διαδίκτυο του προσφέρει πλέον ότι χρειάζεται. Μακάρι η διάρκεια ζωής των περιοδικών να εξαρτιόταν από την ποιότητά τους, κι όχι από τη διάθεση των διαφημιστών για το πόσο κομμάτι από τη πίτα θα τους εξασφαλίσουν για να την παρατείνουν, ούτε από το προμόσιον των δισκογραφικών εταιρειών. Όπως εκείνα τα πρώτα μουσικά περιοδικά, στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, που βγήκαν χάρη στο μεράκι λίγων εμπνευσμένων κι ανήσυχων.
Μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα, οι θεματικές εκδόσεις του ελληνικού περιοδικού τύπου είχαν διευρυνθεί. Η λιγότερο τρέχουσα επικαιρότητα και η περισσότερη ανάλυση και σχολιασμός ήταν από τότε χαρακτηριστικό σε περιοδικά πολιτικά, φιλολογικά – λογοτεχνικά, τέχνης, γυναικεία, θρησκευτικά, οικονομικά και άλλα. Εστία, Τέχνη, Παναθήναια, Πινακοθήκη, Διόνυσος, Κριτική, Νουμάς, Δελτίο της Ελληνικής Λαογραφίας, Διάπλαση των Παίδων. Περιοδικά που καλλιέργησαν στους έλληνες την ελληνική και ξένη φιλολογία, φιλοσοφίες και ιδεολογίες, τα νέα ρεύματα. Μεταξύ αυτών και τα σαφώς μουσικά περιοδικά.
Αλήθεια τι θα γνωρίζαμε για τη μουσική ζωή στη χώρα μας –προτιμήσεις κοινού, μουσικά ρεύματα, μουσική εκπαίδευση, συνθέτες, συναυλίες, μουσική κίνηση ανά εποχή- αν δεν υπήρχαν τα μουσικά περιοδικά; Η βιβλιογραφία είναι πολύ φτωχή και τα μουσικά έντυπα φαίνεται να αποτελούν βασική πηγή έρευνας της ιστορίας της νεοελληνικής μουσικής και πληροφοριών γι’ αυτή. Ειδικά άρθρα και κριτικές, αναφορές για τις μουσικές εξελίξεις και συγκρίσεις ελληνικής και ευρωπαϊκής μουσικής, καταγραφή αντιδράσεων του κοινού σε μουσικά γεγονότα, ζωντανεύουν μέσα από τις σελίδες των περιοδικών την ατμόσφαιρα της εποχής.
Σε μια εποχή που η χώρα παλεύει να σταθεί στα πόδια της οικονομικά και πολιτικά, μετά από τετρακόσια χρόνια κατοχής και πίεσης από κουλτούρα διαμετρικά αντίθετης με την ελληνική, σε μια εποχή επιπλέον που έχει ήδη εισαχθεί η ευρωπαϊκή σκέψη κι ο τρόπος ζωής, η πνευματική, πολιτιστική, κοινωνική ζωή δε μπορεί παρά να ακολουθεί τον εξευρωπαϊσμό. Τα αντίστοιχα έντυπα, που στην πλειοψηφία τους εκδίδονται στην Αθήνα, εκφράζουν την εποχή τους και καθρεφτίζουν τις ανησυχίες και το ενδιαφέρον του κόσμου, των καλλιτεχνών και των διανοούμενων. Είναι όμως θαυμάσιο να βλέπεις στα μουσικά περιοδικά αυτής της εποχής άρθρα για τη συνέχιση της παράδοσης της βυζαντινής μουσικής, τη συλλογή δημοτικών τραγουδιών και τις αντιδράσεις του κοινού στους εξ Ευρώπης νεωτερισμούς, ειδησεογραφία για τη δημιουργία ωδείων και μουσικών χώρων, αναφορές για καλλιτέχνες αρεστούς ή όχι στο κοινό και για τη δημιουργία της Εθνικής Σχολής μουσικά.
Το Ωδείον Αθηνών είναι το παλαιότερο ελληνικό μουσικό περιοδικό. Εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1871, ασχολείτο κυρίως με τα συμβαίνοντα στο Ωδείο και κράτησε μέχρι το 1936! Το πρώτο ανεξάρτητο μουσικό περιοδικό είναι η Μουσική Εφημερίς (εκδότης Αλεξιάδης, διευθυντής Λαμπελέτ) που πρωτοεμφανίζεται τον Οκτώβριο του 1893 και κυκλοφορεί μέχρι τον Ιούνιο του 1895. Η ύλη του περιλάμβανε παρτιτούρες και νέα από την Ευρώπη, συγκεκριμένα για το χώρο του θεάτρου και της όπερας.
Μια τριετία πάνω κάτω διαρκεί η κυκλοφορία των μουσικών περιοδικών που γεννιούνται στις αρχές του 20ου αιώνα: Αρμονία (Αθήνα 1900-1902), Φόρμιγξ (Αθήνα 1901) και νέα Φόρμιγξ (1911-1912) που ασχολούνται κυρίως με εκκλησιαστική και δημοτική μουσική, Απόλλων (Αθήνα 1904-1907,62 τεύχη μεταφράσεων ευρωπαϊκού υλικού), Ωδείον (Αθήνα 1904, περιεχόμενο πορτραίτα δημιουργών από τους χώρους της μουσικής, του θεάτρου, της ζωγραφικής), Εθνική Μούσα (Αθήνα 1909 –1911, περί δημοτικής μουσικής), Μουσική (Αθήνα 1911, ένα τεύχος με άρθρα για τη μουσική και δραματική κίνηση στην Ελλάδα και όλη την Ανατολή), Αι Μούσαι (Σάμος 1904 με συνθέσεις του εκδότη Π. Παλλαδινού), Ορφεύς (Αλεξάνδρεια 1910-1912), Παράρτημα Εκκλησιαστικής Αλήθειας (Κωνσταντινούπολη 1900-1907, περιοδικό του μουσικού συλλόγου) και Μουσική (Κωνσταντινούπολη 1912-1915, με ελληνική μουσική και κίνηση).
Υπάρχει ένα κενό, περίπου δεκαετίας, που στην Ελλάδα δεν εκδίδονται μουσικά έντυπα. Μετά το 1921 γενικότερα ο τύπος ανθεί, εκδίδονται περιοδικά κι εφημερίδες, ο κόσμος ενδιαφέρεται. Εμφανίζονται νέα μουσικά περιοδικά, με βάση την Αθήνα, πιο πλούσια σε ύλη, με άρθρα και κριτικές: Μουσική Επιθεώρηση (Αθήνα 1921 –1922, περιεχόμενο συναυλίες, έργα ελλήνων συνθετών, εξετάσεις ωδείων), Νέα Φόρμιγξ (Αθήνα 1921-1922, δημοτική μουσική, κατασκευή οργάνου), Μουσική Ανθοδέσμη (Αθήνα 1927, παρτιτούρες τραγουδιών του εκδότη Κομνηνού), Μουσικά Χρονικά (Αθήνα 1928-1932, κριτικές, μουσικολογικά άρθρα, παρτιτούρες, καλλιτεχνική κίνηση), Μουσικός Κόσμος (Αθήνα 1929-1930, εκκλησιαστική και δημοτική μουσική), Μουσική Ηχώ (Αθήνα 1933), Μουσικός Κόσμος (Αθήνα 1935, επαγγελματικό και καλλιτεχνικό όργανο του Πανελλήνιου Μουσικού Συλλόγου).
Για εικοσιπέντε χρόνια, στα οποία η χώρα γνωρίζει δικτατορία, το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, την Κατοχή, τον Εμφύλιο, ασταθείς πολιτικές κι οικονομικές καταστάσεις και επιπλέον μετανάστευση, δεν εκδίδονται μουσικά περιοδικά, με εξαίρεση τη Μουσική Κίνησις (1949 – 1956) του Ελληνικού Ωδείου που ασχολείται βασικά με τα πεπραγμένα του Ωδείου κι ορισμένα μουσικολογικά ζητήματα, και τέσσερα περιοδικά που δημοσιεύουν στίχους ελαφρών τραγουδιών, των σουξέ της εποχής: Το Τραγούδι (1934-1941), Το Νέο Τραγούδι (1935), Το Ελληνικό τραγούδι (1941-1975), Το Μοντέρνο Τραγούδι (1947-1963).
Τη δεκαετία του 1970 κάνουν την εμφάνισή τους περισσότερα νέα μουσικά περιοδικά, λιγότερο αυστηρά από τα προηγούμενα στη μορφή και στη γλώσσα, με περισσότερο φωτογραφικό υλικό, πιο όμορφα και προσιτά στο ευρύ κοινό. Το ύφος αυτό δεν ακολουθούν ο Λυρικός Κόσμος (1969) που ασχολείτο με τη μουσική και το λυρικό Θέατρο και το Δελτίο Κριτικής Δισκογραφίας (1971-1975) με κριτικές δίσκων. Μάλλον, το πρώτο μουσικό περιοδικό που φέρνει τον αέρα του καινούριου είναι το Ντέφι του Στέλιου Ελληνιάδη, το οποίο εμφανίζεται στα πράγματα το 1982 και ταράζει τα νερά των μέχρι τότε εκδοτικών προσπαθειών. Ένα περιοδικό για την ελληνική λαϊκή και δημοτική μουσική με άποψη και σοβαρότητα, ταυτόχρονα όμως φρέσκο κι ευκολοδιάβαστο, πρωτοποριακό από την άποψη ότι άνοιξε το δρόμο σε περιοδικά ανάλογα που ακολούθησαν τα επόμενα χρόνια. Έκλεισε το 1995.
Από επιστημονικής – ερευνητικής πλευράς, έχουμε τα περιοδικά Μουσικολογία (1985) και Όπερα (1993-1996), καθώς και τα Μουσικοτροπίες και Μου.Σ.Α. από τα τμήματα Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κι Αθήνας αντιστοίχως, όλα περιοδικά με σαφή μουσικολογικό προσανατολισμό. Στο ίδιο κλίμα κινούνται και τα πιο σύγχρονα Μουσικά, Μουσικές Περιπλανήσεις και Πολυφωνία.
Τη δική του ιστορία στο χώρο του μουσικού, κι όχι μόνο, περιοδικού τύπου έγραψε το Τέταρτο του Μάνου Χατζηδάκη που κυκλοφόρησε από το 1985 ως το 1987. Το ίδιο ισχύει, για διαφορετικούς λόγους, για το παλαίμαχο Ποπ και Ροκ, που γνώρισε στην νεοελληνική κοινωνία τα νέα μουσικά ρεύματα που έρχονταν από το εξωτερικό, όπως σαφώς για το Jazz και Τζαζ που επιμένει με συνέπεια και ιδιαίτερα προσεκτική ενημέρωση κι άποψη σε ένα είδος μουσικής, δυστυχώς όχι ιδιαίτερα δημοφιλούς στη χώρα μας. Ο Ήχος βέβαια με τις λεπτομερείς μουσικές αναλύσεις, η Μουσική, ο Μετρονόμος και οι Μουσικοί Ορίζοντες του Πανελλήνιου Μουσικού Συλλόγου, περιοδικές εκδόσεις που άφησαν το στίγμα τους στο χώρο. Τέλος, το Δίφωνο που από το 1996 έχει αλλάξει τόσες μορφές όσες και ιδιοκτησίες.
Πέρασαν ανεπιστρεπτί οι εποχές που οι ειδικοί του μάρκετινγκ υποστήριζαν πως στην Ελλάδα τα μουσικά περιοδικά είναι ανερχόμενα. Το κοινό εξακολουθεί να ενδιαφέρεται για τη μουσική, αλλά το διαδίκτυο του προσφέρει πλέον ότι χρειάζεται. Μακάρι η διάρκεια ζωής των περιοδικών να εξαρτιόταν από την ποιότητά τους, κι όχι από τη διάθεση των διαφημιστών για το πόσο κομμάτι από τη πίτα θα τους εξασφαλίσουν για να την παρατείνουν, ούτε από το προμόσιον των δισκογραφικών εταιρειών. Όπως εκείνα τα πρώτα μουσικά περιοδικά, στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, που βγήκαν χάρη στο μεράκι λίγων εμπνευσμένων κι ανήσυχων.
ΩΡΑΙΑ ΜΟΥ ΜΟΝΜΑΡΤΗ
MA BELLE MONTMARTRE
Εκεί που τελειώνουν τα φώτα της Πιγκάλ και τα σοκάκια ανηφορίζουν προς το λόφο που ξεχωρίζει από ολόκληρη την Πόλη του Φωτός, εκεί βρίσκεται η Μονμάρτη. Από τη κορυφή φαίνεται όλη η Πόλη. Τώρα μπορείς να είσαι σίγουρος πως βρίσκεσαι στο Παρίσι. Κι αυτή εδώ η όμορφη γειτονιά, το άλλοτε χωριό που πρωταγωνίστησε κατά την Μπελ Επόκ, μπορεί να απέχει σήμερα από την τότε μποέμικη ατμόσφαιρα. Δεν παύει όμως να είναι ιδιαίτερη, όλο στιλ και χάρη, μια πραγματική γειτονιά. Η ωραία μου Μονμάρτη.
Φανταζόμουν την Πλας Πιγκάλ, την πλατεία της ακολασίας ή της ηδονής, μεγαλύτερη, ίσως πιο επικίνδυνη. Τα διάσημα, λαμπερά καμπαρέ, αλλά και τα άλλα τα φτηνά, τα μπαρ με τις αλλοδαπές στη μόστρα, τα σεξ σοπ, τα πορνεία παραμένουν, αλλά φαίνεται πως η περιοχή άλλαξε τα τελευταία χρόνια. Κανείς δεν μπορεί πια να ισχυριστεί πως είναι μια ανασφαλής περιοχή, ο κόσμος κυκλοφορεί, οι μπουλανζερί (φούρνοι) και τα μαγαζιά πρόχειρου φαγητού των beurs (δεύτερη γενιά μεταναστών γάλλοι πολίτες αραβικής καταγωγής) μένουν ανοιχτά, οι δρόμοι είναι φωτισμένοι και οι άνθρωποι της νύχτας δεν έχουν λόγο να πειράξουν έναν περαστικό. Μετά από μερικές βραδιές, ανταλλάσσαμε και “μπον νουί” με τα “κορίτσια”, καθ’ οδόν προς το ξενοδοχείο που ήταν μεταξύ Πιγκάλ και Σεν Τζορτζ, στα πόδια της Μονμάρτης. Όποιος θέλει να περπατήσει, καλό θα ήταν να ξεκινήσει από δω για το λόφο της Μονμάρτης, παρά να κατέβει στους κοντινούς σταθμούς μετρό της Αμπές ή της Ανβέρ. Βήμα με βήμα ξετυλίγεται μπροστά σου ο μύθος όλης της περιοχής. Κι από ένστικτο αρχίζεις να ανεβαίνεις το λόφο.
Απογευματάκι, με μία τάρτα κις στο χέρι, διασχίζουμε τη λεωφόρο Ντε Κλισί κι ανακατευόμαστε με το πλήθος μεταξύ των οδών Μαρτί και Στάινκερκ. Να, το πρώτο δείγμα πως η Μονμάρτη παραδόθηκε στη νέα εποχή: τα πολύβουα, πολύχρωμα τουριστικά δρομάκια, χαμηλά, πριν το λόφο και δεκάδες καταστήματα με χαζά ενθύμια για τουρίστες των γκρουπ. Και παντού μαγκρέμπ (νέοι άραβες μετανάστες) που πουλάνε μινιατούρες των παριζιάνικων μνημείων, κινητά, αρώματα. Κάτι σαν Μοναστηράκι με Πλάκα μαζί. Αυτά τα στενάκια πριν το τελεφερίκ και γύρω από το ναό της Σακρέ Κερ και την Πλας ντι Τετρ έχουν αλλοιώσει την ατμόσφαιρα της ρομαντικής και μποέμικης Μονμάρτης. Αλλά, η γειτονιά δεν είναι μόνο αυτή, κι είναι υπέροχη παραπέρα, έξω από τα τουριστικά σημεία.
Περιφρονώντας το τελεφερίκ που σε ανεβάζει από την Πλας Βιλέτ μέχρι την κατάλευκη σαν τούρτα Βασιλική Σακρέ Κερ, αρχίσαμε να ανεβαίνουμε τα σκαλοπάτια. Παρά την πολυκοσμία, είναι τόσο όμορφη η εικόνα: κήποι, τριγύρω σπίτια κουκλίστικα, άνθρωποι αγκαλιασμένοι, χαλαροί στα σκαλιά να απολαμβάνουν τις υπαίθριες συναυλίες αξιόλογων μουσικών και φυσικά, μόλις φτάσεις, η θέα. Όλο το Παρίσι στα πόδια σου, αφού ο ναός της Ιερής Καρδιάς του Χριστού βρίσκεται στο ψηλότερο σημείο της πόλης. Από τον τρούλο με τα βιτρό, που είναι επισκέψιμος, η θέα γίνεται ακόμη πιο επιβλητική.
Μέσα στο ναό, οι επισκέπτες σιωπηροί θαυμάζουν τη μεγαλοπρέπεια, ελάχιστοι προσεύχονται. Σήμερα έχει ολονυκτία. Βάζω ένα κέρμα και παίρνω από το ειδικό μηχάνημα ένα συλλεκτικό νόμισμα της Σακρέ Κερ. Και μαθαίνω από το ιστορικό της εκκλησίας: όταν η Γαλλία ηττήθηκε στον γαλλο-πρωσικό πόλεμο το 1870, οι καθολικοί ορκίστηκαν να χτίσουν μια ρομανο-βυζαντινή εκκλησία αφιερωμένη στην Ιερή Καρδιά του Χριστού και πράγματι άρχισαν το 1876 τις εργασίες. 83 πηγάδια βάθους 45 μέτρων έσκαψαν, τα έχτισαν με πέτρα και τα ένωσαν με υπόγειες αψίδες για να σταθεροποιήσουν το υπέδαφος. Διότι εδώ ήταν λατομεία επί Ρωμαίων. Όσο για το λευκό χρώμα της, το διατηρεί αναλλοίωτο γιατί η πέτρα της, που προέρχεται από τις περιοχές του Σηκουάνα και του Μάρνη, δημιουργεί ένα άσπρο στρώμα από ασβέστη όταν βρέχει. Λίγα σημεία που δεν εκτίθενται στη βροχή, είναι πιο σκούρα.
Το καμπαναριό 84 μέτρα! Και για να σύρουν μέχρι εδώ πάνω το βαγόνι με την καμπάνα, από τις μεγαλύτερες στο κόσμο, χρειάστηκαν 28 άλογα.
Παρ’ όλα αυτά, οι κάτοικοι του χωριού σνόμπαραν την Σακρέ Κερ, και συνέχισαν να εκκλησιάζονται στον μικρότερο ναό Σεν Πιερ ντε Μονμάρτρ, ρομανική εκκλησία του 12ου αιώνα, ακριβώς δίπλα από τη μεγαλειώδη βασιλική. Του χωριού, διότι η Μονμάρτη ήταν μια ημι- αγροτική, ήσυχη συνοικία πάνω στον Butte, όπως αποκαλούν οι παριζιάνοι τον λόφο. Φανταστείτε πως εκεί που είναι σήμερα η Πλας Πιγκάλ βρισκόταν το Τείχος των Ομοσπονδιακών, με διόδια που επέβαλλαν φόρους στα εισερχόμενα προϊόντα, όπως και στο κρασί που παρήγαγε σε αφθονία ο λόφος της Μονμάρτης. Παράλληλα την απομόνωνε από την πόλη. Η κοινωνική δομή άλλαξε κατά την βιομηχανική επανάσταση τον 18ο αιώνα, όταν εκατοντάδες επαρχιώτες αναζητώντας δουλειά στην πρωτεύουσα, εγκαταστάθηκαν εδώ γιατί ήταν μια φτηνή περιοχή.
Ωστόσο, η Μονμάρτη προϋπήρχε με μια μακρά ιστορία, από τους αρχαίους Δρυίδες που έκαναν εδώ τις ιεροτελεστίες τους, μέχρι τα ρωμαϊκά χρόνια που το ασβεστολιθικό υπέδαφος έγινε τούνελ και λατομείο για την παρασκευή γύψου.
Κι έχει και μια ματωμένη ιστορία. Η Λουτέτια, όπως λεγόταν τότε το Παρίσι, τον 3ο αιώνα έγινε επισκοπική έδρα χάρη στις προσπάθειες του Σεν Ντενί, πρώτου επισκόπου της πόλης. Τον οποίο οι ρωμαίοι ανέχονταν για χρόνια να προσηλυτίζει κόσμο και να φτιάχνει εκκλησίες. Κάποτε όμως, έθεσαν εκτός νόμο τον χριστιανισμό, συνέλαβαν τον Ντενί και –σύμφωνα με το μύθο- τον βασάνισαν και τον έριξαν στα λιοντάρια. Επειδή εκείνος αρνήθηκε να αποποιηθεί την πίστη του, τον οδήγησαν στο Μον ντε Μαρτίρ (Λόφος των Μαρτύρων), η μετέπειτα Μονμάρτη, όπου τον αποκεφάλισαν. Εκεί χτίστηκε το 1133 προς τιμήν του το βασιλικό αβαείο Σεν Ντενί κι ο ίδιος έγινε ο προστάτης άγιος της Γαλλίας.
