ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ Η ΦΙΛΑΝΘΡΩΠΙΑ;

Τότε, το Δεκέμβρη του 2004, με την καταστροφή που έφερε το τσουνάμι στη νοτιο ανατολική Ασία, έγραφα: "τώρα που έχει πια κοπάσει ο θόρυβος για τις απώλειες, τον ανθρώπινο πόνο, την καταστροφή που έφερε στη νοτιοανατολική Ασία το παλιρροϊκό κύμα του Ινδικού, τώρα που έχει ξεθωριάσει η ένταση κι ο φόβος της συγκλονισμένης για λίγο παγκόσμιας κοινότητας μπρος στην αδυναμία να βρει τον ένοχο και να του αποδώσει ευθύνες –σε ποιον; στη φύση;- έμειναν μόνο οι αριθμοί. Τόσες χιλιάδες νεκροί, άστεγοι, άρρωστοι, πεινασμένοι. Όπως κυνικά είχε πει κι ο Στάλιν “ο χαμός ενός ανθρώπου είναι τραγωδία, ο θάνατος χιλιάδων απλώς είδηση”.

Σκέφτομαι λοιπόν πως όταν εξασθενεί μέχρι που σταματά η κάλυψη από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης με εικόνες δυστυχίας, όλοι μας ξεχνάμε. Μέχρι την επόμενη καταστροφή. Η εξοικείωση με το πόνο και το θάνατο ταιριάζει με τους αριθμούς και τα στατιστικά στοιχεία που μιλούν, αλλά είναι τόσο μακριά από την ανάσα του θανάτου! Ήταν πράγματι συγκινητική η έμπρακτη συμπαράσταση του κόσμου, παντού. Όμως, η εκ των πραγμάτων αποχή, η απόσταση από τη φρίκη, ιδιαίτερα των δυτικών, και το εφήμερο της κατανάλωσης τραγικών πλάνων θυμάτων, θα σταματούσε την συμπαράσταση αν η εικόνα έπαυε με τη σειρά της να συντηρεί τη φρίκη. Κι έτσι έγινε. Όπως πάντα.
Το ίδιο συνέβη και με την πρωτοφανή συμμετοχή των ελλήνων στον έρανο συμπαράστασης. Ήταν φανερό πως τα μοιραία κύματα του Ινδικού και οι συνέπειές τους συντάραξαν ψυχικά το ελληνικό τοπίο, που ανταποκρίθηκε με μια υπερπροσπάθεια για τους χαλεπούς –οικονομικά- καιρούς που ζει, με στήριξη που έφτανε σε επίπεδο πρωταθλητισμού μπροστά στους οικονομικούς γίγαντες της γης. Ξάφνιασε τους έξω, ακόμη κι εμάς τους ίδιους το αποτέλεσμα.
Τα “γιατί” αυτής της κινητοποίησης μπορούν να είναι αρκετά κι όλα να έχουν μία βάση. Από την κατανόηση του τι σημαίνει για τον έλληνα “όπου φτωχός κι η μοίρα του” μέχρι τον εγωισμό και την επίδειξη. Από το ότι λειτουργήσαμε αυθόρμητα, παρορμητικά, υπό τη πίεση εικόνων κι ειδήσεων για το θέμα, μέχρι την ευαισθησία μας προς κάθε αδύνατο. Κι ακόμη μια ομοιότητα που διαπιστώνουμε με τους εκεί ιθαγενείς, λαούς με ξεχωριστά ήθη και παραδόσεις που έγιναν υπάλληλοι πολυεθνικών στις υπηρεσίες του τουρισμού για να μπορέσουν να επιβιώσουν. Μια ομοιότητα που στη συνείδησή μας έγινε ταύτιση κι αίσθηση εσωτερικού χρέους να βοηθήσουμε. Το κύμα αυτό συμπαρέσυρε καλλιτέχνες που πρόσφεραν δημιουργίες τους για να συγκεντρωθούν χρήματα υπέρ των θυμάτων της θεομηνίας.

Η ανταπόκριση ήταν αληθινά συγκινητική, αλλά η φιλανθρωπία είναι σα να δίνεις ένα παυσίπονο σε ασθενή που χρήζει χρόνιας θεραπείας. Η φιλευσπλαχνία, μια καλή ελεητική πράξη διαφέρει από την ιδέα και την αξία του ανθρωπισμού να ζήσουμε και να δημιουργήσουμε σαν ελεύθερα όντα μέσα σε μια οργανωμένη πολιτική κοινωνία. Πόσο μάλλον από το ανθρωπιστικό κίνημα… Η φιλανθρωπία αφορά το επίκαιρο, δε λύνει το πρόβλημα και δε μπορεί να υποκαθιστά συντεταγμένες πολιτείες. Οι κυβερνήσεις δεν είναι δυνατόν να επαφίενται στους καλλιτέχνες και τους διανοούμενους για να ασκήσουν κοινωνική πολιτική. Η φιλανθρωπία έχει ημερομηνία λήξης.




ΟΤΑΝ ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ

Είκοσι χρόνια μετά το ιστορικό LIVE AID, τις δίδυμες συναυλίες σε Λονδίνο και Φιλαδέλφεια, ο "εγκέφαλος" Μπομπ Γκέλντορφ της μουσικής εκστρατείας για τη σωτηρία της εξαθλιωμένης Αφρικής, επέστρεψε πιο δυνατός με την πρωτοβουλία, στις 2 Ιουλίου, για το "LIVE 8". Πέντε πόλεις, πέντε τεράστιες συναυλίες με στόχο να εγείρει ένα παγκόσμιο ανθρώπινο κύμα που θα πολιορκήσει τα οκτώ αφεντικά του πλανήτη ("G8") που θα μαζευτούν 6-9 Ιουλίου για να αποφασίσουν για τις τύχες του κόσμου. "Αυτοί είναι το G8, αλλά εμείς είμαστε 6 δισεκατομμύρια", διακηρύσσει τις αρχές του το LIVE 8.
