ΕΘΙΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΤΟΥ ΘΩΜΑ

ΤΑΦΙΚΟ ΕΘΙΜΟ ΤΩΝ ΠΟΝΤΙΩΝ

Πανποντιακόν Πανοϋρ "Τη Θωμά'ς σα Σούρμενα" έγινε χτες Κυριακή του Θωμά, όπως κάθε χρόνο τέτοια μέρα, με αφορμή το γνωστό έθιμο των Ποντίων, κυρίως όσων έχουν έρθει από την πρώην ΕΣΣΔ, το Ταφικό έθιμο.
Η Κυριακή του Θωμά θεωρείται ημέρα μνήμης των νεκρών. Την ημέρα αυτή αναβιώνει το Ταφικό έθιμο, με ρίζες παλιές από την παράδοση των ορθοδόξων Ποντίων. Στα νεκροταφεία χωριών και πόλεων με έντονο ποντιακό στοιχείο, στους νομούς Αττικής, Θεσσαλονίκης, Κιλκίς, Κομοτηνής, Κοζάνης,Δράμας το έθιμο τηρείται
ανελλιπως, έτσι έγινε και φέτος, κι είναι ένα από τα τελευταία έθιμα της πασχαλινής περιόδου που κλείνει σήμερα.
Γιορτάζουν μαζί με τους νεκρούς συγγενείς και φίλους την Ανάσταση, τιμούν τους νεκρούς της οικογένειας με κρασί και ποντιακή λύρα, μεταφέρουν τη χαρμόσυνη είδηση της Ανάστασης στους δικούς τους ανθρώπους. Εκεί, γύρω από τους τάφους συγγενών και φίλων στρώνουν τα φαγητά που έφεραν μαζί τους, ανάβουν κεριά στους τάφους των νεκρών τους προς ανάπαυση των ψυχών αυτών, σπάνε κόκκινα πασχαλινά αβγά, τρώνε και
πίνουν, ανταλάσσουν μεταξύ τους τρόφιμα. Όλα αυτά πάνω στους τάφους, για να δείξουν ότι δεν τους ξεχνάνε όσους "έφυγαν" αλλά και πως δεν φοβούνται τον θάνατο.





Η «Ανδρομάνα» στη Δεσκάτη Γρεβενών

Οι κάτοικοι της Δεσκάτης Γρεβενών αποχαιρετούν ανήμερα της Ζωοδόχου Πηγής, την Παρασκευή μετά το Πάσχα, την Πασχαλιά με διόρρυθμα παραδοσιακά τραγούδια και χορούς, αλλά και με την «Ανδρομάνα», ένας χορός που αποτελείται από άνδρες που σχηματίζουν τρία πατώματα, έξι στο πρώτο, πέντε στο δεύτερο-πάνω στις πλάτες των πρώτων και άλλοι τρεις στην κορυφή.
Αφού προηγηθεί ο Τρανός Χορός στην κεντρική πλατεία, η ανθρώπινη πυραμίδα που σχηματίζει η ΑΝΤΡΟΜΑΝΑ, δίνει την ευκαιρία στο χορό να αλλάξει και τους ρυθμούς των τραγουδιών, που από αργούς και λυπητερούς μετατρέπονται σε γρήγορους και εύθυμους. Είναι μάλιστα και η στιγμή που τραγουδιέται το «ώρα καλή σου Πασχαλιά και τώρα
και του χρόνου ...», το τραγούδι με το οποίο γίνεται το «κατευόδιο της Πασχαλιάς».
Ο "αποχαιρετισμός της Πασχαλιάς" συμβαίνει και σε άλλα χωριά των Γρεβενών, όπως Στον Άγιο Κοσμά, στις Αμυγδαλιές, στον Αετό.




Την Παρασκευή της Ζωοδόχου Πηγής έγινε και στο Τρίκερι, πάνω στη Χώρα, ο Χορός των Γυναικών με τις περίφημες τρικεριώτικες φορεσιές, για το Ξόδι της Πασχαλιάς, όπως κάθε χρόνο.




Στην Τήνο τα Ροδάρια
Είναι ένα ιδιαίτερο έθιμο που αναβιώνει κάθε Κυριακή του Θωμά στο μεγάλο πανηγύρι της Παναγίας της Λακκωτιανής, στα Ιστέρνια. Η ροδάρια λαμβάνει χώρα μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας στην ομώνυμη εκκλησία, η οποία βρίσκεται λίγο έξω από τον οικισμό. Σύμφωνα με το έθιμο, όλοι οι προσκυνητές κάθονται και γευματίζουν σε ένα κοινό τραπέζι, με πλούσια φαγητά. Εκείνη τη στιγμή, οι πιστοί ανταλλάσσουν με τα προσφιλή και αγαπητά τους πρόσωπα τις ροδάριες, που είναι ένα μικρό μπουκέτο λουλουδιών, συνοδευόμενο από κάρτα με αναστάσιμες ευχές.
Η ροδάρια θυμίζει κατάλοιπο των αρχαίων Ανθεστηρίων, της μεγάλης τριήμερης γιορτής των ανθέων, που γίνονταν στην Αθήνα προς τιμή του Διόνυσου, κατά τη διάρκεια του μήνα Ανθεστηρίωνα. Παράλληλα, αναμφισβήτητα έχει κοινά στοιχεία με το χριστιανικό έθιμο της Αγάπης.




Στην Αμοργό
Η περιφορά των εικόνων του Μοναστηριού της Χοζοβιώτισσας σε όλο το νησί, άρχισε Την Κυριακή της Λαμπρής και τελειώνει Κυριακή του Θωμά. Μια ομάδα από κάθε περιοχή του νησιού, πηγαίνει με τα πόδια στο μοναστήρι της Χοζοβιώτισσας, απ? όπου παραλαμβάνει από ένα αντίγραφο της Εικόνας της Παναγίας. Μέχρι την Κυριακή του Θωμά, οι κάτοικοι της περιοχής, θα «γυρίσουν» πεζοί την εικόνα από χωριό σε χωριό, από ενορία σε ενορία και σε όσο το δυνατόν περισσότερες εκκλησίες, οπότε και πάλι με τα πόδια θα την επιστρέψουν στο Μοναστήρι.


βλ. εκπομπή 11 Απριλίου 2010 στο ΚΟΚΚΙΝΟ