Έχει επίσης και μια μεγάλη ιστορία ανεξαρτησίας. Με ενσωματωμένο πια το χωριό της Μονμάρτης στην πόλη από το 1860, σαν 18ο διαμέρισμα, οι χωρικοί, εξαγριώθηκαν κι επαναστάτησαν: όταν ο κυβερνήτης Αντόλφ Τιέρ συνθηκολόγησε με τους Πρώσους το 1871, ένιωσαν πως πρόκειται για προδοσία και αρνήθηκαν να παραδώσουν το κανόνι της εθνοφρουράς που είχαν στη Μονμάρτη και προστάτευε την πόλη. Αυτά τα γεγονότα οδήγησαν στην Κομούνα που είχε αίτημα μια δημοκρατική κυβέρνηση. Μετά από πέντε εβδομάδες συγκρούσεων, η Κομούνα κατεστάλη, χιλιάδες οι νεκροί, οι εξαντλημένοι. Κι ένα νέο κύμα πατριωτισμού βρίσκει έκφραση μέσα από τα νέα θεαματικά μνημεία, όπως το Γκραν Παλαί κι ο Πύργος Άιφελ.
Ο μύθος της Μονμάρτης δημιουργήθηκε τον 19ο αιώνα. Η Μπελ Επόκ, ο τόπος αμαρτίας και γλεντιού, ασέλγεια αλλά και καλλιτεχνική δημιουργία. Πολύ αψέντι, έρωτας, χορός, πολύ χρήμα στις όμορφες γάμπες των χορευτριών, Μουλέν Ρουζ και Σα Νουάρ. Σαν μια αυταπάτη ευτυχίας, με φόντο τα χρώματα του Τουλούζ Λωτρέκ, στα καφέ και τα καμπαρέ εδώ πάνω κατέφυγαν οι κατατρεγμένοι του πνεύματος και της τέχνης. Οι μποέμ και τα λούμπεν στοιχεία, καλλιτέχνες και ποιητές, γιατί ήταν χαμηλά τα ενοίκια, γιατί είχε μια ματωμένη ιστορία, γιατί αναζητούσαν τη ξενοιασιά, τον ελεύθερο έρωτα, γιατί μιλούσαν ελεύθερα για την τέχνη και την κοινωνία, για το φως εδώ πάνω, για τη γοητεία που ασκεί μια γειτονιά του υπόκοσμου. Γιατί ακόμη δεν ήθελαν να ζουν σαν καλοπερασάκηδες μπουρζουά στο πλαίσιο ενός αυστηρού βικτοριανού κόσμου, ούτε στο εθνικό μεγαλείο που ετοίμαζαν για τη Γαλλία. Ντελακρουά, Ρενουάρ, Μπερλιόζ, Βαν Γκογκ, Πικάσο, Απολινέρ, Μπωντλέρ, Μοντιλιάνι, Ουτριλό, Ζακόμπ, Μορό, Ματίς και πολλοί ακόμη επικύρωσαν το μύθο της Μονμάρτης.
Την ώρα που κάτω στη πόλη η αστική τάξη, οι νεόπλουτοι μπαινόβγαιναν στα μεγάλα μαγαζιά και στα θέατρα και θαύμαζαν τα νέα, λαμπρά δημόσια οικοδομήματα, στα επικίνδυνα κι ελεύθερα σοκάκια της Μονμάρτης γεννιόνταν μέσα από περιπετειώδη ζωή ιδέες κι έργα από ανθρώπους που ζούσαν χωρίς να σκεφτούν το αύριο. Σαν τσιγγάνοι, μποέμ και ετυμολογικά. Την ώρα που η Σάρα Μπερνάρ ενθουσίαζε τα πλήθη στα μεγάλα θέατρα, οι μοιραίες του καν - καν, η Γκουλύ, η Οτερό, αντικείμενα πόθου, οδηγούσαν ισχυρούς και πλούσιους άντρες σε αυτοκτονία. “Μια δύναμη που διέφθειρε κι αποδιοργάνωνε το Παρίσι ανάμεσα στις ολόλευκες γάμπες της, κάνοντάς το να νοθεύεται. Η εκδίκηση των άθλιων και περιφρονεμένων από τους οποίους προέρχονται”, γράφει ο Εμίλ Ζολά στη “Νανά”.
Από αυτή την ατμόσφαιρα ρομαντισμού κι ανεξαρτησίας, ποίησης κι αδέσποτης ζωής, η Μονμάρτη έχει κρατήσει ελάχιστα στοιχεία. Οι εποχές άλλαξαν, το τοπίο όχι τόσο, οι άνθρωποι άλλαξαν. Κάποιους παρασύρει ο μύθος, άλλους η αισχροκέρδεια. Και να, δες! Από τη μία στα σκαλοπάτια άρπες και κιθάρες ,κρουστά και σαξόφωνα. Μια μουσική, μια αίσθηση ονείρου σαν αυτού που ζει η Αμελί στην Μονμάρτη, στη γνωστή ταινία. Κι οι ζωγράφοι στην Πλας ντι Τετρ, ανάμεσα σε εκατοντάδες καρέκλες των υπαίθριων καφέ και τουρίστες, αφοσιωμένοι, καλοί τεχνίτες. Από την άλλη, οι πλανόδιοι ζωγράφοι, μετανάστες οι περισσότεροι, βρίζονται ποιος θα πάρει τον πελάτη. Και τα χωρίς λόγο πανάκριβα καφέ, οι τουριστικές κρεπερί που σερβίρουν τα χειρότερα κι ακριβότερα. Μετάλλαξη. Απομεινάρια ενός μύθου που πουλάνε καλά στο κέντρο της Μονμάρτης. Μπρος στα μεγάλα μεγέθη και την αφθονία τέχνης και διανόησης στο Παρίσι, η Μονμάρτη φαντάζει ακόμη περιθωριακή και καλτ. Υπάρχουν απομεινάρια του μύθου, ατμόσφαιρα παλιάς Μονμάρτης, παραπέρα, στους μικρούς ανηφορικούς δρόμους που περιβάλλουν το λόφο. Ας συνεχίσουμε τη βόλτα μας.
Η πιο μεγάλη συλλογή, πάνω από 300 έργα, γλυπτών του Νταλί βρίσκεται στην οδό Poulbot, στην Πλας ντι Τετρ. Γκραβούρες και λιθογραφίες συμπληρώνουν τη συλλογή αυτής της γκαλερί κι ένα ωραίο giftshop με εκατοντάδες ιδέες για δώρα. Το Μουσείο της Μονμάρτης είναι πίσω από την πλατεία και φιλοξενεί εκθέματα από το ιδιαίτερο παρελθόν της περιοχής. Υπάρχουν και “ανοιχτά σπίτια” καλλιτεχνών που εκθέτουν τη δουλειά τους μέσα στα εργαστήριά τους, παρακάμπτοντας τις γκαλερί κι ότι συνεπάγεται αυτό.
Τα μπιστρό, το ένα μετά το άλλο. Εδώ επινοήθηκε η ίδια η λέξη, στο εστιατόριο Λα Μερ Κατρίν, όπου οι ρώσοι στρατιώτες –κατά την κατοχή του Παρισιού το 1814- χτυπούσαν τα χέρια στο τραπέζι φωνάζοντας “μπιστρό” που στα ρωσικά σημαίνει “γρήγορα”.
Φεύγουμε από την πολύβουη πλατεία, αναζητώντας κάτι από την παλιά Μονμάρτη, τον αμπελώνα. Ο λόφος μέχρι το 1920 ήταν γεμάτος αμπελώνες. Ο τελευταίος που έχει απομείνει και γιορτάζουν ακόμη τον τρύγο το πρώτο Σάββατο του Οκτωβρίου, είναι απέναντι από το θρυλικό καμπαρέ Lapin Agile. Αυτό με την ταμπέλα του κούνελου που πετάγεται από την κατσαρόλα, την οποία ζωγράφισε ο Αντρέ Ζιλ. Το λάιβ μιούζικ καμπαρέ προσφέρει και σήμερα στους θαμώνες βραδιές ποίησης, γαλλικό τραγούδι, ποτό και φαγητό.
Στενοί ανηφορικοί δρόμοι, σκαλοπάτια, πανέμορφα παλιά τετραώροφα με λουλουδιασμένα μπαλκόνια και κόκκινες σοφίτες, μονοκατοικίες με κήπους, οικογένειες, ησυχία, είναι η άλλη όψη της Μονμάρτης. Πίσω από το θόρυβο, από το κέντρο, προς το Κοιμητήριο και βόρεια μέχρι την ημι – περιφερειακή οδό Caulaincourt. Εκεί μέσα και το παραμυθένιο ροζ σπίτι που αποθανάτισε ο Μορίς Ουτριλό σε πίνακά του, το Λα Μεζόν Ροζ, καλό γαλλικό μπιστρό σήμερα. Κονφί πάπιας, σαλιγκάρια βουργουνδίας, καλό σπιτικό κρασί και… επιτρέπεται το κάπνισμα.
Υπάρχουν σοκάκια σαν αυλές, διατηρημένα σπίτια των αρχών του αιώνα, δείγματα αρχιτεκτονικής αρ ντεκό, δρόμοι μόνο με σκαλιά, άλλοι μικρότεροι με πύλες, μικρά πράσινα ανοίγματα σαν πλατείες κι από μαγαζιά μόνο μικρά μπακάλικα και μανάβικα. Πραγματικά θυμίζει το σκηνικό της γειτονιάς όπως το είδαμε στην ταινία “Αμελί”. Άλλωστε εδώ βρίσκεται το Καφέ ντε Μουλέν, όπου εργαζόταν η ηρωίδα της ταινίας. Και η πλατεία Νταλιντά, με την προτομή της ντίβας που έθεσε τέρμα στη ζωή της το 1987 αφού προηγουμένως το είχε ανακοινώσει σε συναυλία της στο κοινό. Προχωρούμε προς τον περίφημο ανεμόμυλο που έχει διασωθεί και γνωρίζουμε από τον διάσημο πίνακα του Ρενουάρ Μουλέν ντε Γκαλέτ. Σήμερα το διατηρημένο οίκημα είναι ένα καλό, ακριβό εστιατόριο, με τον μύλο απέξω και μέσα διακοσμημένο βασικά με Ρενουάρ. Κοντά η μικρή πλατεία Εμίλ Γκουντό, γνωστή από το βίο του Πικάσο και του Ζακόμπ. Και το σινεμά Στούντιο 28 που άφησε εποχή όταν, το 1930, οι θεατές αφού είχαν δει σε πρεμιέρα την κλασσική σουρεαλιστική ταινία του Μπουνιουέλ “Η Χρυσή Εποχή”, άρχισαν να πετάνε αυγά και μελάνι στην οθόνη. Στο φουαγιέ του σινεμά που λειτουργεί και σήμερα, μπορεί κανείς να δει τα αποτυπώματα των βημάτων του Μπουνιουέλ και του Κοκτό.
Πέντε ώρες σεργιάνι στη Μονμάρτη δεν μας φτάνουν. Υπό τον ήχο της μικρής λατέρνας, χαλαρώνεις το βράδυ σε μια μπρασερί με κρασί και παραδοσιακό μπουργκινιόν. Σίγουρη επιλογή, τα μέρη που πάνε μόνο ντόπιοι. Τα ρεστοράν με τα οστρακοειδή ήταν γεμάτα τουρίστες.
Γυρίζοντας με τα πόδια από τη λεωφόρο Clichy προς Πιγκάλ, μια μεγάλη ουρά έξω από το Λα Σιγκάλ. Λάιβ μουσική σκηνή, απόψε παίζει γαλλικό χιπ χοπ κι οι πιτσιρικάδες, μετανάστες δεύτερης γενιάς είναι ορκισμένοι ράπερς. Στο ξακουστό Μουλέν Ρουζ πάλι, πέρα από την Πιγκάλ, το πρόγραμμα έχει αρχίσει και περισσότερο μπαίνουν επισκέπτες. Οι γάλλοι το θεωρούν κακόγουστο. Αυθεντικό στοιχείο του καμπαρέ σήμερα, ο κόκκινος μύλος –ο δεύτερος που απέμεινε στη Μονμάρτη- και το καν καν. Έγινε διάσημο από τους πίνακες του Τουλούζ Λωτρέκ που ζωγράφισε τις χορεύτριες Ζαν Αβρίλ και Ιβέτ Γκιμπέρ, κι από το στριπτίζ που γεννήθηκε εδώ το 1893.
Τα πρωινά ο λόφος της Μονμάρτης μοιάζει αλήθεια με χωριό, όπως τον αποκαλούν οι παριζιάνοι, μπρος στη κίνηση, τα πλήθη και τα μεγέθη αυτής της μεγαλούπολης. Τα βράδια πάλι, είναι μια γειτονιά των νέων, τουλάχιστον στο κέντρο. Δεν υπάρχει νύχτα από την άνοιξη μέχρι το φθινόπωρο, που να μην γίνεται κανονική συναυλία στα σκαλιά της Σακρ Κερ, με τους μουσικούς να εναλλάσσονται ανά ώρα. Μέχρι και υπαίθριο σινεμά στήνεται, στο άψε σβήσε με μια φουσκωτή οθόνη που δεν είχα ξαναδεί. Απόψε παίζει μια παλιά γαλλική ταινία, κι όταν τελειώνει, ανοίγει πάλι η μικροφωνική στα σκαλοπάτια κι ο αέρας γεμίζει ήχους ρέγκε και ροκ.
Από το ακορντεόν που παίζει λαϊκά γαλλικά τραγούδια μέχρι το σανσόν, κι από την ανέμελη ρέγκε μέχρι το επιθετικό ραπ των προαστίων, η Μονμάρτη αναπνέει από τους ρυθμούς του παρελθόντος, σ ΄ένα γοητευτικό, ανομοιογενές παρόν.
Εκεί που τελειώνουν τα φώτα της Πιγκάλ και τα σοκάκια ανηφορίζουν προς το λόφο που ξεχωρίζει από ολόκληρη την Πόλη του Φωτός, εκεί βρίσκεται η Μονμάρτη. Από τη κορυφή φαίνεται όλη η Πόλη. Τώρα μπορείς να είσαι σίγουρος πως βρίσκεσαι στο Παρίσι. Κι αυτή εδώ η όμορφη γειτονιά, το άλλοτε χωριό που πρωταγωνίστησε κατά την Μπελ Επόκ, μπορεί να απέχει σήμερα από την τότε μποέμικη ατμόσφαιρα. Δεν παύει όμως να είναι ιδιαίτερη, όλο στιλ και χάρη, μια πραγματική γειτονιά. Η ωραία μου Μονμάρτη.
Φανταζόμουν την Πλας Πιγκάλ, την πλατεία της ακολασίας ή της ηδονής, μεγαλύτερη, ίσως πιο επικίνδυνη. Τα διάσημα, λαμπερά καμπαρέ, αλλά και τα άλλα τα φτηνά, τα μπαρ με τις αλλοδαπές στη μόστρα, τα σεξ σοπ, τα πορνεία παραμένουν, αλλά φαίνεται πως η περιοχή άλλαξε τα τελευταία χρόνια. Κανείς δεν μπορεί πια να ισχυριστεί πως είναι μια ανασφαλής περιοχή, ο κόσμος κυκλοφορεί, οι μπουλανζερί (φούρνοι) και τα μαγαζιά πρόχειρου φαγητού των beurs (δεύτερη γενιά μεταναστών γάλλοι πολίτες αραβικής καταγωγής) μένουν ανοιχτά, οι δρόμοι είναι φωτισμένοι και οι άνθρωποι της νύχτας δεν έχουν λόγο να πειράξουν έναν περαστικό. Μετά από μερικές βραδιές, ανταλλάσσαμε και “μπον νουί” με τα “κορίτσια”, καθ’ οδόν προς το ξενοδοχείο που ήταν μεταξύ Πιγκάλ και Σεν Τζορτζ, στα πόδια της Μονμάρτης. Όποιος θέλει να περπατήσει, καλό θα ήταν να ξεκινήσει από δω για το λόφο της Μονμάρτης, παρά να κατέβει στους κοντινούς σταθμούς μετρό της Αμπές ή της Ανβέρ. Βήμα με βήμα ξετυλίγεται μπροστά σου ο μύθος όλης της περιοχής. Κι από ένστικτο αρχίζεις να ανεβαίνεις το λόφο.
Απογευματάκι, με μία τάρτα κις στο χέρι, διασχίζουμε τη λεωφόρο Ντε Κλισί κι ανακατευόμαστε με το πλήθος μεταξύ των οδών Μαρτί και Στάινκερκ. Να, το πρώτο δείγμα πως η Μονμάρτη παραδόθηκε στη νέα εποχή: τα πολύβουα, πολύχρωμα τουριστικά δρομάκια, χαμηλά, πριν το λόφο και δεκάδες καταστήματα με χαζά ενθύμια για τουρίστες των γκρουπ. Και παντού μαγκρέμπ (νέοι άραβες μετανάστες) που πουλάνε μινιατούρες των παριζιάνικων μνημείων, κινητά, αρώματα. Κάτι σαν Μοναστηράκι με Πλάκα μαζί. Αυτά τα στενάκια πριν το τελεφερίκ και γύρω από το ναό της Σακρέ Κερ και την Πλας ντι Τετρ έχουν αλλοιώσει την ατμόσφαιρα της ρομαντικής και μποέμικης Μονμάρτης. Αλλά, η γειτονιά δεν είναι μόνο αυτή, κι είναι υπέροχη παραπέρα, έξω από τα τουριστικά σημεία.
Περιφρονώντας το τελεφερίκ που σε ανεβάζει από την Πλας Βιλέτ μέχρι την κατάλευκη σαν τούρτα Βασιλική Σακρέ Κερ, αρχίσαμε να ανεβαίνουμε τα σκαλοπάτια. Παρά την πολυκοσμία, είναι τόσο όμορφη η εικόνα: κήποι, τριγύρω σπίτια κουκλίστικα, άνθρωποι αγκαλιασμένοι, χαλαροί στα σκαλιά να απολαμβάνουν τις υπαίθριες συναυλίες αξιόλογων μουσικών και φυσικά, μόλις φτάσεις, η θέα. Όλο το Παρίσι στα πόδια σου, αφού ο ναός της Ιερής Καρδιάς του Χριστού βρίσκεται στο ψηλότερο σημείο της πόλης. Από τον τρούλο με τα βιτρό, που είναι επισκέψιμος, η θέα γίνεται ακόμη πιο επιβλητική.
Μέσα στο ναό, οι επισκέπτες σιωπηροί θαυμάζουν τη μεγαλοπρέπεια, ελάχιστοι προσεύχονται. Σήμερα έχει ολονυκτία. Βάζω ένα κέρμα και παίρνω από το ειδικό μηχάνημα ένα συλλεκτικό νόμισμα της Σακρέ Κερ. Και μαθαίνω από το ιστορικό της εκκλησίας: όταν η Γαλλία ηττήθηκε στον γαλλο-πρωσικό πόλεμο το 1870, οι καθολικοί ορκίστηκαν να χτίσουν μια ρομανο-βυζαντινή εκκλησία αφιερωμένη στην Ιερή Καρδιά του Χριστού και πράγματι άρχισαν το 1876 τις εργασίες. 83 πηγάδια βάθους 45 μέτρων έσκαψαν, τα έχτισαν με πέτρα και τα ένωσαν με υπόγειες αψίδες για να σταθεροποιήσουν το υπέδαφος. Διότι εδώ ήταν λατομεία επί Ρωμαίων. Όσο για το λευκό χρώμα της, το διατηρεί αναλλοίωτο γιατί η πέτρα της, που προέρχεται από τις περιοχές του Σηκουάνα και του Μάρνη, δημιουργεί ένα άσπρο στρώμα από ασβέστη όταν βρέχει. Λίγα σημεία που δεν εκτίθενται στη βροχή, είναι πιο σκούρα.
Το καμπαναριό 84 μέτρα! Και για να σύρουν μέχρι εδώ πάνω το βαγόνι με την καμπάνα, από τις μεγαλύτερες στο κόσμο, χρειάστηκαν 28 άλογα.
Παρ’ όλα αυτά, οι κάτοικοι του χωριού σνόμπαραν την Σακρέ Κερ, και συνέχισαν να εκκλησιάζονται στον μικρότερο ναό Σεν Πιερ ντε Μονμάρτρ, ρομανική εκκλησία του 12ου αιώνα, ακριβώς δίπλα από τη μεγαλειώδη βασιλική. Του χωριού, διότι η Μονμάρτη ήταν μια ημι- αγροτική, ήσυχη συνοικία πάνω στον Butte, όπως αποκαλούν οι παριζιάνοι τον λόφο. Φανταστείτε πως εκεί που είναι σήμερα η Πλας Πιγκάλ βρισκόταν το Τείχος των Ομοσπονδιακών, με διόδια που επέβαλλαν φόρους στα εισερχόμενα προϊόντα, όπως και στο κρασί που παρήγαγε σε αφθονία ο λόφος της Μονμάρτης. Παράλληλα την απομόνωνε από την πόλη. Η κοινωνική δομή άλλαξε κατά την βιομηχανική επανάσταση τον 18ο αιώνα, όταν εκατοντάδες επαρχιώτες αναζητώντας δουλειά στην πρωτεύουσα, εγκαταστάθηκαν εδώ γιατί ήταν μια φτηνή περιοχή.
Ωστόσο, η Μονμάρτη προϋπήρχε με μια μακρά ιστορία, από τους αρχαίους Δρυίδες που έκαναν εδώ τις ιεροτελεστίες τους, μέχρι τα ρωμαϊκά χρόνια που το ασβεστολιθικό υπέδαφος έγινε τούνελ και λατομείο για την παρασκευή γύψου.