Ανθρωπισμός, ακτιβισμός και νότες. Η διακήρυξη αρχών του LIVE 8 ορθή - κοφτή: "Στην Αφρική κάθε μέρα χάνονται 50.000 άνθρωποι από πείνα, Aids, φυματίωση, διάρροια. Θα μπορούσαν να είχαν σωθεί. Στις 8 Ιουλίου οι ηγέτες μέσα σε ένα δωμάτιο θα μπορούν να σώσουν εκατομμύρια ζωές. Θα το κάνουν μόνο αν τους το υποδείξουν εκατομμύρια άνθρωποι". Το μήνυμα των συναυλιών στο Λονδίνο, Παρίσι, Βερολίνο, Ρώμη, Φιλαδέλφεια είναι να συνειδητοποιήσει ο δυτικός κόσμος το πρόβλημα της Αφρικής, να διαγραφεί το χρέος των αφρικανικών κρατών ύψους 80 δις δολλάρια από την Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, να διπλασιαστεί η οικονομική ενίσχυση από τις πλουσιότερες χώρες και να θεσπιστούν κανόνες διαφάνειας στο εμπόριο.
Εξήντα πέντε πρωτοκλασάτα ονόματα της διεθνούς μουσικής σκηνής, εκατοντάδες χιλιάδες θεατές στις πέντε πόλεις και δύο δις από τηλεόραση και διαδίκτυο, τραγουδούν για να ακουστούν, να ταρακουνήσουν τον πλανήτη. Κι αυτό είναι μόνο η αρχή. Μετά τις συναυλίες στις 2 Ιουλίου, και μέχρι τις 6 του μήνα, όλες οι μεγάλες πόλεις κινητοποιούνται με αποκορύφωμα το Εδιμβούργο, το ξενοδοχείο Gleneagles "αμαρτωλό" σημείο συνάντησης της G8. Κανείς δε μπορεί να σταματήσει τη μουσική, άλλο τι μπορεί να καταφέρει τελικά, ιδιαίτερα όταν "φωνάζει" συνθήματα που είναι στο στόμα όλων, όπως "Make poverty history", "The long way to justice" ή επί το ελληνικότερον "Ο πόλεμος δημιουργεί φτώχια κι η φτώχια προκαλεί πόλεμο".
Για την ιστορία να αναφέρουμε τα ονόματα των καλλιτεχνών που συμμετέχουν: Geldorf, Madonna, McCartney, Sting, U2, REM, The Cure, Elton John, Robbie Williams, Dido, Coldplay, Annie Lennox, Muse, The Killers, Manu Chao, Placebo, Andrea Bocelli, Youssou N' Dour, Mariah Carey, Scissor Sisters, Joss Stone, Stereophonics, Velvet Revolver, Craig David, Calo Gero, Axelle Red, Johny Halliday, Kyo, Yannick Noath, Renaud, A-ha, Crosby Stills & Nash, Brian Wilson, Laurin Hill, Peter Maffay, Die Toten Hosen, Duran Duran, Faith Hill, Irene Grandi, Jovanotti, Tim Mc Graw, Nek, Laura Pasini, Vasco Rossi, Zucchero, Will Smith, Bon Jovi, Marron 5, Puff Daddy, Stevie Wonder, Jay -Z, 50 Cent, Rob Thomas, Keith Urban, The Dave Matthews Band, Kaiser Chiefs.

Το ίδιο συνέβη και λίγους μήνες πριν, όταν διάσημοι καλλιτέχνες, μουσικοί κυρίως, φάνηκαν διαθέσιμοι να προσφέρουν τη φωνή τους, τα τραγούδια τους, την παρουσία τους, σαν ανθρωπιστική βοήθεια στις χώρες της νοτιοανατολικής Ασίας που χτύπησε το τσουνάμι. Οι μεγάλοι σταρ, πέρα από τις προσωπικές τους συνεισφορές που ίσως μερικές φορές υπαγορεύει το μάρκετινγκ, κατάφεραν να γνωστοποιήσουν την τραγωδία και να κινητοποιήσουν τον κόσμο στον σκοπό του εράνου για τις πληγείσες περιοχές. Μια λαμπερή προσωπικότητα μπορεί να είναι πιο αποτελεσματική στην επίτευξη αυτού του στόχου.
Δεν είναι μια καινούρια ιστορία η συμμετοχή καλλιτεχνών σε εκδηλώσεις για ανθρωπιστικούς λόγους. Όταν η ένταση και το ενδιαφέρον παγκόσμια για μια καταστροφή μετατοπίζεται σε άλλα θέματα της επικαιρότητας, και στις πληγείσες περιοχές μένουν μόνο κάποιες μη κυβερνητικές οργανώσεις, όλοι μας, μαζί κι οι καλλιτέχνες, κάνουμε διάλειμμα μέχρι την επόμενη τραγωδία. Τότε θα δώσουμε και πάλι το παρόν για να συγκεντρωθούν χρήματα για θύματα φυσικών καταστροφών, λιμών, πείνας, ασθενειών όπως το Έιτζ, για τους τοξικομανείς ή τα παιδιά με ειδικές ανάγκες, για ίδρυση θεραπευτικών μονάδων, άστεγους και παιδιά που χρήζουν άμεσης ιατρικής επέμβασης.
Από το 1950 υπάρχουν αναφορές για πολιτιστικές εκδηλώσεις, κυρίως κονσέρτα, συμπαράστασης σε θύματα παρόμοιων ιστοριών και φιλανθρωπικές διοργανώσεις. Πάντα γίνονταν, και παλιότερα, ωστόσο από τα στοιχεία μεγάλων διεθνών πρακτορείων προκύπτει πως οι μεγαλύτερες διοργανώσεις σε συμμετοχή κόσμου και οικονομικό αποτέλεσμα αρχίζουν τη δεκαετία του ’60.