Κι έχει και μια ματωμένη ιστορία. Η Λουτέτια, όπως λεγόταν τότε το Παρίσι, τον 3ο αιώνα έγινε επισκοπική έδρα χάρη στις προσπάθειες του Σεν Ντενί, πρώτου επισκόπου της πόλης. Τον οποίο οι ρωμαίοι ανέχονταν για χρόνια να προσηλυτίζει κόσμο και να φτιάχνει εκκλησίες. Κάποτε όμως, έθεσαν εκτός νόμο τον χριστιανισμό, συνέλαβαν τον Ντενί και –σύμφωνα με το μύθο- τον βασάνισαν και τον έριξαν στα λιοντάρια. Επειδή εκείνος αρνήθηκε να αποποιηθεί την πίστη του, τον οδήγησαν στο Μον ντε Μαρτίρ (Λόφος των Μαρτύρων), η μετέπειτα Μονμάρτη, όπου τον αποκεφάλισαν. Εκεί χτίστηκε το 1133 προς τιμήν του το βασιλικό αβαείο Σεν Ντενί κι ο ίδιος έγινε ο προστάτης άγιος της Γαλλίας.
Έχει επίσης και μια μεγάλη ιστορία ανεξαρτησίας. Με ενσωματωμένο πια το χωριό της Μονμάρτης στην πόλη από το 1860, σαν 18ο διαμέρισμα, οι χωρικοί, εξαγριώθηκαν κι επαναστάτησαν: όταν ο κυβερνήτης Αντόλφ Τιέρ συνθηκολόγησε με τους Πρώσους το 1871, ένιωσαν πως πρόκειται για προδοσία και αρνήθηκαν να παραδώσουν το κανόνι της εθνοφρουράς που είχαν στη Μονμάρτη και προστάτευε την πόλη. Αυτά τα γεγονότα οδήγησαν στην Κομούνα που είχε αίτημα μια δημοκρατική κυβέρνηση. Μετά από πέντε εβδομάδες συγκρούσεων, η Κομούνα κατεστάλη, χιλιάδες οι νεκροί, οι εξαντλημένοι. Κι ένα νέο κύμα πατριωτισμού βρίσκει έκφραση μέσα από τα νέα θεαματικά μνημεία, όπως το Γκραν Παλαί κι ο Πύργος Άιφελ.
Ο μύθος της Μονμάρτης δημιουργήθηκε τον 19ο αιώνα. Η Μπελ Επόκ, ο τόπος αμαρτίας και γλεντιού, ασέλγεια αλλά και καλλιτεχνική δημιουργία. Πολύ αψέντι, έρωτας, χορός, πολύ χρήμα στις όμορφες γάμπες των χορευτριών, Μουλέν Ρουζ και Σα Νουάρ. Σαν μια αυταπάτη ευτυχίας, με φόντο τα χρώματα του Τουλούζ Λωτρέκ, στα καφέ και τα καμπαρέ εδώ πάνω κατέφυγαν οι κατατρεγμένοι του πνεύματος και της τέχνης. Οι μποέμ και τα λούμπεν στοιχεία, καλλιτέχνες και ποιητές, γιατί ήταν χαμηλά τα ενοίκια, γιατί είχε μια ματωμένη ιστορία, γιατί αναζητούσαν τη ξενοιασιά, τον ελεύθερο έρωτα, γιατί μιλούσαν ελεύθερα για την τέχνη και την κοινωνία, για το φως εδώ πάνω, για τη γοητεία που ασκεί μια γειτονιά του υπόκοσμου. Γιατί ακόμη δεν ήθελαν να ζουν σαν καλοπερασάκηδες μπουρζουά στο πλαίσιο ενός αυστηρού βικτοριανού κόσμου, ούτε στο εθνικό μεγαλείο που ετοίμαζαν για τη Γαλλία. Ντελακρουά, Ρενουάρ, Μπερλιόζ, Βαν Γκογκ, Πικάσο, Απολινέρ, Μπωντλέρ, Μοντιλιάνι, Ουτριλό, Ζακόμπ, Μορό, Ματίς και πολλοί ακόμη επικύρωσαν το μύθο της Μονμάρτης.
Την ώρα που κάτω στη πόλη η αστική τάξη, οι νεόπλουτοι μπαινόβγαιναν στα μεγάλα μαγαζιά και στα θέατρα και θαύμαζαν τα νέα, λαμπρά δημόσια οικοδομήματα, στα επικίνδυνα κι ελεύθερα σοκάκια της Μονμάρτης γεννιόνταν μέσα από περιπετειώδη ζωή ιδέες κι έργα από ανθρώπους που ζούσαν χωρίς να σκεφτούν το αύριο. Σαν τσιγγάνοι, μποέμ και ετυμολογικά. Την ώρα που η Σάρα Μπερνάρ ενθουσίαζε τα πλήθη στα μεγάλα θέατρα, οι μοιραίες του καν - καν, η Γκουλύ, η Οτερό, αντικείμενα πόθου, οδηγούσαν ισχυρούς και πλούσιους άντρες σε αυτοκτονία. “Μια δύναμη που διέφθειρε κι αποδιοργάνωνε το Παρίσι ανάμεσα στις ολόλευκες γάμπες της, κάνοντάς το να νοθεύεται. Η εκδίκηση των άθλιων και περιφρονεμένων από τους οποίους προέρχονται”, γράφει ο Εμίλ Ζολά στη “Νανά”.
Από αυτή την ατμόσφαιρα ρομαντισμού κι ανεξαρτησίας, ποίησης κι αδέσποτης ζωής, η Μονμάρτη έχει κρατήσει ελάχιστα στοιχεία. Οι εποχές άλλαξαν, το τοπίο όχι τόσο, οι άνθρωποι άλλαξαν. Κάποιους παρασύρει ο μύθος, άλλους η αισχροκέρδεια. Και να, δες! Από τη μία στα σκαλοπάτια άρπες και κιθάρες ,κρουστά και σαξόφωνα. Μια μουσική, μια αίσθηση ονείρου σαν αυτού που ζει η Αμελί στην Μονμάρτη, στη γνωστή ταινία. Κι οι ζωγράφοι στην Πλας ντι Τετρ, ανάμεσα σε εκατοντάδες καρέκλες των υπαίθριων καφέ και τουρίστες, αφοσιωμένοι, καλοί τεχνίτες. Από την άλλη, οι πλανόδιοι ζωγράφοι, μετανάστες οι περισσότεροι, βρίζονται ποιος θα πάρει τον πελάτη. Και τα χωρίς λόγο πανάκριβα καφέ, οι τουριστικές κρεπερί που σερβίρουν τα χειρότερα κι ακριβότερα. Μετάλλαξη. Απομεινάρια ενός μύθου που πουλάνε καλά στο κέντρο της Μονμάρτης. Μπρος στα μεγάλα μεγέθη και την αφθονία τέχνης και διανόησης στο Παρίσι, η Μονμάρτη φαντάζει ακόμη περιθωριακή και καλτ. Υπάρχουν απομεινάρια του μύθου, ατμόσφαιρα παλιάς Μονμάρτης, παραπέρα, στους μικρούς ανηφορικούς δρόμους που περιβάλλουν το λόφο. Ας συνεχίσουμε τη βόλτα μας.
Η πιο μεγάλη συλλογή, πάνω από 300 έργα, γλυπτών του Νταλί βρίσκεται στην οδό Poulbot, στην Πλας ντι Τετρ. Γκραβούρες και λιθογραφίες συμπληρώνουν τη συλλογή αυτής της γκαλερί κι ένα ωραίο giftshop με εκατοντάδες ιδέες για δώρα. Το Μουσείο της Μονμάρτης είναι πίσω από την πλατεία και φιλοξενεί εκθέματα από το ιδιαίτερο παρελθόν της περιοχής. Υπάρχουν και “ανοιχτά σπίτια” καλλιτεχνών που εκθέτουν τη δουλειά τους μέσα στα εργαστήριά τους, παρακάμπτοντας τις γκαλερί κι ότι συνεπάγεται αυτό.
Τα μπιστρό, το ένα μετά το άλλο. Εδώ επινοήθηκε η ίδια η λέξη, στο εστιατόριο Λα Μερ Κατρίν, όπου οι ρώσοι στρατιώτες –κατά την κατοχή του Παρισιού το 1814- χτυπούσαν τα χέρια στο τραπέζι φωνάζοντας “μπιστρό” που στα ρωσικά σημαίνει “γρήγορα”.
Φεύγουμε από την πολύβουη πλατεία, αναζητώντας κάτι από την παλιά Μονμάρτη, τον αμπελώνα. Ο λόφος μέχρι το 1920 ήταν γεμάτος αμπελώνες. Ο τελευταίος που έχει απομείνει και γιορτάζουν ακόμη τον τρύγο το πρώτο Σάββατο του Οκτωβρίου, είναι απέναντι από το θρυλικό καμπαρέ Lapin Agile. Αυτό με την ταμπέλα του κούνελου που πετάγεται από την κατσαρόλα, την οποία ζωγράφισε ο Αντρέ Ζιλ. Το λάιβ μιούζικ καμπαρέ προσφέρει και σήμερα στους θαμώνες βραδιές ποίησης, γαλλικό τραγούδι, ποτό και φαγητό.
Στενοί ανηφορικοί δρόμοι, σκαλοπάτια, πανέμορφα παλιά τετραώροφα με λουλουδιασμένα μπαλκόνια και κόκκινες σοφίτες, μονοκατοικίες με κήπους, οικογένειες, ησυχία, είναι η άλλη όψη της Μονμάρτης. Πίσω από το θόρυβο, από το κέντρο, προς το Κοιμητήριο και βόρεια μέχρι την ημι – περιφερειακή οδό Caulaincourt. Εκεί μέσα και το παραμυθένιο ροζ σπίτι που αποθανάτισε ο Μορίς Ουτριλό σε πίνακά του, το Λα Μεζόν Ροζ, καλό γαλλικό μπιστρό σήμερα. Κονφί πάπιας, σαλιγκάρια βουργουνδίας, καλό σπιτικό κρασί και… επιτρέπεται το κάπνισμα.
Υπάρχουν σοκάκια σαν αυλές, διατηρημένα σπίτια των αρχών του αιώνα, δείγματα αρχιτεκτονικής αρ ντεκό, δρόμοι μόνο με σκαλιά, άλλοι μικρότεροι με πύλες, μικρά πράσινα ανοίγματα σαν πλατείες κι από μαγαζιά μόνο μικρά μπακάλικα και μανάβικα. Πραγματικά θυμίζει το σκηνικό της γειτονιάς όπως το είδαμε στην ταινία “Αμελί”. Άλλωστε εδώ βρίσκεται το Καφέ ντε Μουλέν, όπου εργαζόταν η ηρωίδα της ταινίας. Και η πλατεία Νταλιντά, με την προτομή της ντίβας που έθεσε τέρμα στη ζωή της το 1987 αφού προηγουμένως το είχε ανακοινώσει σε συναυλία της στο κοινό. Προχωρούμε προς τον περίφημο ανεμόμυλο που έχει διασωθεί και γνωρίζουμε από τον διάσημο πίνακα του Ρενουάρ Μουλέν ντε Γκαλέτ. Σήμερα το διατηρημένο οίκημα είναι ένα καλό, ακριβό εστιατόριο, με τον μύλο απέξω και μέσα διακοσμημένο βασικά με Ρενουάρ. Κοντά η μικρή πλατεία Εμίλ Γκουντό, γνωστή από το βίο του Πικάσο και του Ζακόμπ. Και το σινεμά Στούντιο 28 που άφησε εποχή όταν, το 1930, οι θεατές αφού είχαν δει σε πρεμιέρα την κλασσική σουρεαλιστική ταινία του Μπουνιουέλ “Η Χρυσή Εποχή”, άρχισαν να πετάνε αυγά και μελάνι στην οθόνη. Στο φουαγιέ του σινεμά που λειτουργεί και σήμερα, μπορεί κανείς να δει τα αποτυπώματα των βημάτων του Μπουνιουέλ και του Κοκτό.
Πέντε ώρες σεργιάνι στη Μονμάρτη δεν μας φτάνουν. Υπό τον ήχο της μικρής λατέρνας, χαλαρώνεις το βράδυ σε μια μπρασερί με κρασί και παραδοσιακό μπουργκινιόν. Σίγουρη επιλογή, τα μέρη που πάνε μόνο ντόπιοι. Τα ρεστοράν με τα οστρακοειδή ήταν γεμάτα τουρίστες.
Γυρίζοντας με τα πόδια από τη λεωφόρο Clichy προς Πιγκάλ, μια μεγάλη ουρά έξω από το Λα Σιγκάλ. Λάιβ μουσική σκηνή, απόψε παίζει γαλλικό χιπ χοπ κι οι πιτσιρικάδες, μετανάστες δεύτερης γενιάς είναι ορκισμένοι ράπερς. Στο ξακουστό Μουλέν Ρουζ πάλι, πέρα από την Πιγκάλ, το πρόγραμμα έχει αρχίσει και περισσότερο μπαίνουν επισκέπτες. Οι γάλλοι το θεωρούν κακόγουστο. Αυθεντικό στοιχείο του καμπαρέ σήμερα, ο κόκκινος μύλος –ο δεύτερος που απέμεινε στη Μονμάρτη- και το καν καν. Έγινε διάσημο από τους πίνακες του Τουλούζ Λωτρέκ που ζωγράφισε τις χορεύτριες Ζαν Αβρίλ και Ιβέτ Γκιμπέρ, κι από το στριπτίζ που γεννήθηκε εδώ το 1893.
Τα πρωινά ο λόφος της Μονμάρτης μοιάζει αλήθεια με χωριό, όπως τον αποκαλούν οι παριζιάνοι, μπρος στη κίνηση, τα πλήθη και τα μεγέθη αυτής της μεγαλούπολης. Τα βράδια πάλι, είναι μια γειτονιά των νέων, τουλάχιστον στο κέντρο. Δεν υπάρχει νύχτα από την άνοιξη μέχρι το φθινόπωρο, που να μην γίνεται κανονική συναυλία στα σκαλιά της Σακρ Κερ, με τους μουσικούς να εναλλάσσονται ανά ώρα. Μέχρι και υπαίθριο σινεμά στήνεται, στο άψε σβήσε με μια φουσκωτή οθόνη που δεν είχα ξαναδεί. Απόψε παίζει μια παλιά γαλλική ταινία, κι όταν τελειώνει, ανοίγει πάλι η μικροφωνική στα σκαλοπάτια κι ο αέρας γεμίζει ήχους ρέγκε και ροκ.
Από το ακορντεόν που παίζει λαϊκά γαλλικά τραγούδια μέχρι το σανσόν, κι από την ανέμελη ρέγκε μέχρι το επιθετικό ραπ των προαστίων, η Μονμάρτη αναπνέει από τους ρυθμούς του παρελθόντος, σ ΄ένα γοητευτικό, ανομοιογενές παρόν.
ΟΙ ΝΕΟΙ ΚΑΤΟΙΚΟΙ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΗΡΘΑΝ ΑΠΟ ΜΑΚΡΙΑ...
Μόλις φτάσεις, πριν δέσει το καράβι, θα είμαι εκεί. Θέλω να σε προϋπαντήσω από τη μεριά της θάλασσας. Στο μεγάλο και θολό, αγαπημένο πειραιώτικο λιμάνι. Από δω να ξεκινήσουμε και να σου δείξω τη πόλη μου. Δυο βήματα, που λέει ο λόγος, είναι η αρχαία πόλη που λίγα της σημάδια έμειναν – τα ξέρεις μου είπες, διδάχτηκες αρχαία ελληνική ιστορία στο τόπο σου. Θα σε καλωσορίσω σαν ξένο, γιατί έτσι μόνο έχει αξία, ουσία, αυτή η ωραία λέξη, με τη παλιά ρίζα: φιλοξενία. Όλοι, κάπου, βρισκόμαστε ξένοι, είμαστε όλοι μετανάστες.
Αν θελήσεις να μείνεις τελικά για μήνες και χρόνια, τότε εσύ που ήρθες σαν πρόσφυγας ή μετανάστης, θα είσαι ο νέος κάτοικος αυτής της πόλης, ο συμπολίτης μου. Θα σου γνωρίσω τη πόλη που γεννήθηκα, και συ τη πόλη που έχεις προλάβει να μάθεις. Με τον καιρό, εσύ θα ξέρεις καλύτερα την Αθήνα, γιατί οι ξένοι τριγυρνάνε, ανάβουν τα πόδια τους στο περπάτημα για δουλειές και υποθέσεις διάφορες. Ενώ εμείς, τον γενέθλιο τόπο, δεδομένο τον έχουμε, μήπως τον ξέρουμε τάχατες; Και στα μάτια μας φθείρεται από την καθημερινότητα. Όλα αυτά είναι ωραία, αν δεν έχεις την τυραννία με τα νόμιμα χαρτιά σου και δεν θεωρείσαι παράνομος, λαθραίος. Αλλιώς, πως θα γνωρίσεις τη πόλη και τους ανθρώπους της, πως θα πεις αν είναι όμορφη, άσχημη ή κυκλοθυμική, μέσα από το φόβο και το κρυφτό;
Θα μπορούσε να είναι ένα γράμμα ή μερικά sms, λόγια, σκέψεις, από τον οποιονδήποτε ντόπιο για κάθε ξενομερίτη. Το θέμα είναι πως βλέπουν οι άνθρωποι που ήρθαν από άλλα μέρη του κόσμου, με διαφορετική κουλτούρα, την πόλη που ζούμε όλοι μαζί. Την Αθήνα, μια “παγκόσμια” πόλη, όπου, αν και λιγοστοί, οι ελεύθεροι δημόσιοι χώροι βοηθούν στο να πέσουν τα σύνορα και να συναντηθούν άνθρωποι από παντού. Την Αθήνα με τα σχεδόν τέσσερα εκατομμύρια πληθυσμό και το 10% μετανάστες, τα δύο εκατομμύρια αυτοκίνητα, με τις γραφικές, παλιές γειτονιές, τις υποβαθμισμένες, τις νεόπλουτες, τις επικίνδυνες, τις νευρωτικές, την Αθήνα του τσιμέντου και των νεοκλασικών όσων απέμειναν, του λίγου πράσινου και του πολύ ήλιου , των αρχαίων μνημείων και της θάλασσας.
“Τη γνωρίζεις την Αθήνα;” ή “τι ξέρεις από την Αθήνα;” Μου είπαν για τις διαδρομές που σε κάποιες περιπτώσεις γίνονται με ελεύθερη βούληση, αλλά σε άλλες από ανάγκη, από τις συνθήκες. Νόμιμοι, αλλά και παράνομοι, με χαρτιά ή όχι. Από αυτό εξαρτάται το πόσο ξέρουν, χαίρονται, ζουν την πόλη. Όσοι βασανίζονται με αιτήσεις ασύλου, κόκκινες κάρτες και λοιπά χαρτιά, οι διαδρομές τους μέσα στο αστικό τοπίο είναι συγκεκριμένες κι έχουν να κάνουν με δουλειά –όταν έχουν- σπίτι, δημόσιες υπηρεσίες κι ορισμένες μη κυβερνητικές – εθελοντικές οργανώσεις. Που χρόνος κι όρεξη να δουν, να ζήσουν τη πόλη!
Είναι εντυπωσιακό αυτό που διάβασα σ’ ένα blog για τη Ζυρίχη. Μια οικογένεια ελλήνων έφυγε από τη Νέα Υόρκη για να πάνε να ζήσουν στην Ελβετία, στη Ζυρίχη συγκεκριμένα. Μέσα σε οχτώ μέρες οι νεοαφιχθέντες δηλώθηκαν στο δημοτικό γραφείο και τον πρώτο μήνα προσκλήθηκαν σε δεξίωση στο Δημαρχείο, δεξίωση γνωριμίας – καλωσόρισμα στους νέους κατοίκους της πόλης. Εκεί τους μίλησαν σε τέσσερις βασικές γλώσσες, μετά τους έκαναν περιήγηση με τουριστικό οδηγό στη πόλη κι ακολούθησε απεριτίφ στο Δημαρχείο για να γνωριστούν καλύτερα μεταξύ τους οι νέοι συμπολίτες. Σε μια Ζυρίχη που το 20 –25% είναι ξένοι, καλοδεχούμενα, νέα μέλη της κοινότητας Η άλλη όψη του μετανάστη. Απέχουμε πολύ από αυτή την εικόνα, ίσως όχι γιατί η πόλη είναι ξένη με τους ξένους, αλλά με τις ανάγκες όλων των κατοίκων της, τις συνθήκες διαβίωσης. Και χρειάζεται ένα πιο ανθρώπινο πρόσωπο.
Όλες οι ευρωπαϊκές πόλεις, και η Αθήνα, προσελκύουν μετανάστες, ανθρώπους με διαφορετικές πολιτισμικές καταβολές. Η ένταξη αυτού του ετερογενούς πληθυσμού μες την τοπική κοινωνία, κι όχι η απομόνωση, μόνο ανάπτυξη της πόλης μπορεί να επιφέρει. Οι ίδιοι οι μετανάστες θεωρούν πως ο Δήμος πρέπει να προηγείται των εθελοντικών οργανώσεων, της Εκκλησίας κλπ, στην ίση φροντίδα για όλους τους δημότες του, γεννημένους αλλού ή εδώ. Οι ίδιοι βρίσκουν πως έχουν βοηθηθεί περισσότερο από τους απλούς ανθρώπους, παρά από τις αρχές και τις δημόσιες υπηρεσίες. Τα αιτήματα είναι όπως κάθε δημότη, μια πόλη καθαρή κι ασφαλή, με ελεύθερα πεζοδρόμια, περισσότερο πράσινο. Δικαίωμα ψήφου σε μια πόλη που πληρώνουν δημοτικά τέλη και πιστοποιητικό γέννησης στη δεύτερη γενιά, στα παιδιά τους που γεννιούνται εδώ. Μιλάνε για την Αθήνα, για την πόλη τους.
Μέσα από τα μάτια των γυναικών από κάθε γωνιά του πλανήτη, η πρωτεύουσα φαίνεται λιγότερο φθαρμένη κι αδιάφορη από την καθημερινότητά μας και τη συνήθεια, πιο ζωντανή, διεκδικητική και πολύχρωμη.
Αν θελήσεις να μείνεις τελικά για μήνες και χρόνια, τότε εσύ που ήρθες σαν πρόσφυγας ή μετανάστης, θα είσαι ο νέος κάτοικος αυτής της πόλης, ο συμπολίτης μου. Θα σου γνωρίσω τη πόλη που γεννήθηκα, και συ τη πόλη που έχεις προλάβει να μάθεις. Με τον καιρό, εσύ θα ξέρεις καλύτερα την Αθήνα, γιατί οι ξένοι τριγυρνάνε, ανάβουν τα πόδια τους στο περπάτημα για δουλειές και υποθέσεις διάφορες. Ενώ εμείς, τον γενέθλιο τόπο, δεδομένο τον έχουμε, μήπως τον ξέρουμε τάχατες; Και στα μάτια μας φθείρεται από την καθημερινότητα. Όλα αυτά είναι ωραία, αν δεν έχεις την τυραννία με τα νόμιμα χαρτιά σου και δεν θεωρείσαι παράνομος, λαθραίος. Αλλιώς, πως θα γνωρίσεις τη πόλη και τους ανθρώπους της, πως θα πεις αν είναι όμορφη, άσχημη ή κυκλοθυμική, μέσα από το φόβο και το κρυφτό;
Θα μπορούσε να είναι ένα γράμμα ή μερικά sms, λόγια, σκέψεις, από τον οποιονδήποτε ντόπιο για κάθε ξενομερίτη. Το θέμα είναι πως βλέπουν οι άνθρωποι που ήρθαν από άλλα μέρη του κόσμου, με διαφορετική κουλτούρα, την πόλη που ζούμε όλοι μαζί. Την Αθήνα, μια “παγκόσμια” πόλη, όπου, αν και λιγοστοί, οι ελεύθεροι δημόσιοι χώροι βοηθούν στο να πέσουν τα σύνορα και να συναντηθούν άνθρωποι από παντού. Την Αθήνα με τα σχεδόν τέσσερα εκατομμύρια πληθυσμό και το 10% μετανάστες, τα δύο εκατομμύρια αυτοκίνητα, με τις γραφικές, παλιές γειτονιές, τις υποβαθμισμένες, τις νεόπλουτες, τις επικίνδυνες, τις νευρωτικές, την Αθήνα του τσιμέντου και των νεοκλασικών όσων απέμειναν, του λίγου πράσινου και του πολύ ήλιου , των αρχαίων μνημείων και της θάλασσας.
“Τη γνωρίζεις την Αθήνα;” ή “τι ξέρεις από την Αθήνα;” Μου είπαν για τις διαδρομές που σε κάποιες περιπτώσεις γίνονται με ελεύθερη βούληση, αλλά σε άλλες από ανάγκη, από τις συνθήκες. Νόμιμοι, αλλά και παράνομοι, με χαρτιά ή όχι. Από αυτό εξαρτάται το πόσο ξέρουν, χαίρονται, ζουν την πόλη. Όσοι βασανίζονται με αιτήσεις ασύλου, κόκκινες κάρτες και λοιπά χαρτιά, οι διαδρομές τους μέσα στο αστικό τοπίο είναι συγκεκριμένες κι έχουν να κάνουν με δουλειά –όταν έχουν- σπίτι, δημόσιες υπηρεσίες κι ορισμένες μη κυβερνητικές – εθελοντικές οργανώσεις. Που χρόνος κι όρεξη να δουν, να ζήσουν τη πόλη!
Είναι εντυπωσιακό αυτό που διάβασα σ’ ένα blog για τη Ζυρίχη. Μια οικογένεια ελλήνων έφυγε από τη Νέα Υόρκη για να πάνε να ζήσουν στην Ελβετία, στη Ζυρίχη συγκεκριμένα. Μέσα σε οχτώ μέρες οι νεοαφιχθέντες δηλώθηκαν στο δημοτικό γραφείο και τον πρώτο μήνα προσκλήθηκαν σε δεξίωση στο Δημαρχείο, δεξίωση γνωριμίας – καλωσόρισμα στους νέους κατοίκους της πόλης. Εκεί τους μίλησαν σε τέσσερις βασικές γλώσσες, μετά τους έκαναν περιήγηση με τουριστικό οδηγό στη πόλη κι ακολούθησε απεριτίφ στο Δημαρχείο για να γνωριστούν καλύτερα μεταξύ τους οι νέοι συμπολίτες. Σε μια Ζυρίχη που το 20 –25% είναι ξένοι, καλοδεχούμενα, νέα μέλη της κοινότητας Η άλλη όψη του μετανάστη. Απέχουμε πολύ από αυτή την εικόνα, ίσως όχι γιατί η πόλη είναι ξένη με τους ξένους, αλλά με τις ανάγκες όλων των κατοίκων της, τις συνθήκες διαβίωσης. Και χρειάζεται ένα πιο ανθρώπινο πρόσωπο.
Όλες οι ευρωπαϊκές πόλεις, και η Αθήνα, προσελκύουν μετανάστες, ανθρώπους με διαφορετικές πολιτισμικές καταβολές. Η ένταξη αυτού του ετερογενούς πληθυσμού μες την τοπική κοινωνία, κι όχι η απομόνωση, μόνο ανάπτυξη της πόλης μπορεί να επιφέρει. Οι ίδιοι οι μετανάστες θεωρούν πως ο Δήμος πρέπει να προηγείται των εθελοντικών οργανώσεων, της Εκκλησίας κλπ, στην ίση φροντίδα για όλους τους δημότες του, γεννημένους αλλού ή εδώ. Οι ίδιοι βρίσκουν πως έχουν βοηθηθεί περισσότερο από τους απλούς ανθρώπους, παρά από τις αρχές και τις δημόσιες υπηρεσίες. Τα αιτήματα είναι όπως κάθε δημότη, μια πόλη καθαρή κι ασφαλή, με ελεύθερα πεζοδρόμια, περισσότερο πράσινο. Δικαίωμα ψήφου σε μια πόλη που πληρώνουν δημοτικά τέλη και πιστοποιητικό γέννησης στη δεύτερη γενιά, στα παιδιά τους που γεννιούνται εδώ. Μιλάνε για την Αθήνα, για την πόλη τους.
Μέσα από τα μάτια των γυναικών από κάθε γωνιά του πλανήτη, η πρωτεύουσα φαίνεται λιγότερο φθαρμένη κι αδιάφορη από την καθημερινότητά μας και τη συνήθεια, πιο ζωντανή, διεκδικητική και πολύχρωμη.
ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ Η ΦΙΛΑΝΘΡΩΠΙΑ;
Τότε, το Δεκέμβρη του 2004, με την καταστροφή που έφερε το τσουνάμι στη νοτιο ανατολική Ασία, έγραφα: "τώρα που έχει πια κοπάσει ο θόρυβος για τις απώλειες, τον ανθρώπινο πόνο, την καταστροφή που έφερε στη νοτιοανατολική Ασία το παλιρροϊκό κύμα του Ινδικού, τώρα που έχει ξεθωριάσει η ένταση κι ο φόβος της συγκλονισμένης για λίγο παγκόσμιας κοινότητας μπρος στην αδυναμία να βρει τον ένοχο και να του αποδώσει ευθύνες –σε ποιον; στη φύση;- έμειναν μόνο οι αριθμοί. Τόσες χιλιάδες νεκροί, άστεγοι, άρρωστοι, πεινασμένοι. Όπως κυνικά είχε πει κι ο Στάλιν “ο χαμός ενός ανθρώπου είναι τραγωδία, ο θάνατος χιλιάδων απλώς είδηση”.
Σκέφτομαι λοιπόν πως όταν εξασθενεί μέχρι που σταματά η κάλυψη από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης με εικόνες δυστυχίας, όλοι μας ξεχνάμε. Μέχρι την επόμενη καταστροφή. Η εξοικείωση με το πόνο και το θάνατο ταιριάζει με τους αριθμούς και τα στατιστικά στοιχεία που μιλούν, αλλά είναι τόσο μακριά από την ανάσα του θανάτου! Ήταν πράγματι συγκινητική η έμπρακτη συμπαράσταση του κόσμου, παντού. Όμως, η εκ των πραγμάτων αποχή, η απόσταση από τη φρίκη, ιδιαίτερα των δυτικών, και το εφήμερο της κατανάλωσης τραγικών πλάνων θυμάτων, θα σταματούσε την συμπαράσταση αν η εικόνα έπαυε με τη σειρά της να συντηρεί τη φρίκη. Κι έτσι έγινε. Όπως πάντα.
Το ίδιο συνέβη και με την πρωτοφανή συμμετοχή των ελλήνων στον έρανο συμπαράστασης. Ήταν φανερό πως τα μοιραία κύματα του Ινδικού και οι συνέπειές τους συντάραξαν ψυχικά το ελληνικό τοπίο, που ανταποκρίθηκε με μια υπερπροσπάθεια για τους χαλεπούς –οικονομικά- καιρούς που ζει, με στήριξη που έφτανε σε επίπεδο πρωταθλητισμού μπροστά στους οικονομικούς γίγαντες της γης. Ξάφνιασε τους έξω, ακόμη κι εμάς τους ίδιους το αποτέλεσμα.
Τα “γιατί” αυτής της κινητοποίησης μπορούν να είναι αρκετά κι όλα να έχουν μία βάση. Από την κατανόηση του τι σημαίνει για τον έλληνα “όπου φτωχός κι η μοίρα του” μέχρι τον εγωισμό και την επίδειξη. Από το ότι λειτουργήσαμε αυθόρμητα, παρορμητικά, υπό τη πίεση εικόνων κι ειδήσεων για το θέμα, μέχρι την ευαισθησία μας προς κάθε αδύνατο. Κι ακόμη μια ομοιότητα που διαπιστώνουμε με τους εκεί ιθαγενείς, λαούς με ξεχωριστά ήθη και παραδόσεις που έγιναν υπάλληλοι πολυεθνικών στις υπηρεσίες του τουρισμού για να μπορέσουν να επιβιώσουν. Μια ομοιότητα που στη συνείδησή μας έγινε ταύτιση κι αίσθηση εσωτερικού χρέους να βοηθήσουμε. Το κύμα αυτό συμπαρέσυρε καλλιτέχνες που πρόσφεραν δημιουργίες τους για να συγκεντρωθούν χρήματα υπέρ των θυμάτων της θεομηνίας.
Η ανταπόκριση ήταν αληθινά συγκινητική, αλλά η φιλανθρωπία είναι σα να δίνεις ένα παυσίπονο σε ασθενή που χρήζει χρόνιας θεραπείας. Η φιλευσπλαχνία, μια καλή ελεητική πράξη διαφέρει από την ιδέα και την αξία του ανθρωπισμού να ζήσουμε και να δημιουργήσουμε σαν ελεύθερα όντα μέσα σε μια οργανωμένη πολιτική κοινωνία. Πόσο μάλλον από το ανθρωπιστικό κίνημα… Η φιλανθρωπία αφορά το επίκαιρο, δε λύνει το πρόβλημα και δε μπορεί να υποκαθιστά συντεταγμένες πολιτείες. Οι κυβερνήσεις δεν είναι δυνατόν να επαφίενται στους καλλιτέχνες και τους διανοούμενους για να ασκήσουν κοινωνική πολιτική. Η φιλανθρωπία έχει ημερομηνία λήξης.
ΟΤΑΝ ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ
Είκοσι χρόνια μετά το ιστορικό LIVE AID, τις δίδυμες συναυλίες σε Λονδίνο και Φιλαδέλφεια, ο "εγκέφαλος" Μπομπ Γκέλντορφ της μουσικής εκστρατείας για τη σωτηρία της εξαθλιωμένης Αφρικής, επέστρεψε πιο δυνατός με την πρωτοβουλία, στις 2 Ιουλίου, για το "LIVE 8". Πέντε πόλεις, πέντε τεράστιες συναυλίες με στόχο να εγείρει ένα παγκόσμιο ανθρώπινο κύμα που θα πολιορκήσει τα οκτώ αφεντικά του πλανήτη ("G8") που θα μαζευτούν 6-9 Ιουλίου για να αποφασίσουν για τις τύχες του κόσμου. "Αυτοί είναι το G8, αλλά εμείς είμαστε 6 δισεκατομμύρια", διακηρύσσει τις αρχές του το LIVE 8.
Ανθρωπισμός, ακτιβισμός και νότες. Η διακήρυξη αρχών του LIVE 8 ορθή - κοφτή: "Στην Αφρική κάθε μέρα χάνονται 50.000 άνθρωποι από πείνα, Aids, φυματίωση, διάρροια. Θα μπορούσαν να είχαν σωθεί. Στις 8 Ιουλίου οι ηγέτες μέσα σε ένα δωμάτιο θα μπορούν να σώσουν εκατομμύρια ζωές. Θα το κάνουν μόνο αν τους το υποδείξουν εκατομμύρια άνθρωποι". Το μήνυμα των συναυλιών στο Λονδίνο, Παρίσι, Βερολίνο, Ρώμη, Φιλαδέλφεια είναι να συνειδητοποιήσει ο δυτικός κόσμος το πρόβλημα της Αφρικής, να διαγραφεί το χρέος των αφρικανικών κρατών ύψους 80 δις δολλάρια από την Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, να διπλασιαστεί η οικονομική ενίσχυση από τις πλουσιότερες χώρες και να θεσπιστούν κανόνες διαφάνειας στο εμπόριο.
Εξήντα πέντε πρωτοκλασάτα ονόματα της διεθνούς μουσικής σκηνής, εκατοντάδες χιλιάδες θεατές στις πέντε πόλεις και δύο δις από τηλεόραση και διαδίκτυο, τραγουδούν για να ακουστούν, να ταρακουνήσουν τον πλανήτη. Κι αυτό είναι μόνο η αρχή. Μετά τις συναυλίες στις 2 Ιουλίου, και μέχρι τις 6 του μήνα, όλες οι μεγάλες πόλεις κινητοποιούνται με αποκορύφωμα το Εδιμβούργο, το ξενοδοχείο Gleneagles "αμαρτωλό" σημείο συνάντησης της G8. Κανείς δε μπορεί να σταματήσει τη μουσική, άλλο τι μπορεί να καταφέρει τελικά, ιδιαίτερα όταν "φωνάζει" συνθήματα που είναι στο στόμα όλων, όπως "Make poverty history", "The long way to justice" ή επί το ελληνικότερον "Ο πόλεμος δημιουργεί φτώχια κι η φτώχια προκαλεί πόλεμο".
Για την ιστορία να αναφέρουμε τα ονόματα των καλλιτεχνών που συμμετέχουν: Geldorf, Madonna, McCartney, Sting, U2, REM, The Cure, Elton John, Robbie Williams, Dido, Coldplay, Annie Lennox, Muse, The Killers, Manu Chao, Placebo, Andrea Bocelli, Youssou N' Dour, Mariah Carey, Scissor Sisters, Joss Stone, Stereophonics, Velvet Revolver, Craig David, Calo Gero, Axelle Red, Johny Halliday, Kyo, Yannick Noath, Renaud, A-ha, Crosby Stills & Nash, Brian Wilson, Laurin Hill, Peter Maffay, Die Toten Hosen, Duran Duran, Faith Hill, Irene Grandi, Jovanotti, Tim Mc Graw, Nek, Laura Pasini, Vasco Rossi, Zucchero, Will Smith, Bon Jovi, Marron 5, Puff Daddy, Stevie Wonder, Jay -Z, 50 Cent, Rob Thomas, Keith Urban, The Dave Matthews Band, Kaiser Chiefs.
Το ίδιο συνέβη και λίγους μήνες πριν, όταν διάσημοι καλλιτέχνες, μουσικοί κυρίως, φάνηκαν διαθέσιμοι να προσφέρουν τη φωνή τους, τα τραγούδια τους, την παρουσία τους, σαν ανθρωπιστική βοήθεια στις χώρες της νοτιοανατολικής Ασίας που χτύπησε το τσουνάμι. Οι μεγάλοι σταρ, πέρα από τις προσωπικές τους συνεισφορές που ίσως μερικές φορές υπαγορεύει το μάρκετινγκ, κατάφεραν να γνωστοποιήσουν την τραγωδία και να κινητοποιήσουν τον κόσμο στον σκοπό του εράνου για τις πληγείσες περιοχές. Μια λαμπερή προσωπικότητα μπορεί να είναι πιο αποτελεσματική στην επίτευξη αυτού του στόχου.
Δεν είναι μια καινούρια ιστορία η συμμετοχή καλλιτεχνών σε εκδηλώσεις για ανθρωπιστικούς λόγους. Όταν η ένταση και το ενδιαφέρον παγκόσμια για μια καταστροφή μετατοπίζεται σε άλλα θέματα της επικαιρότητας, και στις πληγείσες περιοχές μένουν μόνο κάποιες μη κυβερνητικές οργανώσεις, όλοι μας, μαζί κι οι καλλιτέχνες, κάνουμε διάλειμμα μέχρι την επόμενη τραγωδία. Τότε θα δώσουμε και πάλι το παρόν για να συγκεντρωθούν χρήματα για θύματα φυσικών καταστροφών, λιμών, πείνας, ασθενειών όπως το Έιτζ, για τους τοξικομανείς ή τα παιδιά με ειδικές ανάγκες, για ίδρυση θεραπευτικών μονάδων, άστεγους και παιδιά που χρήζουν άμεσης ιατρικής επέμβασης.
Από το 1950 υπάρχουν αναφορές για πολιτιστικές εκδηλώσεις, κυρίως κονσέρτα, συμπαράστασης σε θύματα παρόμοιων ιστοριών και φιλανθρωπικές διοργανώσεις. Πάντα γίνονταν, και παλιότερα, ωστόσο από τα στοιχεία μεγάλων διεθνών πρακτορείων προκύπτει πως οι μεγαλύτερες διοργανώσεις σε συμμετοχή κόσμου και οικονομικό αποτέλεσμα αρχίζουν τη δεκαετία του ’60.
Τον Μάιο του 1950 ο Red River του Καναδά ξεχείλισε και πλημμύρισαν όλες οι πόλεις κατά μήκος του: Μινεσότα, βόρεια Ντακότα, Μανιτόμπα και ιδιαίτερα το Γουίνιπεγκ. Για πολλές μέρες δέκα χιλιάδες σπίτια ήταν κάτω από τα νερά του, ζημιές 855 εκατομμύρια δολάρια, εκατό χιλιάδες άνθρωποι εκκένωσαν τις περιοχές, ένας πνιγμένος. Η συναυλία που έγινε στους Maple Leaf Gardens για να συγκεντρωθούν χρήματα για το ταμείο ανακούφισης πλημμύρων είχε θετικό αποτέλεσμα, αφού μεταδόθηκε και από το ραδιόφωνο. Συμμετείχαν δε οι: Συμφωνική Ορχήστρα Τορόντο, Jack Carson, Gisele Lafleche, George Formby, Fred Warning, Leslie Bell κ.ά.
Το Βιετνάμ απασχόλησε πλήθος καλλιτεχνών στις Ηνωμένες Πολιτείες και για χρόνια γίνονταν πολλές συναυλίες διαμαρτυρίας. Μεταξύ αυτών, πραγματοποιήθηκαν και κάποιες ανθρωπιστικές συναυλίες όπως αυτές του 1979 σε έξι πόλεις του Καναδά, υπέρ των προσφύγων από το Βιετνάμ, Καμπότζη και Λάος στον Καναδά, των λεγόμενων τότε “ανθρώπων - βάρκες” (boat people). Για την ιστορία να αναφέρουμε πως πάνω από ένα εκατομμύριο άνθρωποι από τις παραπάνω χώρες τράπηκαν σε φυγή μετά το τέλος του πολέμου στο Βιετνάμ, το 1975. Εξήντα χιλιάδες από αυτούς, έφτασαν στον Καναδά όπου, αν και αρχικά υπήρχαν έντονες αντιδράσεις από μερίδα των ντόπιων στην παρουσία των νεοφερμένων προσφύγων (ο συνασπισμός των εθνικών πολιτών στο γνωστό τροπάριο του “θα μας πάρουν τις δουλειές”, “ανησυχείτε περισσότερο γι’ αυτούς τους ξένους πρόσφυγες κι όχι για τους φτωχούς καναδούς” κλπ) , η κυβέρνηση συνέτρεξε αυτούς και αρκετοί καλλιτέχνες επίσης. Από τις συναυλίες που δόθηκαν, και στις οποίες συμμετείχαν καλλιτέχνες όπως οι Hill Dan, Liona Boyd, Murray McLauchlan, συγκεντρώθηκαν χρήματα για να βοηθήσουν τους πρόσφυγες στην εγκατάστασή τους στον Καναδά.
Από τη δεκαετία του ’60 με τα ανθρωπιστικά μηνύματα και τις ανάλογες εκδηλώσεις, χρειάστηκε να περάσουν αρκετά χρόνια και να φτάσουμε στα ‘80ς για να δούμε τους ροκ σταρ να συμμετέχουν σε αφιλοκερδείς συναυλίες με σκοπό τον έρανο για αναξιοπαθούντες. Ίσως η μόνη σημαντική διοργάνωση στο εξωτερικό ήταν αυτή του George Harrison το 1971, το “Κοντσέρτο για το Μπαγκλαντές”.Η μεγαλύτερη και πιο ουσιαστική συμβολή της μουσικής, σαν ενέργεια με ευρύ αντίκρισμα που συμπαρέσυρε κι άλλες ακόμη, θεωρείται ακόμη μέχρι σήμερα η BAND AID του Bob Geldorf των Boomtown Rats.