Τον Μάιο του 1950 ο Red River του Καναδά ξεχείλισε και πλημμύρισαν όλες οι πόλεις κατά μήκος του: Μινεσότα, βόρεια Ντακότα, Μανιτόμπα και ιδιαίτερα το Γουίνιπεγκ. Για πολλές μέρες δέκα χιλιάδες σπίτια ήταν κάτω από τα νερά του, ζημιές 855 εκατομμύρια δολάρια, εκατό χιλιάδες άνθρωποι εκκένωσαν τις περιοχές, ένας πνιγμένος. Η συναυλία που έγινε στους Maple Leaf Gardens για να συγκεντρωθούν χρήματα για το ταμείο ανακούφισης πλημμύρων είχε θετικό αποτέλεσμα, αφού μεταδόθηκε και από το ραδιόφωνο. Συμμετείχαν δε οι: Συμφωνική Ορχήστρα Τορόντο, Jack Carson, Gisele Lafleche, George Formby, Fred Warning, Leslie Bell κ.ά.
Το Βιετνάμ απασχόλησε πλήθος καλλιτεχνών στις Ηνωμένες Πολιτείες και για χρόνια γίνονταν πολλές συναυλίες διαμαρτυρίας. Μεταξύ αυτών, πραγματοποιήθηκαν και κάποιες ανθρωπιστικές συναυλίες όπως αυτές του 1979 σε έξι πόλεις του Καναδά, υπέρ των προσφύγων από το Βιετνάμ, Καμπότζη και Λάος στον Καναδά, των λεγόμενων τότε “ανθρώπων - βάρκες” (boat people). Για την ιστορία να αναφέρουμε πως πάνω από ένα εκατομμύριο άνθρωποι από τις παραπάνω χώρες τράπηκαν σε φυγή μετά το τέλος του πολέμου στο Βιετνάμ, το 1975. Εξήντα χιλιάδες από αυτούς, έφτασαν στον Καναδά όπου, αν και αρχικά υπήρχαν έντονες αντιδράσεις από μερίδα των ντόπιων στην παρουσία των νεοφερμένων προσφύγων (ο συνασπισμός των εθνικών πολιτών στο γνωστό τροπάριο του “θα μας πάρουν τις δουλειές”, “ανησυχείτε περισσότερο γι’ αυτούς τους ξένους πρόσφυγες κι όχι για τους φτωχούς καναδούς” κλπ) , η κυβέρνηση συνέτρεξε αυτούς και αρκετοί καλλιτέχνες επίσης. Από τις συναυλίες που δόθηκαν, και στις οποίες συμμετείχαν καλλιτέχνες όπως οι Hill Dan, Liona Boyd, Murray McLauchlan, συγκεντρώθηκαν χρήματα για να βοηθήσουν τους πρόσφυγες στην εγκατάστασή τους στον Καναδά.
Από τη δεκαετία του ’60 με τα ανθρωπιστικά μηνύματα και τις ανάλογες εκδηλώσεις, χρειάστηκε να περάσουν αρκετά χρόνια και να φτάσουμε στα ‘80ς για να δούμε τους ροκ σταρ να συμμετέχουν σε αφιλοκερδείς συναυλίες με σκοπό τον έρανο για αναξιοπαθούντες. Ίσως η μόνη σημαντική διοργάνωση στο εξωτερικό ήταν αυτή του George Harrison το 1971, το “Κοντσέρτο για το Μπαγκλαντές”.Η μεγαλύτερη και πιο ουσιαστική συμβολή της μουσικής, σαν ενέργεια με ευρύ αντίκρισμα που συμπαρέσυρε κι άλλες ακόμη, θεωρείται ακόμη μέχρι σήμερα η BAND AID του Bob Geldorf των Boomtown Rats.
Λέγεται πως όλα ξεκίνησαν ένα βράδυ που ο Geldorf είδε σε ντοκιμαντέρ του BBC ένα παιδί να πεθαίνει από πείνα στην Αιθιοπία. Τι είχε γίνει; Η Αιθιοπία που ότι είχε βγει από έναν 20ετή εμφύλιο πόλεμο με πάνω από ένα εκατομμύριο νεκρούς, χιλιάδες πρόσφυγες από τις επαρχίες της χώρας προς το Σουδάν, αντιμετωπίζει και μια διετή ξηρασία, με αποτέλεσμα το 1984 οχτώ εκατομμύρια άνθρωποι, τα περισσότερα παιδιά, να είναι θύματα μιας καταστρεπτικής πείνας, του λιμού που χτύπησε τη χώρα, με εκατοντάδες καθημερινούς θανάτους.
Ο Geldorf αποφάσισε να κάνει κάτι. Πήρε λοιπόν την πρωτοβουλία να μαζέψει σ’ ένα στούντιο του Notting Hill στο Λονδίνο 36 βρετανούς καλλιτέχνες και να ηχογραφήσουν ένα τραγούδι, προκειμένου να συγκεντρωθούν χρήματα για τα θύματα του λιμού στην Αιθιοπία. Ήταν το ιστορικό “Do they know it’s Christmas?”, που έγραψε ο ίδιος μαζί με τον Midge των Ure Ultravox, το οποίο τραγούδησαν εκτός των δύο οι: Bananarama, Boomtown Rats, Phil Collins, Duran Duran, David Bowie, Culture Club, Frankie Goes to Hollywood, Heaven 17, Cool and the Gang, Annie Lennox, Marilyn, George Michael, Spandau Ballet, Status Quo, Sting, U2, Ultravox, Paul Weller, Paul Yong. Η ομάδα αυτή έγινε γνωστή ως BAND AID, το single εκτοξεύθηκε στο νούμερο 1 πωλήσεων στην Μεγάλη Βρετανία κι έκτοτε δεν ξεπεράστηκε, αφού παραμένει αυτό με τις μεγαλύτερες πωλήσεις ποτέ.