Λέγεται πως όλα ξεκίνησαν ένα βράδυ που ο Geldorf είδε σε ντοκιμαντέρ του BBC ένα παιδί να πεθαίνει από πείνα στην Αιθιοπία. Τι είχε γίνει; Η Αιθιοπία που ότι είχε βγει από έναν 20ετή εμφύλιο πόλεμο με πάνω από ένα εκατομμύριο νεκρούς, χιλιάδες πρόσφυγες από τις επαρχίες της χώρας προς το Σουδάν, αντιμετωπίζει και μια διετή ξηρασία, με αποτέλεσμα το 1984 οχτώ εκατομμύρια άνθρωποι, τα περισσότερα παιδιά, να είναι θύματα μιας καταστρεπτικής πείνας, του λιμού που χτύπησε τη χώρα, με εκατοντάδες καθημερινούς θανάτους.
Ο Geldorf αποφάσισε να κάνει κάτι. Πήρε λοιπόν την πρωτοβουλία να μαζέψει σ’ ένα στούντιο του Notting Hill στο Λονδίνο 36 βρετανούς καλλιτέχνες και να ηχογραφήσουν ένα τραγούδι, προκειμένου να συγκεντρωθούν χρήματα για τα θύματα του λιμού στην Αιθιοπία. Ήταν το ιστορικό “Do they know it’s Christmas?”, που έγραψε ο ίδιος μαζί με τον Midge των Ure Ultravox, το οποίο τραγούδησαν εκτός των δύο οι: Bananarama, Boomtown Rats, Phil Collins, Duran Duran, David Bowie, Culture Club, Frankie Goes to Hollywood, Heaven 17, Cool and the Gang, Annie Lennox, Marilyn, George Michael, Spandau Ballet, Status Quo, Sting, U2, Ultravox, Paul Weller, Paul Yong. Η ομάδα αυτή έγινε γνωστή ως BAND AID, το single εκτοξεύθηκε στο νούμερο 1 πωλήσεων στην Μεγάλη Βρετανία κι έκτοτε δεν ξεπεράστηκε, αφού παραμένει αυτό με τις μεγαλύτερες πωλήσεις ποτέ.
Στις ΗΠΑ έγινε χρυσό, αλλά μεγαλύτερη επιτυχία ήταν πως ενέπνευσε αμερικανούς καλλιτέχνες, το γκρουπ που δημιούργησαν ονομάστηκε USA FOR AFRICA, να κάνουν το ίδιο με το πασίγνωστο τραγούδι “We are the World” που έγραψαν ο Michael Jackson κι ο Lionel Richie, με παραγωγό τον Quincy Jones. Όπως επίσης και πενήντα κορυφαίους Καναδούς καλλιτέχνες να συγκροτήσουν την ομάδα CANADA’S NORTHERN LIGHTS που τραγούδησε το “Tears are not enough”, κομμάτι που έγραψε ο David Foster σε στίχους των Bryan Adams και Jim valance, από λυρικά γαλλικά ποιήματα της Rachel Paiement, και με τη συνεργασία του Paul Hyde και της ομάδας Payolas. Το single που πούλησε πάνω από 300.000 αντίτυπα, τραγουδήθηκε από καλλιτέχνες όπως: Bryan Adams, Salome, Liona Boyd, Tom Cochraine, Paul Hyde, Joni Mitchell, Neil Young, Paul Shaffer κ.ά.
Στις προσπάθειες ανακούφισης της πείνας στην Αιθιοπία συνέδραμαν πολλές άλλες χώρες. Στη Γερμανία με το “Nackt Im Air”, στη Γαλλία “Ethiopie”, στην Αυστραλία “African tragedy”, στην Λατινική Αμερική “Cantare Cantaras” και στην Αφρική “Το Ταμ Ταμ κλαίει για την Αιθιοπία”.
Λίγους μήνες μετά, το Μάρτιο του 1985, όταν οι Geldorf και Ure δέχονταν το βραβείο Novello για το τραγούδι τους , η πρώτη αποστολή βοήθειας σε τρόφιμα και φάρμακα της BAND AID, αξίας οχτώ εκατομμυρίων δολαρίων, έφτανε στην Αιθιοπία. Ξεχωριστά η βοήθεια της USA for AFRICA και του CANADA’S NORTHERN LIGHTS.
Ο πρωτεργάτης Geldorf θεώρησε πως αυτό δεν έφτανε και κινητοποιήθηκε για τη διοργάνωση δύο συναυλιών - μαμούθ στο Λονδίνο και τη Φιλαδέλφεια, με στόχο να τελειώσει η πείνα στην Αιθιοπία. Εξήντα καλλιτέχνες, τα μεγαλύτερα ονόματα της διεθνούς σκηνής απευθύνονταν σ’ ένα παγκόσμιο κοινό 1,5 δις ανθρώπων με στόχο να μαζευτούν 100 εκατ. δολάρια αλλά και να υπάρξει δημόσια ευαισθητοποίηση για τον λεγόμενο Τρίτο Κόσμο, ώστε να διατηρηθεί το παγκόσμιο ενδιαφέρον και τα επόμενα χρόνια. Έτσι έγινε το LIVE AID 13 Ιουλίου 1985, η μαραθώνια συναυλία, που διήρκεσε 16 ώρες, στα στάδια Wembley στο Λονδίνο και JFK στη Φιλαδέλφεια, το οποίο είδαν ζωντανά 162.000 θεατές , μεταδόθηκε από τα ραδιόφωνα όλου του κόσμου και το είδαν σχεδόν δύο δισεκατομμύρια άνθρωποι σε 150 χώρες από τα βίντεο λινκ του Λονδίνου, Φιλαδέλφεια, Μελβούρνη, Βιέννη, Χάγη, Μόσχα, Κολωνία!
Στο stage του Λονδίνου οι: Paul McCartney, David Bowie, Adam Ant, Elvis Costello, BB King, Pretenders, Paul Young, Spandau Ballet, Cliff Richard, Bryan Ferry, Pete Townshed, Paul Weller, Status Quo, Alison Moyet, Ultravox, Howard Gonew, Nik Kershaw, Inxs, Queen, Phil Collins, ο οποίος έπαιξε και στο stage της Φιλαδέλφεια την ίδια μέρα, μαζί με τους: Madonna, Thompson Twins, Tina Turner, Mick Jagger, Bob Dylan, Keith Richard, Ron Wood, Led Zeppelin, Black Sabbath, Ozzy Osbourne, Neil Young, Tom Petty, The Cars, Bryan Adams, Eric Clapton, Dire Straights, Joan Baez, The Beach Boys, Duran Duran και ο Μπόνο των U2 που προτίμησε να εμφανιστεί στις ΗΠΑ.
Αν και αντιμετώπισε πολλά προβλήματα ο Geldorf στην προσπάθειά του να ενώσει τους καλλιτέχνες -αρκετοί όπως ο Bruce Springsteeen, o Michael Jackson, δεν συμμετείχαν λόγω ανειλημμένων υποχρεώσεων, όπως του είπαν, o Prince τον δυσκόλεψε, κάποιες μπάντες είχαν να παίξουν χρόνια μαζί. Αν και το live στις ΗΠΑ έμοιαζε πιο φτωχό, λιγότερο αυθόρμητο και συμμετοχικό, περισσότερο μάρκετινγκ και σόου μπιζ, ήταν και οι δηλώσεις του Dylan πως μερικά από αυτά τα χρήματα θα μπορούσαν να πάνε στους αμερικανούς αγρότες (κάτι που έκανε αργότερα η FARM AID η οποία συστήθηκε γι’ αυτόν ακριβώς το σκοπό)-χαρακτηρίστηκε ηλίθια κι εθνικιστική άποψη από αρκετά media και από τον Geldorf. Αν και μερικοί όπως ο Lionel Ritchie, κοίταζαν να κάνουν μόνο μια εντυπωσιακή εμφάνιση, κι αν το κονσέρτο της Αγγλίας χαρακτηρίσθηκε μια εμπνευσμένη συνάθροιση για την ουσία, ενώ το άλλο των ΗΠΑ απλώς ένα “joke”. Ωστόσο αυτό που έπρεπε να φέρει, το έφερε: λεφτά για όσους πέθαιναν στην Αιθιοπία από πείνα και αρρώστιες.
Μέχρι το τέλος του σώου στο Λονδίνο, που ο Paul McCartney και ο Pete Townshend στους ώμους τους τον Geldorf πάνω στη σκηνή, είχαν συγκεντρωθεί 70 εκατομμύρια δολάρια (!)Και μέχρι το 1992, η BAND AID συγκέντρωσε συνολικά πάνω από 144 εκατομμύρια δολάρια. Τότε ήταν που “έκλεισε” και ο Geldorf δήλωνε “εφτά χρόνια τώρα μπορείτε να δείτε τη βοήθεια που δώσατε στην Αφρική, στα δέντρα, τα χωράφια, στα ζώα, τα σχολεία, τα νοσοκομεία , τα φάρμακα, τη στέγαση, στο νερό …κάποτε είπα πως θα είμαστε πιο δυνατοί στην ανάμνηση από την πραγματικότητα και τώρα είμαστε αυτή η ανάμνηση”.
Το 1989 κυκλοφόρησε το BAND AID No 2 και το Νοέμβριο του 2004 ένα DVD δέκα ωρών, καθώς και μια νέα βερσιόν του “Do they know it’s Christmas?” για να βοηθηθούν τα θύματα του εμφυλίου πολέμου στο Σουδάν, με συμμετοχή των: Bono, McCartney, Dido, Robbie Williams κ.ά Επίσης σε νέα εκτέλεση βγήκε πριν λίγους μήνες το “We are the world” που έγινε “We are the future”, σε παραγωγή πάλι του Quincy Jones, αλλά με νέους ερμηνευτές: Αλίσια Κις, Τζέι Ζεντ, Αντρέα Μποτσέλι, Νόρα Τζόουνς, Ατζελίνα Τζολί και λίγοι από τους παλιούς όπως ο Γιουσού Ντουρ, Μωχάμετ Άλι και Νάταλι Κόουλ. Τα έσοδα από αυτή τη κυκλοφορία θα διατεθούν για τις ανάγκες των παιδιών που ζουν στις ερημωμένες από πόλεμο και λιμούς περιοχές της αφρικανικής ηπείρου.
Φαίνεται πως οι καναδοί καλλιτέχνες συμμετέχουν πολύ συχνά σε εκδηλώσεις υπέρ θυμάτων από θεομηνίες. Το καλοκαίρι του 1996 η περιοχή του Saguenay του Κεμπέκ επλήγη από χειμαρρώδεις βροχές κι ολόκληρα χωριά θάφτηκαν κάτω από τη λάσπη. Η συναυλία που δόθηκε για υποστήριξη των πληγέντων συγκέντρωσε πάνω από 4.3 εκατομμύρια δολάρια. Το Μάιο του 1997 ο Red River ξεχείλισε και πάλι και πλημμύρισαν και πάλι χωριά, άνθρωποι ξεσπιτώθηκαν. Η συναυλία υπέρ τους επέφερε έσοδα περισσότερα από δύο εκατομμύρια δολάρια. Το Φεβρουάριο 1998 άγρια θύελλα πάγου χτύπησε το ανατολικό Οντάριο και το νότιο Κεμπέκ. Η ανοιχτή συναυλία στην Οττάβα και ο τηλεμαραθώνιος βοήθησαν με πέντε εκατομμύρια δολάρια. Ενώ τον Οκτώβριο του 2002 έγιναν δύο μεγάλες συναυλίες στο Κάλγκαρι και το Έντμοντον, προκειμένου να βοηθηθούν οι καναδοί αγρότες που είχαν καταστραφεί οικονομικά από την διετή περίοδο ξηρασίας. Και το 2003 οι φοβερές πυρκαγιές στην ευρύτερη περιοχή του Βανκούβερ κινητοποίησαν και πάλι τους καναδούς καλλιτέχνες και πολίτες. Η μεγαλύτερη πάντως διοργάνωση στον Καναδά έγινε τον Ιούλιο του 2003 στο Τορόντο για να υποστηριχθεί η αποκατάσταση της πόλης από την επιδημία SAR (η γνωστή μεταδοτική ασθένεια και το Τορόντο την πιο επηρεασθείσα πόλη εκτός Ασίας). 450.000 θεατές στην μεγαλύτερη συναυλία της χώρας μέχρι σήμερα, με ονόματα όπως Rolling Stones, Sam Roberts, Jann Arden, Justin Timberlake, Jim Belushi, Dan Aykroyd κ.ά.
Οι πόλεμοι, εμφύλιοι ή μη, στην Αφρική και οι συνέπειές τους -πείνα, ασθένειες, φτώχια, προσφυγιά, ορφανά παιδιά- ήταν κι εξακολουθούν να είναι ο κυριότερος λόγος που κατά καιρούς ενώνουν καλλιτέχνες τις προσπάθειές τους προκειμένου να καταφέρουν να συγκεντρώσουν την προσοχή και τα χρήματα του -κυρίως- δυτικού κόσμου στην πιο προβληματική ήπειρο.
Η NET AID, μια μακροπρόθεσμη πρωτοβουλία που δημιούργησαν από κοινού το Αναπτυξιακό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών (UNDP) και η εταιρεία Cisco Systems για να κινητοποιεί διαδίκτυο, τηλεόραση, ραδιόφωνο και καλλιτέχνες εναντίον της φτώχιας, έχει κατά καιρούς διοργανώσει αρκετά events με στόχο να ενημερώσει το παγκόσμιο κοινό και να συγκεντρώσει τους απαραίτητους πόρους για την υλοποίηση προγραμμάτων καταπολέμησης της φτώχιας. Μεγάλα κονσέρτα έγιναν υπέρ των προσφύγων του Κόσοβο και κατά της φτώχιας στις αφρικανικές χώρες τον Οκτώβριο του 1999 στο Λονδίνο, Γενεύη και Νιου Τζέρσευ, με συμμετοχή διάσημων καλλιτεχνών, όπως Celine Dion, Bono, Eurhythmics, George Michael, Robbie Williams, Pete Townshed, Sheryl Crow, Jimmy Page, Sting, Zuccero, Bryan Adams (ο οποίος συμμετέχει σε πάρα πολλές τέτοιες διοργανώσεις, από της Greenpeace μέχρι συναυλίες για τον Καρκίνο του Μαστού), Bush, Puff Daddy, Jewel, David Bowie, Bryan Ferry, Busta Rhymes, Counting Crows.
Και αυτόνομα ορισμένοι καλλιτέχνες έχουν ασχοληθεί με την Αφρική. Ο Λουτσιάνο Παβαρότι το 2002 έδωσε στη γενέτειρά του Μοδένα μία συναυλία για την Αγκόλα, με συμμετοχή στη χορωδία που τον συνόδευε παιδιών από καταυλισμό αγκολέζων προσφυγόπουλων στη Δυτική Ζάμπια. Το ταξίδι χρηματοδότησε ο ίδιος και διοργάνωσε η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες. Η συναυλία “Ο Παβαρότι και οι Φίλοι του για την Αγκόλα”, όπου συμμετείχαν επίσης οι Lou Reed, James Brown, Andrea Boccelli, Sting, Grace Jones, απέφερε μαζί με τις καταχωρήσεις στον τύπο και τους δωρητές πάνω από τρία εκατομμύρια ευρώ. Για την υγειονομική περίθαλψη των προσφύγων και την προοδευτική τους ενδυνάμωση ώστε να έχουν κάποια στιγμή αυτάρκεια από γεωργικές ή άλλες δραστηριότητες.
Το AIDS έχει ευαισθητοποιήσει πολλές φορές τους διάσημους μουσικούς. Για τρία χρόνια, το 1994, το 1995 και το 1996 έγιναν στη Νέα Υόρκη μεγάλες συναυλίες, τα LIFEBeat’s (Beat Goes on Trilogy) αφιερωμένες στον αγώνα κατά του AIDS, με τους Barbara Streisant, Deborah Harry, Queen Latifah, Gloria Estefan, Chris Isask, Patti Smith, Jon Bon Jovi, Chaka Khan κλπ. Το 1995 επίσης στη Νέα Υόρκη η νέα μουσική σκηνή της πόλης έδωσε το παρόν στο Urban Aid (Salt N Pepa, Wu -Ta Clan, Notorious Big, Soul For Real). Και το 2000 η Music Industry Fights Aids διοργάνωσε κονσέρτα την παγκόσμια Ημέρα του Aids, όπως κάθε χρόνο από τότε, με pop stars αγαπημένους στο νεανικό κοινό του MTV: Pink, Destiny’s Child, 98 Degrees, Mya, Jessica Simpson, Monica.
Σημαντικότερη συναυλία για το Aids θεωρείται η 46664 (ο αριθμός του Μαντέλα ως κρατούμενου στις φυλακές) που έγινε στο Κέηπ Τάουν της Νότιας Αφρικής στις 29 Νοεμβρίου 2003. Επικεφαλής της διοργάνωσης ο Νέλσον Μαντέλα, ο οποίος μίλησε για τραγωδία άνευ προηγουμένου, αναφερόμενος στην εξέλιξη της ασθένειας στην Αφρική, κι έκανε έκκληση για άμεση δράση. Beyonce, Bono, Peter Gabriel, Queen (ξανάπαιξαν μετά την τελευταία τους περιοδεία το 1986, όταν αρρώστησε από Aids ο Freddie Mercury, που πέθανε το 1991) Eurhythmics, Baaba Maal, Youssou Ndour, The Corrs, Jimmy Cliff, Paul Oakenfold, Ladysmith Black Mambazo, Anastacia, Yvonne Chaka Chaka, βοήθησαν στην καμπάνια σε μια χώρα που έχει το μεγαλύτερο αριθμό φορέων. Τα έσοδα από τη συναυλία και το DVD που βγήκε στη συνέχεια διατέθηκαν για την καταπολέμηση της μάστιγας του αιώνα, όπως και τα έσοδα του DVD “LOVE UNITED”, όπου 41 κορυφαίοι ποδοσφαιριστές συγκροτούν την ομώνυμη ομάδα και τραγουδούν το κομμάτι του Πασκάλ Ομίσκο και του Γιουσού Ντουρ.
Μια πλειάδα αμερικανών καλλιτεχνών έδωσαν χωρίς δεύτερη σκέψη το παρόν στη μεγάλη συναυλία “The Concert for New York”, μετά το τρομοκρατικό χτύπημα της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 στη Νέα Υόρκη. Δεν θα ανήκε στις ανθρωπιστικές συναυλίες εκείνη της 18ης Οκτωβρίου, αν είχε γίνει μόνο για να καταδικάσει το χτύπημα, αλλά τα έσοδα πήγαν στις οικογένειες των θυμάτων που χάθηκαν στους δίδυμους πύργους, πολίτες, πυροσβέστες κλπ. Το ίδιο ισχύει και για το άλλο κονσέρτο στην Ουάσιγκτον “United We stand” στις 21 Οκτωβρίου, όπως και για το “Alliance of Neighbors” στο Νιου Τζέρσι 18 και 19 Οκτώβρη. Πάνω από εκατό διάσημα ονόματα συμμετείχαν, από Bowie και Jagger μέχρι Ricky Martin και Springsteen. Όλοι.
Για τα παιδιά του Ιράκ, οι Paul McCartney, George Michael, Avril Lavigne, David Bowie συμμετείχαν σ’ ένα φιλανθρωπικό άλμπουμ, το “HOPE”, που ηχογραφήθηκε για τον οργανισμό WAR CHILD. Η συνεισφορά τους στόχο είχε την ανακούφιση των απολύτως αθώων θυμάτων του πολέμου. Αλλά και ο ιταλός τενόρος Λουτσιάνο Παβαρότι έδωσε το Μάιο του 2003 τη δέκατη συναυλία στη Μοδένα της ομάδας που έχει συγκροτήσει “Ο Παβαρότι και οι Φίλοι του”, προς όφελος της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και συγκεκριμένα για την αρωγή των ιρακινών προσφύγων στο Ιράν.
Κονσέρτα συμπαράστασης στα θύματα των πλημμύρων στη κεντρική Ευρώπη το καλοκαίρι του 2002, στους πληγέντες από το μεγάλο σεισμό στο Niigata της Ιαπωνίας το 2004, για τα θύματα του πυρηνικού ατυχήματος στο Τσερνομπίλ της Ουκρανίας. Και μόλις τον Οκτώβρη του 2004 για τα αγγελούδια που χάθηκαν στο σχολείο του Μπεσλάν της επαρχίας Οσετίας στη Ρωσία, για τις οικογένειές τους και τα παιδιά που έζησαν αλλά με πληγές απ’ όσα είδαν τα μάτια τους από τους τσετσένους τρομοκράτες. Ανθρώπινες πληγές, μεγάλες συναυλίες.