Στις ΗΠΑ έγινε χρυσό, αλλά μεγαλύτερη επιτυχία ήταν πως ενέπνευσε αμερικανούς καλλιτέχνες, το γκρουπ που δημιούργησαν ονομάστηκε USA FOR AFRICA, να κάνουν το ίδιο με το πασίγνωστο τραγούδι “We are the World” που έγραψαν ο Michael Jackson κι ο Lionel Richie, με παραγωγό τον Quincy Jones. Όπως επίσης και πενήντα κορυφαίους Καναδούς καλλιτέχνες να συγκροτήσουν την ομάδα CANADA’S NORTHERN LIGHTS που τραγούδησε το “Tears are not enough”, κομμάτι που έγραψε ο David Foster σε στίχους των Bryan Adams και Jim valance, από λυρικά γαλλικά ποιήματα της Rachel Paiement, και με τη συνεργασία του Paul Hyde και της ομάδας Payolas. Το single που πούλησε πάνω από 300.000 αντίτυπα, τραγουδήθηκε από καλλιτέχνες όπως: Bryan Adams, Salome, Liona Boyd, Tom Cochraine, Paul Hyde, Joni Mitchell, Neil Young, Paul Shaffer κ.ά.
Στις προσπάθειες ανακούφισης της πείνας στην Αιθιοπία συνέδραμαν πολλές άλλες χώρες. Στη Γερμανία με το “Nackt Im Air”, στη Γαλλία “Ethiopie”, στην Αυστραλία “African tragedy”, στην Λατινική Αμερική “Cantare Cantaras” και στην Αφρική “Το Ταμ Ταμ κλαίει για την Αιθιοπία”.
Λίγους μήνες μετά, το Μάρτιο του 1985, όταν οι Geldorf και Ure δέχονταν το βραβείο Novello για το τραγούδι τους , η πρώτη αποστολή βοήθειας σε τρόφιμα και φάρμακα της BAND AID, αξίας οχτώ εκατομμυρίων δολαρίων, έφτανε στην Αιθιοπία. Ξεχωριστά η βοήθεια της USA for AFRICA και του CANADA’S NORTHERN LIGHTS.
Ο πρωτεργάτης Geldorf θεώρησε πως αυτό δεν έφτανε και κινητοποιήθηκε για τη διοργάνωση δύο συναυλιών - μαμούθ στο Λονδίνο και τη Φιλαδέλφεια, με στόχο να τελειώσει η πείνα στην Αιθιοπία. Εξήντα καλλιτέχνες, τα μεγαλύτερα ονόματα της διεθνούς σκηνής απευθύνονταν σ’ ένα παγκόσμιο κοινό 1,5 δις ανθρώπων με στόχο να μαζευτούν 100 εκατ. δολάρια αλλά και να υπάρξει δημόσια ευαισθητοποίηση για τον λεγόμενο Τρίτο Κόσμο, ώστε να διατηρηθεί το παγκόσμιο ενδιαφέρον και τα επόμενα χρόνια. Έτσι έγινε το LIVE AID 13 Ιουλίου 1985, η μαραθώνια συναυλία, που διήρκεσε 16 ώρες, στα στάδια Wembley στο Λονδίνο και JFK στη Φιλαδέλφεια, το οποίο είδαν ζωντανά 162.000 θεατές , μεταδόθηκε από τα ραδιόφωνα όλου του κόσμου και το είδαν σχεδόν δύο δισεκατομμύρια άνθρωποι σε 150 χώρες από τα βίντεο λινκ του Λονδίνου, Φιλαδέλφεια, Μελβούρνη, Βιέννη, Χάγη, Μόσχα, Κολωνία!
Στο stage του Λονδίνου οι: Paul McCartney, David Bowie, Adam Ant, Elvis Costello, BB King, Pretenders, Paul Young, Spandau Ballet, Cliff Richard, Bryan Ferry, Pete Townshed, Paul Weller, Status Quo, Alison Moyet, Ultravox, Howard Gonew, Nik Kershaw, Inxs, Queen, Phil Collins, ο οποίος έπαιξε και στο stage της Φιλαδέλφεια την ίδια μέρα, μαζί με τους: Madonna, Thompson Twins, Tina Turner, Mick Jagger, Bob Dylan, Keith Richard, Ron Wood, Led Zeppelin, Black Sabbath, Ozzy Osbourne, Neil Young, Tom Petty, The Cars, Bryan Adams, Eric Clapton, Dire Straights, Joan Baez, The Beach Boys, Duran Duran και ο Μπόνο των U2 που προτίμησε να εμφανιστεί στις ΗΠΑ.
Αν και αντιμετώπισε πολλά προβλήματα ο Geldorf στην προσπάθειά του να ενώσει τους καλλιτέχνες -αρκετοί όπως ο Bruce Springsteeen, o Michael Jackson, δεν συμμετείχαν λόγω ανειλημμένων υποχρεώσεων, όπως του είπαν, o Prince τον δυσκόλεψε, κάποιες μπάντες είχαν να παίξουν χρόνια μαζί. Αν και το live στις ΗΠΑ έμοιαζε πιο φτωχό, λιγότερο αυθόρμητο και συμμετοχικό, περισσότερο μάρκετινγκ και σόου μπιζ, ήταν και οι δηλώσεις του Dylan πως μερικά από αυτά τα χρήματα θα μπορούσαν να πάνε στους αμερικανούς αγρότες (κάτι που έκανε αργότερα η FARM AID η οποία συστήθηκε γι’ αυτόν ακριβώς το σκοπό)-χαρακτηρίστηκε ηλίθια κι εθνικιστική άποψη από αρκετά media και από τον Geldorf. Αν και μερικοί όπως ο Lionel Ritchie, κοίταζαν να κάνουν μόνο μια εντυπωσιακή εμφάνιση, κι αν το κονσέρτο της Αγγλίας χαρακτηρίσθηκε μια εμπνευσμένη συνάθροιση για την ουσία, ενώ το άλλο των ΗΠΑ απλώς ένα “joke”. Ωστόσο αυτό που έπρεπε να φέρει, το έφερε: λεφτά για όσους πέθαιναν στην Αιθιοπία από πείνα και αρρώστιες.
Μέχρι το τέλος του σώου στο Λονδίνο, που ο Paul McCartney και ο Pete Townshend στους ώμους τους τον Geldorf πάνω στη σκηνή, είχαν συγκεντρωθεί 70 εκατομμύρια δολάρια (!)Και μέχρι το 1992, η BAND AID συγκέντρωσε συνολικά πάνω από 144 εκατομμύρια δολάρια. Τότε ήταν που “έκλεισε” και ο Geldorf δήλωνε “εφτά χρόνια τώρα μπορείτε να δείτε τη βοήθεια που δώσατε στην Αφρική, στα δέντρα, τα χωράφια, στα ζώα, τα σχολεία, τα νοσοκομεία , τα φάρμακα, τη στέγαση, στο νερό …κάποτε είπα πως θα είμαστε πιο δυνατοί στην ανάμνηση από την πραγματικότητα και τώρα είμαστε αυτή η ανάμνηση”.
Το 1989 κυκλοφόρησε το BAND AID No 2 και το Νοέμβριο του 2004 ένα DVD δέκα ωρών, καθώς και μια νέα βερσιόν του “Do they know it’s Christmas?” για να βοηθηθούν τα θύματα του εμφυλίου πολέμου στο Σουδάν, με συμμετοχή των: Bono, McCartney, Dido, Robbie Williams κ.ά Επίσης σε νέα εκτέλεση βγήκε πριν λίγους μήνες το “We are the world” που έγινε “We are the future”, σε παραγωγή πάλι του Quincy Jones, αλλά με νέους ερμηνευτές: Αλίσια Κις, Τζέι Ζεντ, Αντρέα Μποτσέλι, Νόρα Τζόουνς, Ατζελίνα Τζολί και λίγοι από τους παλιούς όπως ο Γιουσού Ντουρ, Μωχάμετ Άλι και Νάταλι Κόουλ. Τα έσοδα από αυτή τη κυκλοφορία θα διατεθούν για τις ανάγκες των παιδιών που ζουν στις ερημωμένες από πόλεμο και λιμούς περιοχές της αφρικανικής ηπείρου.
Φαίνεται πως οι καναδοί καλλιτέχνες συμμετέχουν πολύ συχνά σε εκδηλώσεις υπέρ θυμάτων από θεομηνίες. Το καλοκαίρι του 1996 η περιοχή του Saguenay του Κεμπέκ επλήγη από χειμαρρώδεις βροχές κι ολόκληρα χωριά θάφτηκαν κάτω από τη λάσπη. Η συναυλία που δόθηκε για υποστήριξη των πληγέντων συγκέντρωσε πάνω από 4.3 εκατομμύρια δολάρια. Το Μάιο του 1997 ο Red River ξεχείλισε και πάλι και πλημμύρισαν και πάλι χωριά, άνθρωποι ξεσπιτώθηκαν. Η συναυλία υπέρ τους επέφερε έσοδα περισσότερα από δύο εκατομμύρια δολάρια. Το Φεβρουάριο 1998 άγρια θύελλα πάγου χτύπησε το ανατολικό Οντάριο και το νότιο Κεμπέκ. Η ανοιχτή συναυλία στην Οττάβα και ο τηλεμαραθώνιος βοήθησαν με πέντε εκατομμύρια δολάρια. Ενώ τον Οκτώβριο του 2002 έγιναν δύο μεγάλες συναυλίες στο Κάλγκαρι και το Έντμοντον, προκειμένου να βοηθηθούν οι καναδοί αγρότες που είχαν καταστραφεί οικονομικά από την διετή περίοδο ξηρασίας. Και το 2003 οι φοβερές πυρκαγιές στην ευρύτερη περιοχή του Βανκούβερ κινητοποίησαν και πάλι τους καναδούς καλλιτέχνες και πολίτες. Η μεγαλύτερη πάντως διοργάνωση στον Καναδά έγινε τον Ιούλιο του 2003 στο Τορόντο για να υποστηριχθεί η αποκατάσταση της πόλης από την επιδημία SAR (η γνωστή μεταδοτική ασθένεια και το Τορόντο την πιο επηρεασθείσα πόλη εκτός Ασίας). 450.000 θεατές στην μεγαλύτερη συναυλία της χώρας μέχρι σήμερα, με ονόματα όπως Rolling Stones, Sam Roberts, Jann Arden, Justin Timberlake, Jim Belushi, Dan Aykroyd κ.ά.
Οι πόλεμοι, εμφύλιοι ή μη, στην Αφρική και οι συνέπειές τους -πείνα, ασθένειες, φτώχια, προσφυγιά, ορφανά παιδιά- ήταν κι εξακολουθούν να είναι ο κυριότερος λόγος που κατά καιρούς ενώνουν καλλιτέχνες τις προσπάθειές τους προκειμένου να καταφέρουν να συγκεντρώσουν την προσοχή και τα χρήματα του -κυρίως- δυτικού κόσμου στην πιο προβληματική ήπειρο.