Σημαντική ήταν η κινητοποίηση στις αρχές του νέου χρόνου, μετά το καταστροφικό τσουνάμι για τις χώρες της νοτιοανατολικής Ασίας. Είδαμε και προσωπικές συνεισφορές διάσημων ονομάτων -από Σουμάχερ μέχρι Μακ Κάρτνεϊ- τηλεμαραθώνιο του καναλιού NBC με συμμετοχή Eric Clapton, Madonna, Roger Waters, Diana Ross, συναυλία στο Δουβλίνο με επικεφαλής τον παλαίμαχο Johnny Logan και στην Αυστραλία από τον Sting. Οι Linkin Park προσέφεραν 100.000 δολάρια στον Αμερικανικό Ερυθρό Σταυρό, οι Boy George και Cliff Richard ηχογράφησαν ένα τραγούδι για την πληγείσα περιοχή και συμμετείχαν σε συναυλία στην Ουαλία για το σκοπό αυτό, ο Ozzy Osbourne έδωσε 190.000 δολάρια και ο κιθαρίστας των Queen Bryan May προσέφερε τα έσοδα από την παράστασή τους στο Λονδίνο “We will rock you”. Ο Καναδάς και πάλι έδωσε το παρόν με το κονσέρτο “Canada for Asia”, όπως και πολλοί καλλιτέχνες σε άλλες χώρες.
Όχι τόσο μεγάλης εμβέλειας, αλλά η πιο πρόσφατη μεγάλη διοργάνωση ήταν στις 6 Φεβρουαρίου φέτος, πάλι για την Αφρική, για τα παιδιά της Αιθιοπίας και της Σομαλίας. Στα εξηκοστά γενέθλια του Bob Marley, η σύζυγός του Rita διοργάνωσε μια σειρά εκδηλώσεων στην Αντίς Αμπέμπα, στις οποίες συμμετείχαν μεταξύ άλλων οι Harry Belafonte, Youssou Ndour, Baaba Maal, με κεντρικό σύνθημα “Αφρική ενώσου” από το γνωστό τραγούδι του Marley.
ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Πολλές φορές οι μουσικοί κι άλλοι καλλιτέχνες στη χώρα μας ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα φορέων κι έλαβαν μέρος σε εκδηλώσεις με ανθρωπιστικό χαρακτήρα. Από τη συγκέντρωση βοήθειας για παιδιά του Τρίτου Κόσμου ή εμπόλεμων περιοχών, μέχρι για ένα και μόνο παιδί που χρειαζόταν χρήματα για άμεση ιατρική φροντίδα, για τοξικομανείς ή για το Aids.
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά των Ναρκωτικών, στις 25 και 26 Ιουνίου, είχαμε πλήθος εκδηλώσεων, αρκετές από αυτές μουσικές, με στόχο, όχι να συγκεντρωθούν χρήματα, αλλά να ενημερωθεί και να ευαισθητοποιηθεί η κοινή γνώμη για το φλέγον αυτό κοινωνικό θέμα. Εκτός από τα μουσικά συγκροτήματα των θεραπευτικών κοινοτήτων που έπαιξαν στις εκδηλώσεις, Λουδοβίκος των Ανωγείων και Λιζέτα Καλημέρη έδωσαν το παρόν στην Ηλιούπολη.
Στα εν Ελλάδι τεκταινόμενα θα συμπεριλάβουμε και την Diana Ros, όπως και τους Soweto Gospel Choir, μιας και οι συναυλίες τους εδώ έγιναν. Η πρώτη στο Μέγαρο Μουσικής στις 30 Ιουνίου, και τα έσοδα διατέθηκαν για την ενίσχυση του προγράμματος ενάντια στο στίγμα της ψυχικής ασθένειας. Όσο για το πολυμελές, 30 τον αριθμό, συγκρότημα από τη Νότιο Αφρική που εμφανίστηκε στον Λυκαβητό 24,25 και 26 Ιουνίου, είναι γνωστό πως ξεκίνησαν εδώ και δύο χρόνια διεθνή περιοδεία ιδρύοντας δικό τους φιλανθρωπικό ίφρυμα, το "Nkosi's Haven/Vukani" ("Ξεσηκώσου, κάνε κάτι"). Μέσα από αυτό, τα έσοδα από τις συναυλίες τους και τις πωλήσεις των CD, τα διαθέτουν για εγκαταστάσεις θυμάτων του Aids που δεν λαμβάνουν άλλη δημόσια ή ιδιωτική χρηματοδότηση.
Η τελευταία μεγάλη συναυλία στο ΟΑΚΑ, που διοργάνωσε η ΕΡΤ με στόχο τόσο τα εισιτήρια, όσο και τα έσοδα από τα CD της συναυλίας που ηχογραφήθηκε, να συνδράμουν τους κατοίκους των χωρών της νοτιοανατολικής Ασίας που επλήγησαν από το καταστροφικό παλιρροϊκό κύμα. Ο κόσμος γέμισε το στάδιο και δεν ήταν μόνο οι πενήντα καλλιτέχνες που τον έφεραν μέχρι εκεί, αλλά μια γενικότερη ανταπόκριση όλες τις προηγούμενες μέρες. Για την ιστορία να αναφέρουμε τα ονόματα των καλλιτεχνών: Φαραντούρη, Σαββόπουλος, Αρβανιτάκη, Νταλάρας, Γαλάνη, Αλεξίου, Πρωτοψάλτη, Γλυκερία, Μικρούτσικος, Παπαδημητρίου, Κότσιρας, Παπακωνσταντίνου, Κραουνάκης, Πλέσσας, Τόκας, Πασπαλά, Περίδης, Ανδρέου, Πορτοκάλογλου, Ανδρεάτος, Χατζηγιάννης, Τσακνής, Τσαλιγοπούλου, Ανδριόπουλος, Χαλκιάς, Ασλανίδου, Δάρα, Κανά, Λιδάκης, Κορκολής, Μακεδόνας, Μαρκόπουλος, Μάλαμας, Μαχαιρίτσας, Μητροπάνος, Μητσιάς, Μπάσης, Χαλκιάς, Φραγκούλης, Πολυκανδριώτης, Ρέμος, Τερζής, Σπείρα Σπείρα, Φάμελλος, Τρίφωνο, Τζιτζιμίκας, η Ορχήστρα Σύγχρονης Μουσικής της ΕΡΤ υπό τη διεύθυνση Ανδρέα Πυλαρινού.
Η ίδια Ορχήστρα υπό τον ίδιο μαέστρο έχει εμφανιστεί σε αρκετά φιλανθρωπικά γκαλά, όπως στο Ηρώδειο τον Ιούνιο 2004, για την οικονομική ενίσχυση των πληγέντων παιδιών του πολέμου στη Γιουγκοσλαβία, στην Παλαιστίνη και στο Ιράκ. Μαζί τους οι Μίλβα, Ελένη Βιτάλη, Κώστας Μακεδόνας, Κωνσταντίνος Παλιατσάρας, Μαρία Σουλτάτου, Τζίνα Φωτεινοπούλου, Θεοδοσία Στίγκα, Πετρολούκας Χαλκιάς και Χρήστος Κωνσταντίνου.
Στο Μέγαρο Μουσικής επίσης έχουν γίνει μια σειρά εκδηλώσεων, πολλές για τους πρόσφυγες σε συνεργασία με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ. Ας μη ξεχνάμε πως στις 20 Ιουνίου είναι η Παγκόσμια Ημέρα των Προσφύγων που εορτάζεται με events κάθε χρόνο σε 70 χώρες, και στη δική μας. Μαρκόπουλος, Φραγκούλης, Νταλάρας και Έμα Σάπλιν είναι μερικοί από τους καλλιτέχνες που συμμετείχαν.
Λίγο πολύ είναι γνωστά τα ονόματα τραγουδιστών, συνθετών και συγκροτημάτων που συχνά πυκνά ευαισθητοποιούνται -για τους καλόπιστους- και συμμετέχουν σε τέτοιες ιστορίες. Όπως είναι γνωστό πως τέτοιες συναυλίες συνήθως δεν είναι καλά προετοιμασμένες, δεν έχουν συνοχή ή είναι υποτονικές. Αξεπέραστη μουσικά και εικαστικά η παράσταση του Jean Michael Jarre στο Ηρώδειο, το ηχοθέαμα “Ύμνος στην Ακρόπολη” στις 18 Ιουνίου 2001. Ο πρωτοπόρος της ηλεκτρονικής μουσικής έπαιξε για να συγκεντρωθούν οι απαραίτητοι πόροι ώστε να γίνει στη χώρα μας το πρώτο νοσηλευτικό ίδρυμα για παιδιά που πάσχουν από καρκίνο.
Κάποιες από αυτές τις συναυλίες ήταν καλές καλλιτεχνικά, αλλά προηγείται η επίτευξη του στόχου. Όπως είπε και ο Bob Geldorf “Ο σκοπός μας ήταν να μαζέψουμε όσο το δυνατόν πιο πολλά λεφτά. Περισσότερα λεφτά, περισσότερες ζωές. Αν μία μπάντα πούλαγε ένα εκατομμύριο δίσκους, σήμαινε ότι τη συναυλία θα την έβλεπαν περισσότεροι άνθρωποι απ’ ότι, αν πούλαγαν χίλιους. Αν περισσότεροι καλλιτέχνες συμμετείχαν, περισσότεροι άνθρωποι θα ζούσαν. Αν είχα να επιλέξω ανάμεσα στους Street Pulse ή στους Wham γι’ αυτό το σώου, ε! θα επέλεγα τους Wham.”
Σκέφτομαι λοιπόν πως όταν εξασθενεί μέχρι που σταματά η κάλυψη από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης με εικόνες δυστυχίας, όλοι μας ξεχνάμε. Μέχρι την επόμενη καταστροφή. Η εξοικείωση με το πόνο και το θάνατο ταιριάζει με τους αριθμούς και τα στατιστικά στοιχεία που μιλούν, αλλά είναι τόσο μακριά από την ανάσα του θανάτου! Ήταν πράγματι συγκινητική η έμπρακτη συμπαράσταση του κόσμου, παντού. Όμως, η εκ των πραγμάτων αποχή, η απόσταση από τη φρίκη, ιδιαίτερα των δυτικών, και το εφήμερο της κατανάλωσης τραγικών πλάνων θυμάτων, θα σταματούσε την συμπαράσταση αν η εικόνα έπαυε με τη σειρά της να συντηρεί τη φρίκη. Κι έτσι έγινε. Όπως πάντα.
Το ίδιο συνέβη και με την πρωτοφανή συμμετοχή των ελλήνων στον έρανο συμπαράστασης. Ήταν φανερό πως τα μοιραία κύματα του Ινδικού και οι συνέπειές τους συντάραξαν ψυχικά το ελληνικό τοπίο, που ανταποκρίθηκε με μια υπερπροσπάθεια για τους χαλεπούς –οικονομικά- καιρούς που ζει, με στήριξη που έφτανε σε επίπεδο πρωταθλητισμού μπροστά στους οικονομικούς γίγαντες της γης. Ξάφνιασε τους έξω, ακόμη κι εμάς τους ίδιους το αποτέλεσμα.
Τα “γιατί” αυτής της κινητοποίησης μπορούν να είναι αρκετά κι όλα να έχουν μία βάση. Από την κατανόηση του τι σημαίνει για τον έλληνα “όπου φτωχός κι η μοίρα του” μέχρι τον εγωισμό και την επίδειξη. Από το ότι λειτουργήσαμε αυθόρμητα, παρορμητικά, υπό τη πίεση εικόνων κι ειδήσεων για το θέμα, μέχρι την ευαισθησία μας προς κάθε αδύνατο. Κι ακόμη μια ομοιότητα που διαπιστώνουμε με τους εκεί ιθαγενείς, λαούς με ξεχωριστά ήθη και παραδόσεις που έγιναν υπάλληλοι πολυεθνικών στις υπηρεσίες του τουρισμού για να μπορέσουν να επιβιώσουν. Μια ομοιότητα που στη συνείδησή μας έγινε ταύτιση κι αίσθηση εσωτερικού χρέους να βοηθήσουμε. Το κύμα αυτό συμπαρέσυρε καλλιτέχνες που πρόσφεραν δημιουργίες τους για να συγκεντρωθούν χρήματα υπέρ των θυμάτων της θεομηνίας.
Η ανταπόκριση ήταν αληθινά συγκινητική, αλλά η φιλανθρωπία είναι σα να δίνεις ένα παυσίπονο σε ασθενή που χρήζει χρόνιας θεραπείας. Η φιλευσπλαχνία, μια καλή ελεητική πράξη διαφέρει από την ιδέα και την αξία του ανθρωπισμού να ζήσουμε και να δημιουργήσουμε σαν ελεύθερα όντα μέσα σε μια οργανωμένη πολιτική κοινωνία. Πόσο μάλλον από το ανθρωπιστικό κίνημα… Η φιλανθρωπία αφορά το επίκαιρο, δε λύνει το πρόβλημα και δε μπορεί να υποκαθιστά συντεταγμένες πολιτείες. Οι κυβερνήσεις δεν είναι δυνατόν να επαφίενται στους καλλιτέχνες και τους διανοούμενους για να ασκήσουν κοινωνική πολιτική. Η φιλανθρωπία έχει ημερομηνία λήξης.
ΟΤΑΝ ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ
Είκοσι χρόνια μετά το ιστορικό LIVE AID, τις δίδυμες συναυλίες σε Λονδίνο και Φιλαδέλφεια, ο "εγκέφαλος" Μπομπ Γκέλντορφ της μουσικής εκστρατείας για τη σωτηρία της εξαθλιωμένης Αφρικής, επέστρεψε πιο δυνατός με την πρωτοβουλία, στις 2 Ιουλίου, για το "LIVE 8". Πέντε πόλεις, πέντε τεράστιες συναυλίες με στόχο να εγείρει ένα παγκόσμιο ανθρώπινο κύμα που θα πολιορκήσει τα οκτώ αφεντικά του πλανήτη ("G8") που θα μαζευτούν 6-9 Ιουλίου για να αποφασίσουν για τις τύχες του κόσμου. "Αυτοί είναι το G8, αλλά εμείς είμαστε 6 δισεκατομμύρια", διακηρύσσει τις αρχές του το LIVE 8.
Ανθρωπισμός, ακτιβισμός και νότες. Η διακήρυξη αρχών του LIVE 8 ορθή - κοφτή: "Στην Αφρική κάθε μέρα χάνονται 50.000 άνθρωποι από πείνα, Aids, φυματίωση, διάρροια. Θα μπορούσαν να είχαν σωθεί. Στις 8 Ιουλίου οι ηγέτες μέσα σε ένα δωμάτιο θα μπορούν να σώσουν εκατομμύρια ζωές. Θα το κάνουν μόνο αν τους το υποδείξουν εκατομμύρια άνθρωποι". Το μήνυμα των συναυλιών στο Λονδίνο, Παρίσι, Βερολίνο, Ρώμη, Φιλαδέλφεια είναι να συνειδητοποιήσει ο δυτικός κόσμος το πρόβλημα της Αφρικής, να διαγραφεί το χρέος των αφρικανικών κρατών ύψους 80 δις δολλάρια από την Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, να διπλασιαστεί η οικονομική ενίσχυση από τις πλουσιότερες χώρες και να θεσπιστούν κανόνες διαφάνειας στο εμπόριο.
Εξήντα πέντε πρωτοκλασάτα ονόματα της διεθνούς μουσικής σκηνής, εκατοντάδες χιλιάδες θεατές στις πέντε πόλεις και δύο δις από τηλεόραση και διαδίκτυο, τραγουδούν για να ακουστούν, να ταρακουνήσουν τον πλανήτη. Κι αυτό είναι μόνο η αρχή. Μετά τις συναυλίες στις 2 Ιουλίου, και μέχρι τις 6 του μήνα, όλες οι μεγάλες πόλεις κινητοποιούνται με αποκορύφωμα το Εδιμβούργο, το ξενοδοχείο Gleneagles "αμαρτωλό" σημείο συνάντησης της G8. Κανείς δε μπορεί να σταματήσει τη μουσική, άλλο τι μπορεί να καταφέρει τελικά, ιδιαίτερα όταν "φωνάζει" συνθήματα που είναι στο στόμα όλων, όπως "Make poverty history", "The long way to justice" ή επί το ελληνικότερον "Ο πόλεμος δημιουργεί φτώχια κι η φτώχια προκαλεί πόλεμο".
Για την ιστορία να αναφέρουμε τα ονόματα των καλλιτεχνών που συμμετέχουν: Geldorf, Madonna, McCartney, Sting, U2, REM, The Cure, Elton John, Robbie Williams, Dido, Coldplay, Annie Lennox, Muse, The Killers, Manu Chao, Placebo, Andrea Bocelli, Youssou N' Dour, Mariah Carey, Scissor Sisters, Joss Stone, Stereophonics, Velvet Revolver, Craig David, Calo Gero, Axelle Red, Johny Halliday, Kyo, Yannick Noath, Renaud, A-ha, Crosby Stills & Nash, Brian Wilson, Laurin Hill, Peter Maffay, Die Toten Hosen, Duran Duran, Faith Hill, Irene Grandi, Jovanotti, Tim Mc Graw, Nek, Laura Pasini, Vasco Rossi, Zucchero, Will Smith, Bon Jovi, Marron 5, Puff Daddy, Stevie Wonder, Jay -Z, 50 Cent, Rob Thomas, Keith Urban, The Dave Matthews Band, Kaiser Chiefs.
Το ίδιο συνέβη και λίγους μήνες πριν, όταν διάσημοι καλλιτέχνες, μουσικοί κυρίως, φάνηκαν διαθέσιμοι να προσφέρουν τη φωνή τους, τα τραγούδια τους, την παρουσία τους, σαν ανθρωπιστική βοήθεια στις χώρες της νοτιοανατολικής Ασίας που χτύπησε το τσουνάμι. Οι μεγάλοι σταρ, πέρα από τις προσωπικές τους συνεισφορές που ίσως μερικές φορές υπαγορεύει το μάρκετινγκ, κατάφεραν να γνωστοποιήσουν την τραγωδία και να κινητοποιήσουν τον κόσμο στον σκοπό του εράνου για τις πληγείσες περιοχές. Μια λαμπερή προσωπικότητα μπορεί να είναι πιο αποτελεσματική στην επίτευξη αυτού του στόχου.
Δεν είναι μια καινούρια ιστορία η συμμετοχή καλλιτεχνών σε εκδηλώσεις για ανθρωπιστικούς λόγους. Όταν η ένταση και το ενδιαφέρον παγκόσμια για μια καταστροφή μετατοπίζεται σε άλλα θέματα της επικαιρότητας, και στις πληγείσες περιοχές μένουν μόνο κάποιες μη κυβερνητικές οργανώσεις, όλοι μας, μαζί κι οι καλλιτέχνες, κάνουμε διάλειμμα μέχρι την επόμενη τραγωδία. Τότε θα δώσουμε και πάλι το παρόν για να συγκεντρωθούν χρήματα για θύματα φυσικών καταστροφών, λιμών, πείνας, ασθενειών όπως το Έιτζ, για τους τοξικομανείς ή τα παιδιά με ειδικές ανάγκες, για ίδρυση θεραπευτικών μονάδων, άστεγους και παιδιά που χρήζουν άμεσης ιατρικής επέμβασης.
Από το 1950 υπάρχουν αναφορές για πολιτιστικές εκδηλώσεις, κυρίως κονσέρτα, συμπαράστασης σε θύματα παρόμοιων ιστοριών και φιλανθρωπικές διοργανώσεις. Πάντα γίνονταν, και παλιότερα, ωστόσο από τα στοιχεία μεγάλων διεθνών πρακτορείων προκύπτει πως οι μεγαλύτερες διοργανώσεις σε συμμετοχή κόσμου και οικονομικό αποτέλεσμα αρχίζουν τη δεκαετία του ’60.
Τον Μάιο του 1950 ο Red River του Καναδά ξεχείλισε και πλημμύρισαν όλες οι πόλεις κατά μήκος του: Μινεσότα, βόρεια Ντακότα, Μανιτόμπα και ιδιαίτερα το Γουίνιπεγκ. Για πολλές μέρες δέκα χιλιάδες σπίτια ήταν κάτω από τα νερά του, ζημιές 855 εκατομμύρια δολάρια, εκατό χιλιάδες άνθρωποι εκκένωσαν τις περιοχές, ένας πνιγμένος. Η συναυλία που έγινε στους Maple Leaf Gardens για να συγκεντρωθούν χρήματα για το ταμείο ανακούφισης πλημμύρων είχε θετικό αποτέλεσμα, αφού μεταδόθηκε και από το ραδιόφωνο. Συμμετείχαν δε οι: Συμφωνική Ορχήστρα Τορόντο, Jack Carson, Gisele Lafleche, George Formby, Fred Warning, Leslie Bell κ.ά.
Το Βιετνάμ απασχόλησε πλήθος καλλιτεχνών στις Ηνωμένες Πολιτείες και για χρόνια γίνονταν πολλές συναυλίες διαμαρτυρίας. Μεταξύ αυτών, πραγματοποιήθηκαν και κάποιες ανθρωπιστικές συναυλίες όπως αυτές του 1979 σε έξι πόλεις του Καναδά, υπέρ των προσφύγων από το Βιετνάμ, Καμπότζη και Λάος στον Καναδά, των λεγόμενων τότε “ανθρώπων - βάρκες” (boat people). Για την ιστορία να αναφέρουμε πως πάνω από ένα εκατομμύριο άνθρωποι από τις παραπάνω χώρες τράπηκαν σε φυγή μετά το τέλος του πολέμου στο Βιετνάμ, το 1975. Εξήντα χιλιάδες από αυτούς, έφτασαν στον Καναδά όπου, αν και αρχικά υπήρχαν έντονες αντιδράσεις από μερίδα των ντόπιων στην παρουσία των νεοφερμένων προσφύγων (ο συνασπισμός των εθνικών πολιτών στο γνωστό τροπάριο του “θα μας πάρουν τις δουλειές”, “ανησυχείτε περισσότερο γι’ αυτούς τους ξένους πρόσφυγες κι όχι για τους φτωχούς καναδούς” κλπ) , η κυβέρνηση συνέτρεξε αυτούς και αρκετοί καλλιτέχνες επίσης. Από τις συναυλίες που δόθηκαν, και στις οποίες συμμετείχαν καλλιτέχνες όπως οι Hill Dan, Liona Boyd, Murray McLauchlan, συγκεντρώθηκαν χρήματα για να βοηθήσουν τους πρόσφυγες στην εγκατάστασή τους στον Καναδά.