Η NET AID, μια μακροπρόθεσμη πρωτοβουλία που δημιούργησαν από κοινού το Αναπτυξιακό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών (UNDP) και η εταιρεία Cisco Systems για να κινητοποιεί διαδίκτυο, τηλεόραση, ραδιόφωνο και καλλιτέχνες εναντίον της φτώχιας, έχει κατά καιρούς διοργανώσει αρκετά events με στόχο να ενημερώσει το παγκόσμιο κοινό και να συγκεντρώσει τους απαραίτητους πόρους για την υλοποίηση προγραμμάτων καταπολέμησης της φτώχιας. Μεγάλα κονσέρτα έγιναν υπέρ των προσφύγων του Κόσοβο και κατά της φτώχιας στις αφρικανικές χώρες τον Οκτώβριο του 1999 στο Λονδίνο, Γενεύη και Νιου Τζέρσευ, με συμμετοχή διάσημων καλλιτεχνών, όπως Celine Dion, Bono, Eurhythmics, George Michael, Robbie Williams, Pete Townshed, Sheryl Crow, Jimmy Page, Sting, Zuccero, Bryan Adams (ο οποίος συμμετέχει σε πάρα πολλές τέτοιες διοργανώσεις, από της Greenpeace μέχρι συναυλίες για τον Καρκίνο του Μαστού), Bush, Puff Daddy, Jewel, David Bowie, Bryan Ferry, Busta Rhymes, Counting Crows.
Και αυτόνομα ορισμένοι καλλιτέχνες έχουν ασχοληθεί με την Αφρική. Ο Λουτσιάνο Παβαρότι το 2002 έδωσε στη γενέτειρά του Μοδένα μία συναυλία για την Αγκόλα, με συμμετοχή στη χορωδία που τον συνόδευε παιδιών από καταυλισμό αγκολέζων προσφυγόπουλων στη Δυτική Ζάμπια. Το ταξίδι χρηματοδότησε ο ίδιος και διοργάνωσε η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες. Η συναυλία “Ο Παβαρότι και οι Φίλοι του για την Αγκόλα”, όπου συμμετείχαν επίσης οι Lou Reed, James Brown, Andrea Boccelli, Sting, Grace Jones, απέφερε μαζί με τις καταχωρήσεις στον τύπο και τους δωρητές πάνω από τρία εκατομμύρια ευρώ. Για την υγειονομική περίθαλψη των προσφύγων και την προοδευτική τους ενδυνάμωση ώστε να έχουν κάποια στιγμή αυτάρκεια από γεωργικές ή άλλες δραστηριότητες.
Το AIDS έχει ευαισθητοποιήσει πολλές φορές τους διάσημους μουσικούς. Για τρία χρόνια, το 1994, το 1995 και το 1996 έγιναν στη Νέα Υόρκη μεγάλες συναυλίες, τα LIFEBeat’s (Beat Goes on Trilogy) αφιερωμένες στον αγώνα κατά του AIDS, με τους Barbara Streisant, Deborah Harry, Queen Latifah, Gloria Estefan, Chris Isask, Patti Smith, Jon Bon Jovi, Chaka Khan κλπ. Το 1995 επίσης στη Νέα Υόρκη η νέα μουσική σκηνή της πόλης έδωσε το παρόν στο Urban Aid (Salt N Pepa, Wu -Ta Clan, Notorious Big, Soul For Real). Και το 2000 η Music Industry Fights Aids διοργάνωσε κονσέρτα την παγκόσμια Ημέρα του Aids, όπως κάθε χρόνο από τότε, με pop stars αγαπημένους στο νεανικό κοινό του MTV: Pink, Destiny’s Child, 98 Degrees, Mya, Jessica Simpson, Monica.
Σημαντικότερη συναυλία για το Aids θεωρείται η 46664 (ο αριθμός του Μαντέλα ως κρατούμενου στις φυλακές) που έγινε στο Κέηπ Τάουν της Νότιας Αφρικής στις 29 Νοεμβρίου 2003. Επικεφαλής της διοργάνωσης ο Νέλσον Μαντέλα, ο οποίος μίλησε για τραγωδία άνευ προηγουμένου, αναφερόμενος στην εξέλιξη της ασθένειας στην Αφρική, κι έκανε έκκληση για άμεση δράση. Beyonce, Bono, Peter Gabriel, Queen (ξανάπαιξαν μετά την τελευταία τους περιοδεία το 1986, όταν αρρώστησε από Aids ο Freddie Mercury, που πέθανε το 1991) Eurhythmics, Baaba Maal, Youssou Ndour, The Corrs, Jimmy Cliff, Paul Oakenfold, Ladysmith Black Mambazo, Anastacia, Yvonne Chaka Chaka, βοήθησαν στην καμπάνια σε μια χώρα που έχει το μεγαλύτερο αριθμό φορέων. Τα έσοδα από τη συναυλία και το DVD που βγήκε στη συνέχεια διατέθηκαν για την καταπολέμηση της μάστιγας του αιώνα, όπως και τα έσοδα του DVD “LOVE UNITED”, όπου 41 κορυφαίοι ποδοσφαιριστές συγκροτούν την ομώνυμη ομάδα και τραγουδούν το κομμάτι του Πασκάλ Ομίσκο και του Γιουσού Ντουρ.
Μια πλειάδα αμερικανών καλλιτεχνών έδωσαν χωρίς δεύτερη σκέψη το παρόν στη μεγάλη συναυλία “The Concert for New York”, μετά το τρομοκρατικό χτύπημα της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 στη Νέα Υόρκη. Δεν θα ανήκε στις ανθρωπιστικές συναυλίες εκείνη της 18ης Οκτωβρίου, αν είχε γίνει μόνο για να καταδικάσει το χτύπημα, αλλά τα έσοδα πήγαν στις οικογένειες των θυμάτων που χάθηκαν στους δίδυμους πύργους, πολίτες, πυροσβέστες κλπ. Το ίδιο ισχύει και για το άλλο κονσέρτο στην Ουάσιγκτον “United We stand” στις 21 Οκτωβρίου, όπως και για το “Alliance of Neighbors” στο Νιου Τζέρσι 18 και 19 Οκτώβρη. Πάνω από εκατό διάσημα ονόματα συμμετείχαν, από Bowie και Jagger μέχρι Ricky Martin και Springsteen. Όλοι.
Για τα παιδιά του Ιράκ, οι Paul McCartney, George Michael, Avril Lavigne, David Bowie συμμετείχαν σ’ ένα φιλανθρωπικό άλμπουμ, το “HOPE”, που ηχογραφήθηκε για τον οργανισμό WAR CHILD. Η συνεισφορά τους στόχο είχε την ανακούφιση των απολύτως αθώων θυμάτων του πολέμου. Αλλά και ο ιταλός τενόρος Λουτσιάνο Παβαρότι έδωσε το Μάιο του 2003 τη δέκατη συναυλία στη Μοδένα της ομάδας που έχει συγκροτήσει “Ο Παβαρότι και οι Φίλοι του”, προς όφελος της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και συγκεκριμένα για την αρωγή των ιρακινών προσφύγων στο Ιράν.
Κονσέρτα συμπαράστασης στα θύματα των πλημμύρων στη κεντρική Ευρώπη το καλοκαίρι του 2002, στους πληγέντες από το μεγάλο σεισμό στο Niigata της Ιαπωνίας το 2004, για τα θύματα του πυρηνικού ατυχήματος στο Τσερνομπίλ της Ουκρανίας. Και μόλις τον Οκτώβρη του 2004 για τα αγγελούδια που χάθηκαν στο σχολείο του Μπεσλάν της επαρχίας Οσετίας στη Ρωσία, για τις οικογένειές τους και τα παιδιά που έζησαν αλλά με πληγές απ’ όσα είδαν τα μάτια τους από τους τσετσένους τρομοκράτες. Ανθρώπινες πληγές, μεγάλες συναυλίες.
Σημαντική ήταν η κινητοποίηση στις αρχές του νέου χρόνου, μετά το καταστροφικό τσουνάμι για τις χώρες της νοτιοανατολικής Ασίας. Είδαμε και προσωπικές συνεισφορές διάσημων ονομάτων -από Σουμάχερ μέχρι Μακ Κάρτνεϊ- τηλεμαραθώνιο του καναλιού NBC με συμμετοχή Eric Clapton, Madonna, Roger Waters, Diana Ross, συναυλία στο Δουβλίνο με επικεφαλής τον παλαίμαχο Johnny Logan και στην Αυστραλία από τον Sting. Οι Linkin Park προσέφεραν 100.000 δολάρια στον Αμερικανικό Ερυθρό Σταυρό, οι Boy George και Cliff Richard ηχογράφησαν ένα τραγούδι για την πληγείσα περιοχή και συμμετείχαν σε συναυλία στην Ουαλία για το σκοπό αυτό, ο Ozzy Osbourne έδωσε 190.000 δολάρια και ο κιθαρίστας των Queen Bryan May προσέφερε τα έσοδα από την παράστασή τους στο Λονδίνο “We will rock you”. Ο Καναδάς και πάλι έδωσε το παρόν με το κονσέρτο “Canada for Asia”, όπως και πολλοί καλλιτέχνες σε άλλες χώρες.
Όχι τόσο μεγάλης εμβέλειας, αλλά η πιο πρόσφατη μεγάλη διοργάνωση ήταν στις 6 Φεβρουαρίου φέτος, πάλι για την Αφρική, για τα παιδιά της Αιθιοπίας και της Σομαλίας. Στα εξηκοστά γενέθλια του Bob Marley, η σύζυγός του Rita διοργάνωσε μια σειρά εκδηλώσεων στην Αντίς Αμπέμπα, στις οποίες συμμετείχαν μεταξύ άλλων οι Harry Belafonte, Youssou Ndour, Baaba Maal, με κεντρικό σύνθημα “Αφρική ενώσου” από το γνωστό τραγούδι του Marley.

ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Πολλές φορές οι μουσικοί κι άλλοι καλλιτέχνες στη χώρα μας ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα φορέων κι έλαβαν μέρος σε εκδηλώσεις με ανθρωπιστικό χαρακτήρα. Από τη συγκέντρωση βοήθειας για παιδιά του Τρίτου Κόσμου ή εμπόλεμων περιοχών, μέχρι για ένα και μόνο παιδί που χρειαζόταν χρήματα για άμεση ιατρική φροντίδα, για τοξικομανείς ή για το Aids.
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά των Ναρκωτικών, στις 25 και 26 Ιουνίου, είχαμε πλήθος εκδηλώσεων, αρκετές από αυτές μουσικές, με στόχο, όχι να συγκεντρωθούν χρήματα, αλλά να ενημερωθεί και να ευαισθητοποιηθεί η κοινή γνώμη για το φλέγον αυτό κοινωνικό θέμα. Εκτός από τα μουσικά συγκροτήματα των θεραπευτικών κοινοτήτων που έπαιξαν στις εκδηλώσεις, Λουδοβίκος των Ανωγείων και Λιζέτα Καλημέρη έδωσαν το παρόν στην Ηλιούπολη.