Από τη δεκαετία του ’60 με τα ανθρωπιστικά μηνύματα και τις ανάλογες εκδηλώσεις, χρειάστηκε να περάσουν αρκετά χρόνια και να φτάσουμε στα ‘80ς για να δούμε τους ροκ σταρ να συμμετέχουν σε αφιλοκερδείς συναυλίες με σκοπό τον έρανο για αναξιοπαθούντες. Ίσως η μόνη σημαντική διοργάνωση στο εξωτερικό ήταν αυτή του George Harrison το 1971, το “Κοντσέρτο για το Μπαγκλαντές”.Η μεγαλύτερη και πιο ουσιαστική συμβολή της μουσικής, σαν ενέργεια με ευρύ αντίκρισμα που συμπαρέσυρε κι άλλες ακόμη, θεωρείται ακόμη μέχρι σήμερα η BAND AID του Bob Geldorf των Boomtown Rats.
Λέγεται πως όλα ξεκίνησαν ένα βράδυ που ο Geldorf είδε σε ντοκιμαντέρ του BBC ένα παιδί να πεθαίνει από πείνα στην Αιθιοπία. Τι είχε γίνει; Η Αιθιοπία που ότι είχε βγει από έναν 20ετή εμφύλιο πόλεμο με πάνω από ένα εκατομμύριο νεκρούς, χιλιάδες πρόσφυγες από τις επαρχίες της χώρας προς το Σουδάν, αντιμετωπίζει και μια διετή ξηρασία, με αποτέλεσμα το 1984 οχτώ εκατομμύρια άνθρωποι, τα περισσότερα παιδιά, να είναι θύματα μιας καταστρεπτικής πείνας, του λιμού που χτύπησε τη χώρα, με εκατοντάδες καθημερινούς θανάτους.
Ο Geldorf αποφάσισε να κάνει κάτι. Πήρε λοιπόν την πρωτοβουλία να μαζέψει σ’ ένα στούντιο του Notting Hill στο Λονδίνο 36 βρετανούς καλλιτέχνες και να ηχογραφήσουν ένα τραγούδι, προκειμένου να συγκεντρωθούν χρήματα για τα θύματα του λιμού στην Αιθιοπία. Ήταν το ιστορικό “Do they know it’s Christmas?”, που έγραψε ο ίδιος μαζί με τον Midge των Ure Ultravox, το οποίο τραγούδησαν εκτός των δύο οι: Bananarama, Boomtown Rats, Phil Collins, Duran Duran, David Bowie, Culture Club, Frankie Goes to Hollywood, Heaven 17, Cool and the Gang, Annie Lennox, Marilyn, George Michael, Spandau Ballet, Status Quo, Sting, U2, Ultravox, Paul Weller, Paul Yong. Η ομάδα αυτή έγινε γνωστή ως BAND AID, το single εκτοξεύθηκε στο νούμερο 1 πωλήσεων στην Μεγάλη Βρετανία κι έκτοτε δεν ξεπεράστηκε, αφού παραμένει αυτό με τις μεγαλύτερες πωλήσεις ποτέ.
Στις ΗΠΑ έγινε χρυσό, αλλά μεγαλύτερη επιτυχία ήταν πως ενέπνευσε αμερικανούς καλλιτέχνες, το γκρουπ που δημιούργησαν ονομάστηκε USA FOR AFRICA, να κάνουν το ίδιο με το πασίγνωστο τραγούδι “We are the World” που έγραψαν ο Michael Jackson κι ο Lionel Richie, με παραγωγό τον Quincy Jones. Όπως επίσης και πενήντα κορυφαίους Καναδούς καλλιτέχνες να συγκροτήσουν την ομάδα CANADA’S NORTHERN LIGHTS που τραγούδησε το “Tears are not enough”, κομμάτι που έγραψε ο David Foster σε στίχους των Bryan Adams και Jim valance, από λυρικά γαλλικά ποιήματα της Rachel Paiement, και με τη συνεργασία του Paul Hyde και της ομάδας Payolas. Το single που πούλησε πάνω από 300.000 αντίτυπα, τραγουδήθηκε από καλλιτέχνες όπως: Bryan Adams, Salome, Liona Boyd, Tom Cochraine, Paul Hyde, Joni Mitchell, Neil Young, Paul Shaffer κ.ά.
Στις προσπάθειες ανακούφισης της πείνας στην Αιθιοπία συνέδραμαν πολλές άλλες χώρες. Στη Γερμανία με το “Nackt Im Air”, στη Γαλλία “Ethiopie”, στην Αυστραλία “African tragedy”, στην Λατινική Αμερική “Cantare Cantaras” και στην Αφρική “Το Ταμ Ταμ κλαίει για την Αιθιοπία”.
Λίγους μήνες μετά, το Μάρτιο του 1985, όταν οι Geldorf και Ure δέχονταν το βραβείο Novello για το τραγούδι τους , η πρώτη αποστολή βοήθειας σε τρόφιμα και φάρμακα της BAND AID, αξίας οχτώ εκατομμυρίων δολαρίων, έφτανε στην Αιθιοπία. Ξεχωριστά η βοήθεια της USA for AFRICA και του CANADA’S NORTHERN LIGHTS.
Ο πρωτεργάτης Geldorf θεώρησε πως αυτό δεν έφτανε και κινητοποιήθηκε για τη διοργάνωση δύο συναυλιών - μαμούθ στο Λονδίνο και τη Φιλαδέλφεια, με στόχο να τελειώσει η πείνα στην Αιθιοπία. Εξήντα καλλιτέχνες, τα μεγαλύτερα ονόματα της διεθνούς σκηνής απευθύνονταν σ’ ένα παγκόσμιο κοινό 1,5 δις ανθρώπων με στόχο να μαζευτούν 100 εκατ. δολάρια αλλά και να υπάρξει δημόσια ευαισθητοποίηση για τον λεγόμενο Τρίτο Κόσμο, ώστε να διατηρηθεί το παγκόσμιο ενδιαφέρον και τα επόμενα χρόνια. Έτσι έγινε το LIVE AID 13 Ιουλίου 1985, η μαραθώνια συναυλία, που διήρκεσε 16 ώρες, στα στάδια Wembley στο Λονδίνο και JFK στη Φιλαδέλφεια, το οποίο είδαν ζωντανά 162.000 θεατές , μεταδόθηκε από τα ραδιόφωνα όλου του κόσμου και το είδαν σχεδόν δύο δισεκατομμύρια άνθρωποι σε 150 χώρες από τα βίντεο λινκ του Λονδίνου, Φιλαδέλφεια, Μελβούρνη, Βιέννη, Χάγη, Μόσχα, Κολωνία!
Στο stage του Λονδίνου οι: Paul McCartney, David Bowie, Adam Ant, Elvis Costello, BB King, Pretenders, Paul Young, Spandau Ballet, Cliff Richard, Bryan Ferry, Pete Townshed, Paul Weller, Status Quo, Alison Moyet, Ultravox, Howard Gonew, Nik Kershaw, Inxs, Queen, Phil Collins, ο οποίος έπαιξε και στο stage της Φιλαδέλφεια την ίδια μέρα, μαζί με τους: Madonna, Thompson Twins, Tina Turner, Mick Jagger, Bob Dylan, Keith Richard, Ron Wood, Led Zeppelin, Black Sabbath, Ozzy Osbourne, Neil Young, Tom Petty, The Cars, Bryan Adams, Eric Clapton, Dire Straights, Joan Baez, The Beach Boys, Duran Duran και ο Μπόνο των U2 που προτίμησε να εμφανιστεί στις ΗΠΑ.
Αν και αντιμετώπισε πολλά προβλήματα ο Geldorf στην προσπάθειά του να ενώσει τους καλλιτέχνες -αρκετοί όπως ο Bruce Springsteeen, o Michael Jackson, δεν συμμετείχαν λόγω ανειλημμένων υποχρεώσεων, όπως του είπαν, o Prince τον δυσκόλεψε, κάποιες μπάντες είχαν να παίξουν χρόνια μαζί. Αν και το live στις ΗΠΑ έμοιαζε πιο φτωχό, λιγότερο αυθόρμητο και συμμετοχικό, περισσότερο μάρκετινγκ και σόου μπιζ, ήταν και οι δηλώσεις του Dylan πως μερικά από αυτά τα χρήματα θα μπορούσαν να πάνε στους αμερικανούς αγρότες (κάτι που έκανε αργότερα η FARM AID η οποία συστήθηκε γι’ αυτόν ακριβώς το σκοπό)-χαρακτηρίστηκε ηλίθια κι εθνικιστική άποψη από αρκετά media και από τον Geldorf. Αν και μερικοί όπως ο Lionel Ritchie, κοίταζαν να κάνουν μόνο μια εντυπωσιακή εμφάνιση, κι αν το κονσέρτο της Αγγλίας χαρακτηρίσθηκε μια εμπνευσμένη συνάθροιση για την ουσία, ενώ το άλλο των ΗΠΑ απλώς ένα “joke”. Ωστόσο αυτό που έπρεπε να φέρει, το έφερε: λεφτά για όσους πέθαιναν στην Αιθιοπία από πείνα και αρρώστιες.
Μέχρι το τέλος του σώου στο Λονδίνο, που ο Paul McCartney και ο Pete Townshend στους ώμους τους τον Geldorf πάνω στη σκηνή, είχαν συγκεντρωθεί 70 εκατομμύρια δολάρια (!)Και μέχρι το 1992, η BAND AID συγκέντρωσε συνολικά πάνω από 144 εκατομμύρια δολάρια. Τότε ήταν που “έκλεισε” και ο Geldorf δήλωνε “εφτά χρόνια τώρα μπορείτε να δείτε τη βοήθεια που δώσατε στην Αφρική, στα δέντρα, τα χωράφια, στα ζώα, τα σχολεία, τα νοσοκομεία , τα φάρμακα, τη στέγαση, στο νερό …κάποτε είπα πως θα είμαστε πιο δυνατοί στην ανάμνηση από την πραγματικότητα και τώρα είμαστε αυτή η ανάμνηση”.
Το 1989 κυκλοφόρησε το BAND AID No 2 και το Νοέμβριο του 2004 ένα DVD δέκα ωρών, καθώς και μια νέα βερσιόν του “Do they know it’s Christmas?” για να βοηθηθούν τα θύματα του εμφυλίου πολέμου στο Σουδάν, με συμμετοχή των: Bono, McCartney, Dido, Robbie Williams κ.ά Επίσης σε νέα εκτέλεση βγήκε πριν λίγους μήνες το “We are the world” που έγινε “We are the future”, σε παραγωγή πάλι του Quincy Jones, αλλά με νέους ερμηνευτές: Αλίσια Κις, Τζέι Ζεντ, Αντρέα Μποτσέλι, Νόρα Τζόουνς, Ατζελίνα Τζολί και λίγοι από τους παλιούς όπως ο Γιουσού Ντουρ, Μωχάμετ Άλι και Νάταλι Κόουλ. Τα έσοδα από αυτή τη κυκλοφορία θα διατεθούν για τις ανάγκες των παιδιών που ζουν στις ερημωμένες από πόλεμο και λιμούς περιοχές της αφρικανικής ηπείρου.
Φαίνεται πως οι καναδοί καλλιτέχνες συμμετέχουν πολύ συχνά σε εκδηλώσεις υπέρ θυμάτων από θεομηνίες. Το καλοκαίρι του 1996 η περιοχή του Saguenay του Κεμπέκ επλήγη από χειμαρρώδεις βροχές κι ολόκληρα χωριά θάφτηκαν κάτω από τη λάσπη. Η συναυλία που δόθηκε για υποστήριξη των πληγέντων συγκέντρωσε πάνω από 4.3 εκατομμύρια δολάρια. Το Μάιο του 1997 ο Red River ξεχείλισε και πάλι και πλημμύρισαν και πάλι χωριά, άνθρωποι ξεσπιτώθηκαν. Η συναυλία υπέρ τους επέφερε έσοδα περισσότερα από δύο εκατομμύρια δολάρια. Το Φεβρουάριο 1998 άγρια θύελλα πάγου χτύπησε το ανατολικό Οντάριο και το νότιο Κεμπέκ. Η ανοιχτή συναυλία στην Οττάβα και ο τηλεμαραθώνιος βοήθησαν με πέντε εκατομμύρια δολάρια. Ενώ τον Οκτώβριο του 2002 έγιναν δύο μεγάλες συναυλίες στο Κάλγκαρι και το Έντμοντον, προκειμένου να βοηθηθούν οι καναδοί αγρότες που είχαν καταστραφεί οικονομικά από την διετή περίοδο ξηρασίας. Και το 2003 οι φοβερές πυρκαγιές στην ευρύτερη περιοχή του Βανκούβερ κινητοποίησαν και πάλι τους καναδούς καλλιτέχνες και πολίτες. Η μεγαλύτερη πάντως διοργάνωση στον Καναδά έγινε τον Ιούλιο του 2003 στο Τορόντο για να υποστηριχθεί η αποκατάσταση της πόλης από την επιδημία SAR (η γνωστή μεταδοτική ασθένεια και το Τορόντο την πιο επηρεασθείσα πόλη εκτός Ασίας). 450.000 θεατές στην μεγαλύτερη συναυλία της χώρας μέχρι σήμερα, με ονόματα όπως Rolling Stones, Sam Roberts, Jann Arden, Justin Timberlake, Jim Belushi, Dan Aykroyd κ.ά.
Οι πόλεμοι, εμφύλιοι ή μη, στην Αφρική και οι συνέπειές τους -πείνα, ασθένειες, φτώχια, προσφυγιά, ορφανά παιδιά- ήταν κι εξακολουθούν να είναι ο κυριότερος λόγος που κατά καιρούς ενώνουν καλλιτέχνες τις προσπάθειές τους προκειμένου να καταφέρουν να συγκεντρώσουν την προσοχή και τα χρήματα του -κυρίως- δυτικού κόσμου στην πιο προβληματική ήπειρο.
Η NET AID, μια μακροπρόθεσμη πρωτοβουλία που δημιούργησαν από κοινού το Αναπτυξιακό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών (UNDP) και η εταιρεία Cisco Systems για να κινητοποιεί διαδίκτυο, τηλεόραση, ραδιόφωνο και καλλιτέχνες εναντίον της φτώχιας, έχει κατά καιρούς διοργανώσει αρκετά events με στόχο να ενημερώσει το παγκόσμιο κοινό και να συγκεντρώσει τους απαραίτητους πόρους για την υλοποίηση προγραμμάτων καταπολέμησης της φτώχιας. Μεγάλα κονσέρτα έγιναν υπέρ των προσφύγων του Κόσοβο και κατά της φτώχιας στις αφρικανικές χώρες τον Οκτώβριο του 1999 στο Λονδίνο, Γενεύη και Νιου Τζέρσευ, με συμμετοχή διάσημων καλλιτεχνών, όπως Celine Dion, Bono, Eurhythmics, George Michael, Robbie Williams, Pete Townshed, Sheryl Crow, Jimmy Page, Sting, Zuccero, Bryan Adams (ο οποίος συμμετέχει σε πάρα πολλές τέτοιες διοργανώσεις, από της Greenpeace μέχρι συναυλίες για τον Καρκίνο του Μαστού), Bush, Puff Daddy, Jewel, David Bowie, Bryan Ferry, Busta Rhymes, Counting Crows.
Και αυτόνομα ορισμένοι καλλιτέχνες έχουν ασχοληθεί με την Αφρική. Ο Λουτσιάνο Παβαρότι το 2002 έδωσε στη γενέτειρά του Μοδένα μία συναυλία για την Αγκόλα, με συμμετοχή στη χορωδία που τον συνόδευε παιδιών από καταυλισμό αγκολέζων προσφυγόπουλων στη Δυτική Ζάμπια. Το ταξίδι χρηματοδότησε ο ίδιος και διοργάνωσε η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες. Η συναυλία “Ο Παβαρότι και οι Φίλοι του για την Αγκόλα”, όπου συμμετείχαν επίσης οι Lou Reed, James Brown, Andrea Boccelli, Sting, Grace Jones, απέφερε μαζί με τις καταχωρήσεις στον τύπο και τους δωρητές πάνω από τρία εκατομμύρια ευρώ. Για την υγειονομική περίθαλψη των προσφύγων και την προοδευτική τους ενδυνάμωση ώστε να έχουν κάποια στιγμή αυτάρκεια από γεωργικές ή άλλες δραστηριότητες.
Το AIDS έχει ευαισθητοποιήσει πολλές φορές τους διάσημους μουσικούς. Για τρία χρόνια, το 1994, το 1995 και το 1996 έγιναν στη Νέα Υόρκη μεγάλες συναυλίες, τα LIFEBeat’s (Beat Goes on Trilogy) αφιερωμένες στον αγώνα κατά του AIDS, με τους Barbara Streisant, Deborah Harry, Queen Latifah, Gloria Estefan, Chris Isask, Patti Smith, Jon Bon Jovi, Chaka Khan κλπ. Το 1995 επίσης στη Νέα Υόρκη η νέα μουσική σκηνή της πόλης έδωσε το παρόν στο Urban Aid (Salt N Pepa, Wu -Ta Clan, Notorious Big, Soul For Real). Και το 2000 η Music Industry Fights Aids διοργάνωσε κονσέρτα την παγκόσμια Ημέρα του Aids, όπως κάθε χρόνο από τότε, με pop stars αγαπημένους στο νεανικό κοινό του MTV: Pink, Destiny’s Child, 98 Degrees, Mya, Jessica Simpson, Monica.
Σημαντικότερη συναυλία για το Aids θεωρείται η 46664 (ο αριθμός του Μαντέλα ως κρατούμενου στις φυλακές) που έγινε στο Κέηπ Τάουν της Νότιας Αφρικής στις 29 Νοεμβρίου 2003. Επικεφαλής της διοργάνωσης ο Νέλσον Μαντέλα, ο οποίος μίλησε για τραγωδία άνευ προηγουμένου, αναφερόμενος στην εξέλιξη της ασθένειας στην Αφρική, κι έκανε έκκληση για άμεση δράση. Beyonce, Bono, Peter Gabriel, Queen (ξανάπαιξαν μετά την τελευταία τους περιοδεία το 1986, όταν αρρώστησε από Aids ο Freddie Mercury, που πέθανε το 1991) Eurhythmics, Baaba Maal, Youssou Ndour, The Corrs, Jimmy Cliff, Paul Oakenfold, Ladysmith Black Mambazo, Anastacia, Yvonne Chaka Chaka, βοήθησαν στην καμπάνια σε μια χώρα που έχει το μεγαλύτερο αριθμό φορέων. Τα έσοδα από τη συναυλία και το DVD που βγήκε στη συνέχεια διατέθηκαν για την καταπολέμηση της μάστιγας του αιώνα, όπως και τα έσοδα του DVD “LOVE UNITED”, όπου 41 κορυφαίοι ποδοσφαιριστές συγκροτούν την ομώνυμη ομάδα και τραγουδούν το κομμάτι του Πασκάλ Ομίσκο και του Γιουσού Ντουρ.
Μια πλειάδα αμερικανών καλλιτεχνών έδωσαν χωρίς δεύτερη σκέψη το παρόν στη μεγάλη συναυλία “The Concert for New York”, μετά το τρομοκρατικό χτύπημα της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 στη Νέα Υόρκη. Δεν θα ανήκε στις ανθρωπιστικές συναυλίες εκείνη της 18ης Οκτωβρίου, αν είχε γίνει μόνο για να καταδικάσει το χτύπημα, αλλά τα έσοδα πήγαν στις οικογένειες των θυμάτων που χάθηκαν στους δίδυμους πύργους, πολίτες, πυροσβέστες κλπ. Το ίδιο ισχύει και για το άλλο κονσέρτο στην Ουάσιγκτον “United We stand” στις 21 Οκτωβρίου, όπως και για το “Alliance of Neighbors” στο Νιου Τζέρσι 18 και 19 Οκτώβρη. Πάνω από εκατό διάσημα ονόματα συμμετείχαν, από Bowie και Jagger μέχρι Ricky Martin και Springsteen. Όλοι.
Για τα παιδιά του Ιράκ, οι Paul McCartney, George Michael, Avril Lavigne, David Bowie συμμετείχαν σ’ ένα φιλανθρωπικό άλμπουμ, το “HOPE”, που ηχογραφήθηκε για τον οργανισμό WAR CHILD. Η συνεισφορά τους στόχο είχε την ανακούφιση των απολύτως αθώων θυμάτων του πολέμου. Αλλά και ο ιταλός τενόρος Λουτσιάνο Παβαρότι έδωσε το Μάιο του 2003 τη δέκατη συναυλία στη Μοδένα της ομάδας που έχει συγκροτήσει “Ο Παβαρότι και οι Φίλοι του”, προς όφελος της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και συγκεκριμένα για την αρωγή των ιρακινών προσφύγων στο Ιράν.