Στα εν Ελλάδι τεκταινόμενα θα συμπεριλάβουμε και την Diana Ros, όπως και τους Soweto Gospel Choir, μιας και οι συναυλίες τους εδώ έγιναν. Η πρώτη στο Μέγαρο Μουσικής στις 30 Ιουνίου, και τα έσοδα διατέθηκαν για την ενίσχυση του προγράμματος ενάντια στο στίγμα της ψυχικής ασθένειας. Όσο για το πολυμελές, 30 τον αριθμό, συγκρότημα από τη Νότιο Αφρική που εμφανίστηκε στον Λυκαβητό 24,25 και 26 Ιουνίου, είναι γνωστό πως ξεκίνησαν εδώ και δύο χρόνια διεθνή περιοδεία ιδρύοντας δικό τους φιλανθρωπικό ίφρυμα, το "Nkosi's Haven/Vukani" ("Ξεσηκώσου, κάνε κάτι"). Μέσα από αυτό, τα έσοδα από τις συναυλίες τους και τις πωλήσεις των CD, τα διαθέτουν για εγκαταστάσεις θυμάτων του Aids που δεν λαμβάνουν άλλη δημόσια ή ιδιωτική χρηματοδότηση.
Η τελευταία μεγάλη συναυλία στο ΟΑΚΑ, που διοργάνωσε η ΕΡΤ με στόχο τόσο τα εισιτήρια, όσο και τα έσοδα από τα CD της συναυλίας που ηχογραφήθηκε, να συνδράμουν τους κατοίκους των χωρών της νοτιοανατολικής Ασίας που επλήγησαν από το καταστροφικό παλιρροϊκό κύμα. Ο κόσμος γέμισε το στάδιο και δεν ήταν μόνο οι πενήντα καλλιτέχνες που τον έφεραν μέχρι εκεί, αλλά μια γενικότερη ανταπόκριση όλες τις προηγούμενες μέρες. Για την ιστορία να αναφέρουμε τα ονόματα των καλλιτεχνών: Φαραντούρη, Σαββόπουλος, Αρβανιτάκη, Νταλάρας, Γαλάνη, Αλεξίου, Πρωτοψάλτη, Γλυκερία, Μικρούτσικος, Παπαδημητρίου, Κότσιρας, Παπακωνσταντίνου, Κραουνάκης, Πλέσσας, Τόκας, Πασπαλά, Περίδης, Ανδρέου, Πορτοκάλογλου, Ανδρεάτος, Χατζηγιάννης, Τσακνής, Τσαλιγοπούλου, Ανδριόπουλος, Χαλκιάς, Ασλανίδου, Δάρα, Κανά, Λιδάκης, Κορκολής, Μακεδόνας, Μαρκόπουλος, Μάλαμας, Μαχαιρίτσας, Μητροπάνος, Μητσιάς, Μπάσης, Χαλκιάς, Φραγκούλης, Πολυκανδριώτης, Ρέμος, Τερζής, Σπείρα Σπείρα, Φάμελλος, Τρίφωνο, Τζιτζιμίκας, η Ορχήστρα Σύγχρονης Μουσικής της ΕΡΤ υπό τη διεύθυνση Ανδρέα Πυλαρινού.
Η ίδια Ορχήστρα υπό τον ίδιο μαέστρο έχει εμφανιστεί σε αρκετά φιλανθρωπικά γκαλά, όπως στο Ηρώδειο τον Ιούνιο 2004, για την οικονομική ενίσχυση των πληγέντων παιδιών του πολέμου στη Γιουγκοσλαβία, στην Παλαιστίνη και στο Ιράκ. Μαζί τους οι Μίλβα, Ελένη Βιτάλη, Κώστας Μακεδόνας, Κωνσταντίνος Παλιατσάρας, Μαρία Σουλτάτου, Τζίνα Φωτεινοπούλου, Θεοδοσία Στίγκα, Πετρολούκας Χαλκιάς και Χρήστος Κωνσταντίνου.
Στο Μέγαρο Μουσικής επίσης έχουν γίνει μια σειρά εκδηλώσεων, πολλές για τους πρόσφυγες σε συνεργασία με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ. Ας μη ξεχνάμε πως στις 20 Ιουνίου είναι η Παγκόσμια Ημέρα των Προσφύγων που εορτάζεται με events κάθε χρόνο σε 70 χώρες, και στη δική μας. Μαρκόπουλος, Φραγκούλης, Νταλάρας και Έμα Σάπλιν είναι μερικοί από τους καλλιτέχνες που συμμετείχαν.
Λίγο πολύ είναι γνωστά τα ονόματα τραγουδιστών, συνθετών και συγκροτημάτων που συχνά πυκνά ευαισθητοποιούνται -για τους καλόπιστους- και συμμετέχουν σε τέτοιες ιστορίες. Όπως είναι γνωστό πως τέτοιες συναυλίες συνήθως δεν είναι καλά προετοιμασμένες, δεν έχουν συνοχή ή είναι υποτονικές. Αξεπέραστη μουσικά και εικαστικά η παράσταση του Jean Michael Jarre στο Ηρώδειο, το ηχοθέαμα “Ύμνος στην Ακρόπολη” στις 18 Ιουνίου 2001. Ο πρωτοπόρος της ηλεκτρονικής μουσικής έπαιξε για να συγκεντρωθούν οι απαραίτητοι πόροι ώστε να γίνει στη χώρα μας το πρώτο νοσηλευτικό ίδρυμα για παιδιά που πάσχουν από καρκίνο.
Κάποιες από αυτές τις συναυλίες ήταν καλές καλλιτεχνικά, αλλά προηγείται η επίτευξη του στόχου. Όπως είπε και ο Bob Geldorf “Ο σκοπός μας ήταν να μαζέψουμε όσο το δυνατόν πιο πολλά λεφτά. Περισσότερα λεφτά, περισσότερες ζωές. Αν μία μπάντα πούλαγε ένα εκατομμύριο δίσκους, σήμαινε ότι τη συναυλία θα την έβλεπαν περισσότεροι άνθρωποι απ’ ότι, αν πούλαγαν χίλιους. Αν περισσότεροι καλλιτέχνες συμμετείχαν, περισσότεροι άνθρωποι θα ζούσαν. Αν είχα να επιλέξω ανάμεσα στους Street Pulse ή στους Wham γι’ αυτό το σώου, ε! θα επέλεγα τους Wham.”