Κονσέρτα συμπαράστασης στα θύματα των πλημμύρων στη κεντρική Ευρώπη το καλοκαίρι του 2002, στους πληγέντες από το μεγάλο σεισμό στο Niigata της Ιαπωνίας το 2004, για τα θύματα του πυρηνικού ατυχήματος στο Τσερνομπίλ της Ουκρανίας. Και μόλις τον Οκτώβρη του 2004 για τα αγγελούδια που χάθηκαν στο σχολείο του Μπεσλάν της επαρχίας Οσετίας στη Ρωσία, για τις οικογένειές τους και τα παιδιά που έζησαν αλλά με πληγές απ’ όσα είδαν τα μάτια τους από τους τσετσένους τρομοκράτες. Ανθρώπινες πληγές, μεγάλες συναυλίες.
Σημαντική ήταν η κινητοποίηση στις αρχές του νέου χρόνου, μετά το καταστροφικό τσουνάμι για τις χώρες της νοτιοανατολικής Ασίας. Είδαμε και προσωπικές συνεισφορές διάσημων ονομάτων -από Σουμάχερ μέχρι Μακ Κάρτνεϊ- τηλεμαραθώνιο του καναλιού NBC με συμμετοχή Eric Clapton, Madonna, Roger Waters, Diana Ross, συναυλία στο Δουβλίνο με επικεφαλής τον παλαίμαχο Johnny Logan και στην Αυστραλία από τον Sting. Οι Linkin Park προσέφεραν 100.000 δολάρια στον Αμερικανικό Ερυθρό Σταυρό, οι Boy George και Cliff Richard ηχογράφησαν ένα τραγούδι για την πληγείσα περιοχή και συμμετείχαν σε συναυλία στην Ουαλία για το σκοπό αυτό, ο Ozzy Osbourne έδωσε 190.000 δολάρια και ο κιθαρίστας των Queen Bryan May προσέφερε τα έσοδα από την παράστασή τους στο Λονδίνο “We will rock you”. Ο Καναδάς και πάλι έδωσε το παρόν με το κονσέρτο “Canada for Asia”, όπως και πολλοί καλλιτέχνες σε άλλες χώρες.
Όχι τόσο μεγάλης εμβέλειας, αλλά η πιο πρόσφατη μεγάλη διοργάνωση ήταν στις 6 Φεβρουαρίου φέτος, πάλι για την Αφρική, για τα παιδιά της Αιθιοπίας και της Σομαλίας. Στα εξηκοστά γενέθλια του Bob Marley, η σύζυγός του Rita διοργάνωσε μια σειρά εκδηλώσεων στην Αντίς Αμπέμπα, στις οποίες συμμετείχαν μεταξύ άλλων οι Harry Belafonte, Youssou Ndour, Baaba Maal, με κεντρικό σύνθημα “Αφρική ενώσου” από το γνωστό τραγούδι του Marley.
ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Πολλές φορές οι μουσικοί κι άλλοι καλλιτέχνες στη χώρα μας ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα φορέων κι έλαβαν μέρος σε εκδηλώσεις με ανθρωπιστικό χαρακτήρα. Από τη συγκέντρωση βοήθειας για παιδιά του Τρίτου Κόσμου ή εμπόλεμων περιοχών, μέχρι για ένα και μόνο παιδί που χρειαζόταν χρήματα για άμεση ιατρική φροντίδα, για τοξικομανείς ή για το Aids.
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά των Ναρκωτικών, στις 25 και 26 Ιουνίου, είχαμε πλήθος εκδηλώσεων, αρκετές από αυτές μουσικές, με στόχο, όχι να συγκεντρωθούν χρήματα, αλλά να ενημερωθεί και να ευαισθητοποιηθεί η κοινή γνώμη για το φλέγον αυτό κοινωνικό θέμα. Εκτός από τα μουσικά συγκροτήματα των θεραπευτικών κοινοτήτων που έπαιξαν στις εκδηλώσεις, Λουδοβίκος των Ανωγείων και Λιζέτα Καλημέρη έδωσαν το παρόν στην Ηλιούπολη.
Στα εν Ελλάδι τεκταινόμενα θα συμπεριλάβουμε και την Diana Ros, όπως και τους Soweto Gospel Choir, μιας και οι συναυλίες τους εδώ έγιναν. Η πρώτη στο Μέγαρο Μουσικής στις 30 Ιουνίου, και τα έσοδα διατέθηκαν για την ενίσχυση του προγράμματος ενάντια στο στίγμα της ψυχικής ασθένειας. Όσο για το πολυμελές, 30 τον αριθμό, συγκρότημα από τη Νότιο Αφρική που εμφανίστηκε στον Λυκαβητό 24,25 και 26 Ιουνίου, είναι γνωστό πως ξεκίνησαν εδώ και δύο χρόνια διεθνή περιοδεία ιδρύοντας δικό τους φιλανθρωπικό ίφρυμα, το "Nkosi's Haven/Vukani" ("Ξεσηκώσου, κάνε κάτι"). Μέσα από αυτό, τα έσοδα από τις συναυλίες τους και τις πωλήσεις των CD, τα διαθέτουν για εγκαταστάσεις θυμάτων του Aids που δεν λαμβάνουν άλλη δημόσια ή ιδιωτική χρηματοδότηση.
Η τελευταία μεγάλη συναυλία στο ΟΑΚΑ, που διοργάνωσε η ΕΡΤ με στόχο τόσο τα εισιτήρια, όσο και τα έσοδα από τα CD της συναυλίας που ηχογραφήθηκε, να συνδράμουν τους κατοίκους των χωρών της νοτιοανατολικής Ασίας που επλήγησαν από το καταστροφικό παλιρροϊκό κύμα. Ο κόσμος γέμισε το στάδιο και δεν ήταν μόνο οι πενήντα καλλιτέχνες που τον έφεραν μέχρι εκεί, αλλά μια γενικότερη ανταπόκριση όλες τις προηγούμενες μέρες. Για την ιστορία να αναφέρουμε τα ονόματα των καλλιτεχνών: Φαραντούρη, Σαββόπουλος, Αρβανιτάκη, Νταλάρας, Γαλάνη, Αλεξίου, Πρωτοψάλτη, Γλυκερία, Μικρούτσικος, Παπαδημητρίου, Κότσιρας, Παπακωνσταντίνου, Κραουνάκης, Πλέσσας, Τόκας, Πασπαλά, Περίδης, Ανδρέου, Πορτοκάλογλου, Ανδρεάτος, Χατζηγιάννης, Τσακνής, Τσαλιγοπούλου, Ανδριόπουλος, Χαλκιάς, Ασλανίδου, Δάρα, Κανά, Λιδάκης, Κορκολής, Μακεδόνας, Μαρκόπουλος, Μάλαμας, Μαχαιρίτσας, Μητροπάνος, Μητσιάς, Μπάσης, Χαλκιάς, Φραγκούλης, Πολυκανδριώτης, Ρέμος, Τερζής, Σπείρα Σπείρα, Φάμελλος, Τρίφωνο, Τζιτζιμίκας, η Ορχήστρα Σύγχρονης Μουσικής της ΕΡΤ υπό τη διεύθυνση Ανδρέα Πυλαρινού.
Η ίδια Ορχήστρα υπό τον ίδιο μαέστρο έχει εμφανιστεί σε αρκετά φιλανθρωπικά γκαλά, όπως στο Ηρώδειο τον Ιούνιο 2004, για την οικονομική ενίσχυση των πληγέντων παιδιών του πολέμου στη Γιουγκοσλαβία, στην Παλαιστίνη και στο Ιράκ. Μαζί τους οι Μίλβα, Ελένη Βιτάλη, Κώστας Μακεδόνας, Κωνσταντίνος Παλιατσάρας, Μαρία Σουλτάτου, Τζίνα Φωτεινοπούλου, Θεοδοσία Στίγκα, Πετρολούκας Χαλκιάς και Χρήστος Κωνσταντίνου.
Στο Μέγαρο Μουσικής επίσης έχουν γίνει μια σειρά εκδηλώσεων, πολλές για τους πρόσφυγες σε συνεργασία με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ. Ας μη ξεχνάμε πως στις 20 Ιουνίου είναι η Παγκόσμια Ημέρα των Προσφύγων που εορτάζεται με events κάθε χρόνο σε 70 χώρες, και στη δική μας. Μαρκόπουλος, Φραγκούλης, Νταλάρας και Έμα Σάπλιν είναι μερικοί από τους καλλιτέχνες που συμμετείχαν.
Λίγο πολύ είναι γνωστά τα ονόματα τραγουδιστών, συνθετών και συγκροτημάτων που συχνά πυκνά ευαισθητοποιούνται -για τους καλόπιστους- και συμμετέχουν σε τέτοιες ιστορίες. Όπως είναι γνωστό πως τέτοιες συναυλίες συνήθως δεν είναι καλά προετοιμασμένες, δεν έχουν συνοχή ή είναι υποτονικές. Αξεπέραστη μουσικά και εικαστικά η παράσταση του Jean Michael Jarre στο Ηρώδειο, το ηχοθέαμα “Ύμνος στην Ακρόπολη” στις 18 Ιουνίου 2001. Ο πρωτοπόρος της ηλεκτρονικής μουσικής έπαιξε για να συγκεντρωθούν οι απαραίτητοι πόροι ώστε να γίνει στη χώρα μας το πρώτο νοσηλευτικό ίδρυμα για παιδιά που πάσχουν από καρκίνο.
Κάποιες από αυτές τις συναυλίες ήταν καλές καλλιτεχνικά, αλλά προηγείται η επίτευξη του στόχου. Όπως είπε και ο Bob Geldorf “Ο σκοπός μας ήταν να μαζέψουμε όσο το δυνατόν πιο πολλά λεφτά. Περισσότερα λεφτά, περισσότερες ζωές. Αν μία μπάντα πούλαγε ένα εκατομμύριο δίσκους, σήμαινε ότι τη συναυλία θα την έβλεπαν περισσότεροι άνθρωποι απ’ ότι, αν πούλαγαν χίλιους. Αν περισσότεροι καλλιτέχνες συμμετείχαν, περισσότεροι άνθρωποι θα ζούσαν. Αν είχα να επιλέξω ανάμεσα στους Street Pulse ή στους Wham γι’ αυτό το σώου, ε! θα επέλεγα τους Wham.”
ALBEROBELLO
ALBEROBELLO θα πει ΠΑΝΕΜΟΡΦΟ ΔΕΝΤΡΟ
“Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ένα χωριό στην Ιταλία, το Alberobello, με κάτι παράξενα σπίτια που τα έλεγαν trulli και κατοικούσαν μάγισσες”. Σαν παραμύθι η παγανιστική ομορφιά στη καρδιά της Απουλίας (Puglia) στο Πανέμορφο Δέντρο, δηλαδή στο παράξενο χωριό Alberobello.
Αν η αλλόκοτη γοητεία αυτού του ημιορεινού ιταλικού χωριού, στην επαρχία της Απουλίας, σαγηνεύει πριν καν το επισκεφτείς, άλλο τόσο ξενίζει την αντίληψη περί ωραίου, ερεθίζει την αισθητική με λίγα λόγια. Λίγες σκόρπιες φωτογραφίες σε τουριστικούς οδηγούς και δυο λόγια της παράξενης ιστορίας του Alberobello στο διαδίκτυο, το δέλεαρ. Και νάμαστε! Παρέκκλιση της πορείας από Μπάρι – Μπρίντεζι προς Λέτσε, για την παράξενη αίγλη του. Ένα χωριό μοναδικής αρχιτεκτονικής και ιστορίας χαμένης ανάμεσα σε θρύλους και παραδόσεις.
Αφήνοντας τους ιταλούς να περιμένουν όχι τόσο υπομονετικά το ατελείωτο –λες- μποτιλιάρισμα του κυριακάτικου μεσημεριού στον αυτοκινητόδρομο, κόβουμε στο ύψος της παραλιακής Monopoli προς Alberobello και Locotorondo. Το τρυφερό πράσινο των ελαιώνων του κάμπου διαδέχεται ένα αγροτικό τοπίο με απαλούς λόφους, άφθονη βλάστηση, γενναιόδωρο. Περιβόλια, ελιές, αμπέλια, αμυγδαλιές, λουλούδια και φρεσκοασβεστωμένα, ηλιόλουστα trulli. Ασυνήθιστα και μοναδικά στο κόσμο κυκλικά κτίσματα με κωνικές οροφές και θόλο (τρούλο), δεκάδες πριν ακόμη φτάσουμε στο χωριό που είναι αποκλειστικά χτισμένο με αυτά.
Με έναν ουρανό που από ώρα έχει εγκαταλείψει το χρώμα της άκουα μαρίνα, τα trulli φαντάζουν πιο λαμπερά και λευκά, κάνοντας θεαματικό ακομπανιαμέντο με τη γη και τα λιθόχτιστα σοκάκια. Το ίδιο το χωριό είναι χτισμένο πάνω σε δύο λόφους που κάποτε χώριζε η κοίτη ενός ποταμού. Στον ανατολικό λόφο βρίσκεται η νέα πόλη με τα πιο μοντέρνα στοιχεία, ενώ δυτικά τα trulli παρατεταγμένα ελεύθερα. Άναρχα, κατά τους όρους της χωροταξίας και της πολεοδομίας. Η πόλη των trulli διαιρείται σε δύο συνοικίες, την Rione Monti με χίλια trulli και την Aia Piccola με τετρακόσια. Και οι δύο αποτελούν εθνικά μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς.
Η ιδιόμορφη ομορφιά, η πρωτοτυπία και μοναδικότητα του Alberobello, συγκεντρώνει πλήθη επισκεπτών. Αναπόφευκτα, η πρωτεύουσα των trulli –τα οποία πλέον χτίζονται σε όλη τη γύρω περιοχή σε ακτίνα αρκετών χιλιομέτρων- έχει γίνει τουριστικό στέκι. Τα σοκάκια των συνοικιών, ιδιαίτερα τα σαββατοκύριακα και την περίοδο των διακοπών είναι γεμάτα κόσμο που θέλουν να δουν από κοντά το περίεργο αυτό χωριό με τα ξεχωριστά σπίτια. Και να μάθουν τι είναι αυτά τα μαγικά σύμβολα που ζωγραφίζουν στις στέγες τους, τι σημαίνουν, αν κάποτε ζούσαν εδώ μάγισσες ή ο λαός εφηύρε τρόπους για να αντιμετωπίζει τους δυνάστες του.
Τα trulli αιώνες τώρα χτίζονται από ντόπιο ασβεστόλιθο, μιας και η περιοχή αποτελείται από βράχους με ασβεστώδη πετρώματα. Η καταγωγή τους αβέβαιη και σκοτεινή επιστημονικά, ωστόσο το όνομα trulli τοποθετείται σε αρχαίους σφαιρικούς τύμβους (τάφους) που βρέθηκαν στη ρωμαϊκή ύπαιθρο. Η πιο πρόσφατη ιστορία αυτής της ασυνήθιστης πόλης, πηγαίνει πίσω στον 16ο αιώνα. Όταν το Alberobello ήταν ένα μικρό φέουδο υπό τον έλεγχο της οικογένειας Acquaviva, κόμηδες του Conversano. Τότε η περιοχή άρχισε να γεμίζει με αγρότες που έκαναν τη Selva, όπως ονομαζόταν, μια γη καρποφόρα.
Η τότε εξουσία λοιπόν, οι κόμηδες, επέτρεψαν στους αποίκους τους να φτιάξουν μικρά, πρόχειρα οικήματα, για να μπορούν να τα κατεδαφίζουν εύκολα σε περίπτωση βασιλικής επιθεώρησης! Άκουσον, άκουσον! Στην πραγματικότητα, μία πόλη χωρίς αστική δομή, τάξη, άναρχη που θα απαιτούσε την είσπραξη φόρων. Ένα κόλπο λοιπόν για να εξοικονομούν φορολογία από σπίτια που δεν συγκροτούσαν κανονική πόλη.
Όλα αυτά μέχρι το 1797 που μια ομάδα ντόπιων απηυδισμένων από την άδικη κι επισφαλή αυτή κατάσταση, πήγε στον Τάραντα να ζητήσει βοήθεια από τον βασιλιά Φερνινάρδο τον 4ο των Βουρβόνων. Εκείνος τους έδωσε μία υπόσχεση και λίγο καιρό μετά έστειλε ένα διάταγμα με το οποίο το μικρό χωριό έγινε ελεύθερο. Η παράδοση όμως των trulli παρέμεινε, μαζί με τα θρησκευτικά, παγανιστικά και μαγικά σύμβολα στις στέγες που εξακολουθούν και σήμερα να τα ζωγραφίζουν.
Τα σύμβολα αυτά διαιρούνται σε τρεις κατηγορίες, τα μαγικά, τα αρχαία – πρωτόγονα και τα χριστιανικά. Και το να ζωγραφίζουν τον ήλιο του Χριστού, την καρδιά της Παναγίας, τον Σταυρό κλπ, γίνεται κατανοητό λόγω θρησκείας. Αλλά κάτι άλλα περίεργα που συμβολίζουν επικλήσεις, παράξενους σταυρούς, θεούς του Ολύμπου, από πού πηγάζουν; Το πρώτο που ρωτάνε οι τουρίστες, και μεις βέβαια, τους φιλόξενους ντόπιους είναι αυτό. Και εκείνοι απαντούν πως έτσι τα βρήκαν, πως προέρχονται από μακρινές εποχές, όταν οι πρόγονοί τους και κάθε φαμίλια ξεχωριστά έβαζε στην εξωτερική πλευρά του σπιτιού της σημάδια των πεποιθήσεων, προλήψεων, ιδεών ακόμη και ειδωλολατρικών που είχαν τότε. Και φυσικά δεν ζούσαν μάγισσες εδώ, αλλά κόσμος που ταλαιπωρήθηκε για χρόνια από φεουδάρχες και ξόρκιζε το κακό με το έμβλημα που ζωγράφιζε έξω από την οικία του. Είναι καμιά εικοσαριά τα σύμβολα αυτά που όλα σημαίνουν κάτι διαφορετικό.
Όσο για την αρχιτεκτονική δομή ενός trulli, είναι όπως είπαμε συνυφασμένη με τα πρώτα, λιτά, στεγνά και πρόχειρα καταλύματα των κατοίκων. Μια ολόκληρη παράδοση που θέλει ένα trulli να χτίζεται από ασβεστόλιθο στοιβαγμένο χωρίς προσθήκη λάσπης, ασβεστωμένους τοίχους, στέγες με πλάκες από πέτρα και πάνω τα σύμβολα, λίγα κουφώματα (βασικά πόρτα εισόδου) και ανοίγματα στις οροφές για να μπαίνει φυσικό φως στο σπίτι. Το εσωτερικό τους επίσης, χαρακτηρίζεται από κοιλώματα στους τοίχους σαν θέσεις κρεβατιών ή ντουλαπιών, από καμάρες και αψίδες με ξύλο, από τις chiancole πέτρες για το δάπεδο και τις chianche για την οροφή και από τα ανοιχτά – συνεχόμενα δωμάτια με τρόπο ώστε η κουζίνα, τα υπνοδωμάτια και το σαλόνι να είναι σαν ένα μεγάλο δωμάτιο.
Αρκετοί άνθρωποι μας άνοιξαν τα σπίτια τους για να δούμε κι από μέσα πως είναι τα trulli, κατανοώντας την περιέργειά μας. Πολλά παλιά trulli ανακαινίζονται και γίνονται τουριστικά μαγαζιά, εστιατόρια, άλλα πωλούνται ακόμη και μέσα από το internet, ωστόσο όλα είναι προσεγμένα, ινδάλματα με την έννοια της ιδεατής μορφής ενός ζεστού, όμορφου, ξεχωριστού και επικοινωνιακού σπιτιού. Λιτά και πεντακάθαρα, όπως οι δρόμοι τους, όχι μόνο εκεί που έχει τα καταστήματα με προϊόντα ντόπια που απευθύνονται στους επισκέπτες ή στα sic restaurant, αλλά και στις γειτονιές που απλοί άνθρωποι κρατούν τη παράδοση συνειδητά ή όχι. Με φωτεινά λουλούδια στις αυλές, δίπλα στις εξώπορτες που βγαίνουν κατευθείαν στα καλντερίμια, χωρίς πεζοδρόμια.
Φυσικά τα αυτοκίνητα παρκάρουν έξω από τη συνοικία, κοντά στη Piazza del Popolo, ή στον καθεδρικό που είναι επίσης trulli, όπως και το Μουσείο. Στο largo Matelotta αγοράζουμε φιστίκια και αποξηραμένα φρούτα και ξεχυνόμαστε στα γραφικά στενάκια των δύο παλιών συνοικιών. Μαθημένοι οι άνθρωποι από τουρίστες, σχεδόν στήνονται όποτε σηκώνεις φωτογραφική μηχανή. Χαμογελαστοί, προτείνουν ένα ποτήρι extra vino και προσπαθούν να εξηγήσουν μισά ιταλικά μισά νοήματα τα σύμβολα που είναι αναρτημένα σε πόστερς παντού.
Περιφερειακά του Alberobello, είναι χτισμένα ακόμη και ξενοδοχεία trulli. Φεύγουμε προς τη Selva di Fasano, μια πανέμορφη έκταση, καταπράσινη, με υπέροχη θέα προς τη θάλασσα. Γεμάτη επαύλεις, πολλές από τις οποίες μεγάλα και συνεχόμενα trulli, δίνει την εντύπωση αμέσως μιας περιοχής που έχουν οι πλούσιοι τις οικίες τους, κάτι σαν τη δική μας Εκάλη, αλλά με πιο διευρυμένο ορίζοντα, πράσινο και βέβαια ανοιχτή στην Αδριατική. Μια ξεχωριστή ακουαρέλα, πριν αφήσουμε τον επαρχιακό δρόμο και ξαναβγούμε στην εθνική προς Lecce.
Subscribe to:
Posts (Atom)